Bình chọn 10 sự kiện khoa học và công nghệ năm 2014

1. Hàng loạt nghị định, thông tư được ban hành để đưa nhanh Luật KH&CN vào đời sống

2. Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam (18/5)

3. Tổ chức thành công Hội thảo khoa học quốc tế: “Khảo cổ học dưới nước ở Việt Nam và Đông-Nam Á- hợp tác để phát triển”- mở hướng phát triển lĩnh vực khảo cổ học dưới nước “Khảo cổ học dưới nước ở Việt Nam và Đông-Nam Á- hợp tác để phát triển”.

4. Sản xuất thép và vật liệu không nung từ bùn đỏ

5.Nghiên cứu thành công Vắc-xin Rotavin- M1

6.Viện Di truyền Nông nghiệp Việt Nam nhận Giải thưởng “Thành tựu xuất sắc”

7.Ứng dụng công nghệ tế bào gốc trong điều trị ung thư tại Bệnh viện Trung Ương Huế

8. Hiệp định hợp tác Việt Nam và Hóa kỳ về sử dụng hòa bình năng lượng hạt nhân

9. GS Châu Văn Minh được bầu làm Viện sĩ Viện hàn lâm Khoa học Bê-la-rút năm 2014.

10. Ba nhà khoa học Việt Nam được Thomson Reuters tôn vinh là những nhà khoa học có  ảnh hưởng nhất thế giới năm 2014

Ngày KH&CN Việt Nam 18/5 là một trong 10 sự kiện KH&CN nổi bật được các nhà báo KH&CN bình chọn. Ảnh: N. N

Cụ thể, theo các nhà báo, năm 2014 tiếp tục là năm Bộ KH&CN có nhiều bước tiến quan trọng trong việc xây dựng và từng bước hoàn thiện nền tảng pháp lý về cơ chế chính sách đổi mới cơ bản, đồng bộ và toàn diện hoạt động của ngành.

Lần đầu tiên Ngày KH&CN Việt Nam (18-5 ) và tuần lễ truyền thông KH&CN với chủ đề “KH&CN - Động lực phát triển nhanh và bền vững” với sự tham gia của các bộ ngành, địa phương, trường đại học, viện nghiên cứu, tổ chức khoa học và công nghệ trong cả nước. 

Vào tháng 10-2104, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam phối hợp tỉnh Quảng Ngãi tổ chức thành công Hội thảo khoa học quốc tế “Khảo cổ học dưới nước ở Việt Nam và Đông Nam Á - hợp tác để phát triển”. Các nhà khoa học đã khẳng định: Việt Nam là một quốc gia giàu tiềm năng về di sản văn hóa dưới nước, song đang đối mặt với nhiều khó khăn, vướng mắc trong nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa ở lĩnh vực này. Các nhà khoa học kiến nghị đã đến lúc Nhà nước cũng như các cơ quan chức năng cần có kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực đầu tư trang thiết bị cần thiết cho ngành khảo cổ học dưới nước. Viện Khảo cổ học đang xây dựng Đề án Phát triển khảo cổ học dưới nước trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Hy vọng từ kết quả của hội thảo khoa học quốc tế nói trên và nhất là  khi đề án được triển khai lĩnh vực khảo cổ học dưới nước sẽ ngày càng phát triển.

Tiếp đến là nằm trong khuôn khổ các nhiệm vụ của Chương trình Tây Nguyên 3, giai đoạn 2011-2015, Viện Hóa học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã triển khai đề tài cấp Nhà nước “ Nghiên cứu công nghệ sản xuất thép và vật liêu không nung từ bùn đỏ trong quá trình sản xuất a-lu-min tại Tây nguyên” do TS Vũ Đức Lợi, Phó viện trưởng Viện Hóa học làm chủ nhiệm đề tài. Trong quá trình triển khai đề tài các nhà khoa học đã hoàn chỉnh quy trình công nghệ sản xuất thép và vật liệu không nung từ bùn đỏ.

Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) trao giải thưởng cho các cá nhân và tổ chức có nhiều thành tựu trong lĩnh vực đột biến tạo giống. Ảnh: N. N

Sau khi thăm dây chuyền thiết bị chạy thử sản xuất thép từ bùn đỏ ở Công ty Thái Hưng (Hải Dương), tháng 4-2014, phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải cho rằng để chuyển giao công nghệ sản xuất thép từ bùn đỏ, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam phối hợp các đơn vị có liên quan cần tiếp tục hoàn thiện tối ưu công nghệ; tính toán  hiệu quả kinh tế và các mặt khác nhắm góp phần giải quyết triệt để vấn đề bùn đỏ trong quá trình khai thác bô-xít ở Tây Nguyên. Có thể nói thành công bước đầu của đề tài là khâu “đột phá” đáng nghi nhận của các nhà khoa học trong việc sản xuất thép và vật liệu không nung từ bùn đỏ, bảo vệ môi trường.

