Hơn 1.000 DN “rớt” khỏi danh sách xuất khẩu vào Mỹ

Văn phòng Chính phủ vừa có văn bản truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về thông tin phản ánh thay đổi chính sách nhập khẩu của Mỹ.

Cụ thể, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn thường xuyên tìm hiểu, nắm bắt những thay đổi trong chính sách, quy định nhập khẩu của Mỹ và tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến đầy đủ, kịp thời đến các cơ quan, hiệp hội, doanh nghiệp liên quan. Qua đó, có biện pháp ứng phó hiệu quả, giảm thiểu thiệt hại đối với doanh nghiệp (DN) xuất khẩu Việt Nam.

Trong bảy tháng qua, Cơ quan Thực phẩm và Dược phẩn Mỹ (FDA) đã có 32 lệnh cảnh báo đối với doanh nghiệp Việt Nam có hàng hóa xuất khẩu vào Mỹ, do doanh nghiệp không nắm bắt kịp thời, chưa thích ứng được với thay đổi chính sách nhập khẩu của Mỹ. Hàng loạt doanh nghiệp đang xuất khẩu hàng hóa vào Mỹ đã bị loại khỏi thị trường do không kịp thời đáp ứng những quy định mới.

Liên quan tới nội dung này, tại Diễn đàn An thực phẩm toàn cầu với chủ đề "Phát triển thị trường cho hàng Việt", do Hiệp hội Thương mại Mỹ tại Việt Nam (AmCham Vietnam) và Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao diễn ra hôm qua (28/8), ông Mark Gillin, Phó Chủ tịch AmCham Vietnam cho biết trong những năm qua, Mỹ là thị trường xuất khẩu chủ lực cho nhiều ngành hàng của Việt Nam, trong đó có các mặt hàng nông, lâm, thủy sản.

Tuy nhiên, theo quy định mới về an toàn thực phẩm (ATTP) dành cho sản phẩm nhập khẩu, dựa vào Luật Hiện đại hóa ATTP, ông Mark Gillin quan ngại rằng, việc thiếu hiểu biết các quy định mới có thể gây ra sự giảm sút đáng kể về kim ngạch xuất khẩu nông nghiệp và thực phẩm của Việt Nam vào Mỹ. Đơn cử, tính từ đầu năm 2017 đến giữa tháng 4 có 23 cuộc cảnh báo đối với hàng nhập khẩu mà Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chính thức đưa lên trên website.

Theo ông Mark Gillin, quy định mới trong Luật Hiện đại hóa ATTP, tất cả các nhà máy phải gia hạn đăng ký sau mỗi hai năm, bắt đầu từ năm 2016, trong khoảng thời gian từ 1/10-31/12. Trong tháng 12/2016, có 1.845 nhà máy thực phẩm ở Việt Nam đăng ký với FDA để xuất khẩu vào Mỹ, nhưng trong tháng 1/2017 con số này rớt xuống còn 806 nhà máy.

Nguyên nhân dẫn đến kết quả trên là do có  hơn 1.000 công ty Việt Nam không biết quy định mới này, đã không gia hạn đăng ký, nên rớt khỏi danh sách và hiện không thể xuất khẩu hàng vào Mỹ.

Các chuyên gia cho rằng, Luật Hiện đại hóa ATTP có rất nhiều quy định mới, do đó DN Việt Nam cần nhanh chóng nắm bắt và tuân thủ những quy định mới này, từ đó duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu lành mạnh đối với mặt hàng nông sản và thực phẩm giữa Việt Nam và Mỹ.

Bà Janie Dubois, Giám đốc phòng thí nghiệm của Viện Nghiên cứu ATTP và dinh dưỡng ứng dụng  (JIFSAN) cho hay, quy định kiểm tra các lô hàng thực phẩm tại cửa khẩu thực hiện theo quy trình có phần mềm đơn giản đánh giá rủi ro từng lô hàng một, rồi kiểm tra xem có vi sinh, vi khuẩn không, nếu có vấn đề gì đó thì lấy mẫu.

