Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: 'Đổi mới sáng tạo không nằm trên đường kéo dài của quá khứ'

Đổi mới sáng tạo bắt đầu từ dư duy

Theo Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng, đổi mới sáng tạo bao giờ cũng phải bắt đầu từ nhận thức và tư duy. Để hiểu hơn về khái niệm này, ông đưa ra một số góc nhìn khác nhau.

"Người Nhật đề cập đến xã hội 5.0. Xã hội 1.0 là săn bắn, du cư. Xã hội 2.0 là làm nông nghiệp, định canh. Xã hội 3.0 là xã hội công nghiệp. Xã hội 4.0 là xã hội thông tin và xã hội 5.0 là xã hội thông minh. Bây giờ thì cái gì cũng smart", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đưa ra ví dụ.

Đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp có thể hiểu theo nghĩa sử dụng công nghệ mà chủ yếu là công nghệ số để tự động hóa, thông minh hóa toàn bộ quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp từ quản trị đến sản xuất, bán hàng.

"Với cách tiếp cận này, thì từ khóa quan trọng nhất là thông minh hơn và tiếp tục thông minh hơn trong mọi hoạt động. Và công cụ quan trọng nhất giúp cho quá trình này là công nghệ, nhất là công nghệ số, công nghệ 4.0", Bộ trưởng nói thêm.

Cũng theo người đứng đầu Bộ TT&TT, đổi mới sáng tạo cũng như việc một cuộc cách mạng xảy ra mà tương lai sẽ không nằm trên đường kéo dài của quá khứ.

“Đổi mới sáng tạo xảy ra là vào đúng lúc này. Hạ tầng cũ, cách làm cũ, tri thức cũ, sản phẩm cũ, mô hình kinh doanh cũ không còn phù hợp. Chúng ta cần hạ tầng mới, cách làm mới, tri thức mới, sáng tạo mới, mô hình kinh doanh mới. Rất nhiều thứ chỉ đơn giản là làm ngược lại”, Bộ trưởng Bộ TT&TT nhấn mạnh.

Trước đây, tìm mọi cách để tránh sai lầm thì nay là sai nhanh hơn với chi phí rẻ hơn. Trước đây học trước làm sau thì nay làm trước học sau. Vì cái mới chưa có nên không thể học mà chỉ có thể thử. Trước đây có việc trước rồi tìm người làm sau thì nay tìm người phù hợp trước rồi mới nghĩ đến làm gì vì việc làm mới nên cần những người giống nhau ở chỗ đam mê, khám phá. Trước đây sức mạnh của doanh nghiệp là đông người thì nay là sức mạnh là ít người để phản ứng nhanh và chuyển động nhanh".

Với cách tiếp cận này, theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng thì quan trọng nhất đối với các CEO là tìm cách tiếp cận mới trong mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty mình.

Đổi mới sáng tạo có thể ngăn chặn sự sụp đổ trong kinh doanh

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, một công ty thành công, đứng ở vị trí số một thường sụp đổ khi xuất hiện những công nghệ mới, đột phá. Quy trình sụp đổ thường gồm 6 bước.

Bước một là các công nghệ mới đột phá được các công ty thành công nhất phát triển đầu tiên.

Bước hai là đội ngũ marketing thăm dò phản ứng của những khách hàng trọng yếu về công nghệ mới và không nhận được sự ủng hộ, bởi sản phẩm cũ thường đang tốt và khách hàng quen dùng. 

Tiếp theo là các công ty thành công quay sang thúc đẩy các công nghệ mang tính duy trì, cải tiến sản phẩm cũ, nhằm nâng cao hiệu suất, tăng doanh thu và lợi nhuận.

Bước bốn là các công ty mới được thành lập dựa vào công nghệ mới đột phá, phải thăm dò thị trường mới. Khách hàng mới thường là khách hàng cấp dưới, bằng cách thử và sai, và từ đây hàng loạt ứng dụng, sản phẩm mới được hình thành. 

Bước năm là các công ty mới gia nhập thị trường sẽ tiến lên các thị trường cao cấp.

Và cuối cùng, các công ty thành công nhập cuộc quá trễ nên không thể giữ được khách hàng cơ bản của họ, và sự đổi ngôi diễn ra.

Theo ông Hùng, với góc nhìn này, các công ty lớn và thành công vẫn có những khuyết tật "chết người" và tạo cơ hội cho những công ty không có tên tuổi với công nghệ đột phá vươn lên số một thị trường. Để có thể xử lý hiệu quả tình trạng này đồng thời ngăn chặn sự sụp đổ, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nêu ra 3 cách tiếp cận, giải pháp.

"Thứ nhất, thúc đẩy các công nghệ và thị trường mới để nó trở thành đủ lớn. Thứ hai, chờ cho thị trường mới, công nghệ mới ngày càng rõ nét, và gia nhập thị trường khi đã đủ lớn và ngày càng hấp dẫn. Thứ ba, giao trách nhiệm thương mại hóa công nghệ, đột phá cho các bộ phận mới, đủ nhỏ để hiệu suất kinh doanh của chúng chỉ phụ thuộc vào công nghệ mới. Nhưng bộ phận mới này phải hoạt động theo các quy trình mới và hệ giá trị mới", ông phân tích.

Tuy nhiên các nghiên cứu cho thấy cách tiếp cận thứ ba có nhiều hứa hẹn hơn. Cách thứ nhất khó thành công vì công nghệ mới thị trường mới không tạo ra sự bùng nổ trong thời gian ngắn. Cách thứ hai thì lại quá muộn.

Dưới góc nhìn này thì các công ty lớn đang thành công vẫn có cơ hội tiếp tục tồn tại và phát triển nhưng phải phân mình từ một tổ chức thành hai tổ chức độc lập, với hai cách vận hành khác nhau, hai văn khóa khác nhau.Cuối cùng, theo Bộ trưởng, có những mô hình kinh doanh và cách làm cũ không còn phù hợp, cần thay thế bằng những mô hình mới sáng tạo hơn.

Bảo Lâm