Việc sản xuất và đưa vào thử nghiệm thành công vắc-xin phòng bệnh tiêu chảy cho trẻ em có tên Rotavin-M1 cũng thu hút sự quan tâm của các nhà báo và được bình chọn là một trong các sự kiện KH&CN nổi bật năm 2014.

Với việc sản xuất thành công loại vắc xin này, Việt Nam là nước thứ hai của Châu Á, nước thứ tư trên thế giới nghiên cứu và sản xuất thành công loại vắc-xin này. Thành công này thuộc về các nhà khoa học của Trung tâm nghiên cứu sản xuất vắc-xin và sinh phẩm y tế.

Cũng trong năm 2014, việc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) trao giải thưởng cho các cá nhân và tổ chức của các nước thành viên có nhiều thành tựu trong lĩnh vực đột biến tạo giống, đóng góp hiệu quả vào bảo đảm an ninh lương thực và phát triển bền vững được các nhà báo chọn là sự kiện KH&CN nổi bật của năm.

Việt Nam đã giành được ba trong số 23 giải thưởng, trong đó có một giải thưởng “ Thành tựu xuất sắc” cho Viện Di truyền nông nhiệp Việt Nam. Viện là một trong các đơn vị đi đầu trong lĩnh vực tạo giống bằng đột biến phóng xạ. Viện Di truyền nông nghiệp Việt Nam đã tạo ra được nhiều giống cây trồng như lúa, ngô, đậu tương, hoa,…được công nhận là giống quốc gia và được gieo trồng trên hàng trăm nghìn ha.

Nhóm bác sĩ, y tá  Bệnh viện T.Ư Huế đã thực hiện thành công  Đề tài cấp Nhà nước độc lập đầu tiên “Nghiên cứu sử dụng tế bào gốc tạo máu tự thân trong điều trị ung thư vú và ung thư buồng trứng” cũng là sự kiện KH&CN năm qua.

Đề tài do PGS, TS, BS Nguyễn Duy Thăng làm chủ nhiệm. Người bệnh đã thoát khỏi căn bệnh ung thư sau khi được chữa bằng phương pháp điều trị ung thư bằng hóa trị liều cao, điều trị đích, kết hợp với ghép tế bào gốc tạo máu tự thân cho phép tiêu diệt tận gốc tế bào ung thư. Thành công của đề tài mở ra phương pháp mới trong điều trị ung thư ở Việt Nam nói chung và ung thư vú, ung thư buồng trứng nói riêng.

Những nhà khoa học Đàm Thanh Sơn được cho là một trong những nhà khoa học có ảnh hưởng nhất thế giới năm 2014. Ảnh minh họa

Vào ngày 6/5, Bộ trưởng Nguyễn Quân và Ðại sứ đặc mệnh toàn quyền Hợp chủng quốc Hoa Kỳ tại Việt Nam David Shear chính thức ký kết Hiệp định hợp tác giữa Chính phủ Việt Nam và Hợp chủng quốc Hoa Kỳ về sử dụng hòa bình năng lượng hạt nhân cũng được bầu chọn là một trong những sự kiện KH&CN nổi bật năm 2014.

Hiệp định này được ký kết nhằm điều chỉnh các giao dịch thương mại trong lĩnh vực hạt nhân và tạo khung pháp lý để tăng cường hợp tác giữa Việt Nam với các đối tác Hoa Kỳ trong các hoạt động nghiên cứu, đào tạo phát triển và ứng dụng năng lượng nguyên tử, nhất là trong phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam.

Ngoài ra, hai sự kiện là việc Giáo sư Châu Văn Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam (VAST) cùng hai nhà khoa học khác trên thế giới đã được bầu là Viện sĩ Viện Hàn lâm khoa học Bê-la-rút và ba nhà khoa học của Việt Nam vừa được tổ chức Thomson Reuters (tổ chức theo dõi và công bố thông tin tri thức về chuyên gia nghề nghiệp toàn cầu) xếp vào danh sách Những nhà khoa học có ảnh hưởng nhất thế giới năm 2014 là: GS. Đàm Thanh Sơn (giảng dạy ngành vật lý tại ĐH Chicago, Mỹ), GS.TS Nguyễn Sơn Bình (nghiên cứu giảng dạy ngành hoá học tại ĐH Northwestern, Mỹ) và PGS.TS Nguyễn Xuân Hùng (nghiên cứu giảng dạy về ngành tính toán cơ học tại Trường ĐH Khoa học Tự nhiên TP.HCM, ĐH Tôn Đức Thắng và ĐH Việt - Đức) là hai trong số 10 sự kiện KH&CN nổi bật năm qua.

Trước đó, Trung tâm Nghiên cứu và phát triển truyền thông KH&CN đã phối hợp với Ban Khoa giáo Đài truyền hình Việt Nam (VTV) tổ chức sự kiện Ấn tượng KH&CN năm 2014. Trong chương trình này, 9 sự kiện KH&CN nổi bật năm 2014 cũng được bình chọn và tôn vinh.

Nguyễn Nam