Với Luật Hiện đại hóa ATTP, nhiều quy định khác hình thành, đòi hỏi DN xuất khẩu phải duy trì kinh doanh lành mạnh đối với nông sản và thực phẩm. Việc kiểm nghiệm thường được thực hiện cả với nguyên liệu hàng hóa, chứ không chỉ là thành phẩm cuối cùng. Trường hợp sản phẩm không đạt yêu cầu về ATTP sẽ bị đưa vào “danh sách đỏ”. Lúc này Chính phủ phải tham gia bảo đảm có sản phẩm sạch vào Hoa Kỳ.

Giải pháp nào để hỗ trợ doanh nghiệp Việt?

Bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội DN Hàng Việt Nam chất lượng cao cho biết, nhằm giúp DN Việt Nam đáp ứng những đòi hỏi trong quy định mới về ATTP tại các thị trường xuất khẩu, đầu năm 2017, Hội đã đưa ra sáng kiến xây dựng bộ tiêu chí "Hàng Việt Nam chất lượng cao - Chuẩn hội nhập”. Bộ tiêu chí này được dựa trên nền tảng cơ sở tuân thủ hệ thống văn bản pháp lý về chất lượng sản phẩm của Việt Nam, tổng hợp những tiêu chuẩn về hệ thống quản lý chất lượng quốc tế có tính phổ quát phù hợp hoặc tương đương.

Riêng đối với ngành nông nghiệp và thực phẩm, bộ tiêu chí cũng tổng hợp các tiêu chuẩn phổ quát quy định bởi FDA, tiêu chuẩn BRS của Hiệp hội Bán lẻ Anh quốc, tiêu chuẩn IFS của Hiệp hội Thực phẩm Đức… bảo đảm tính tương đồng là cùng hướng đến mục tiêu ngăn ngừa rủi ro trong ATTP. Tuy nhiên, theo bà Kim Hạnh, Luật Hiện đại hóa ATTP của FDA có tính pháp lý, còn bộ tiêu chí “Hàng Việt Nam chất lượng cao - Chuẩn hội nhập” có tính tự nguyện.

Ở góc độ quản lý Nhà nước, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến nhấn mạnh vấn đề ATTP luôn được Việt Nam quan tâm và chú trọng, trong đó các quy định, tiêu chuẩn về chất lượng hàng hóa ngày càng được nâng cao và kiểm soát chặt chẽ. Bộ Y tế luôn nỗ lực tạo điều kiện thuận lợi để các hiệp hội, DN, đơn vị sản xuất kinh doanh tiếp cận các quy định, tiêu chuẩn ATTP. Đồng thời, Bộ Y tế cũng thường xuyên rà soát và bổ sung những cơ chế chính sách, thông tin hỗ trợ DN xuất khẩu.

Để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp Việt Nam, ông Vũ Văn Tám, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho biết, giai đoạn năm 2016 - 2017 là thời gian quan trọng triển khai các chương trình hành động về an toàn thực phẩm, đặc biệt là tổ chức sản xuất kinh doanh sản phẩm nông nghiệp và thực phẩm theo chuỗi liên kết giữa người sản xuất với doanh nghiệp và thị trường.

Trong đó, tăng cường nâng cao thực thi pháp luật như Luật an toàn thực phẩm, Thú y và sắp tới là đối với ngành hàng thủy hải sản. Đồng thời, kết nối tuyên truyền các địa chỉ cung cấp sản phẩm nông sản an toàn đến người tiêu dùng. Hiện nay, các DN trong nước đã nỗ lực đầu tư vào sản xuất nông nghiệp hữu cơ, chủ động áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước.

Theo bà Ratih Puspitasari, Giám đốc Phụ trách Hợp tác Khoa học và Luật định của Cargill khu vực Đông Nam Á và Ấn Độ, Việt Nam nên chú trọng đẩy mạnh những tiêu chuẩn, quy định liên quan đến chất lượng thực phẩm, an toàn thực phẩm, giá trị dinh dưỡng và phát triển bển vững. Trong đó, cần có các chính sách rõ ràng để thúc đẩy an toàn thực phẩm, thực hành tốt về chăn nuôi, kiểm soát chặt điều kiện vệ sinh và môi trường chăn nuôi.

Đồng thời, có các quy định nghiêm ngặt về sử dụng thuốc trong chăn nuôi, chăm sóc vật nuôi theo tiêu chuẩn quốc tế, học hỏi phương pháp chăn nuôi từ thị trường thành công.

Phong Lâm (T/h)