Cách đầu tư chứng khoán cho người mới bắt đầu

Xác định năng lực tài chính

Điều đầu tiên người chơi chứng khoán cần làm là xác định xem họ bao nhiêu tiền để đầu tư. Hãy tự xem mình có khoản nợ tiêu dùng hay có bất kì quỹ khẩn cấp nào để trang trải và hỗ trợ trong trường hợp mất việc làm hay không? Tùy thuộc vào câu trả lời, người chơi chứng khoán sẽ có thể xác định được họ nên đầu tư bao nhiêu. Không quá bận tâm về việc đầu tư nhiều hay ít chính là chìa khóa thành công khi bắt đầu sự nghiệp "chứng cổ".

Khi bắt đầu chơi chứng khoán, bạn càng dành thời gian cho nó sớm bao nhiêu thì bạn sẽ càng thu được nhiều lợi nhuận nhiều bấy nhiêu. Với sự đầu tư khôn ngoan, số vốn hạn chế có thể gấp bội trong một thời gian dài. Vì vậy, đừng để một khoản tiền nhỏ khi mới đầu tư khiến bạn e ngại và dừng bước.

Cách đầu tư chứng khoán sao cho hiệu quả là mối bận tâm hàng đầu của các nhà đầu tư mới vào nghề. Ảnh minh họa

Xác định mục tiêu và cách đầu tư chứng khoán chiến lược

Có thể nói vấn đề này khá mơ hồ và trừu tượng. Cuộc sống của mỗi người luôn thay đổi theo thời gian và mục tiêu của họ cũng có thể thay đổi trong thực tế. Bên cạnh đó, đầu tư chứng khoán luôn tồn tại mối quan hệ tỷ lệ thuận giữa mức thu nhập với mức rủi ro. Thu nhập càng cao thì mức độ rủi ro tiềm ẩn càng lớn. Vì vậy, trước đưa ra quyết định đầu tư, người chơi cần xác định được mục tiêu của bản thân. 

Ngoài ra, nếu người chơi chứng khoán đầu tư chủ yếu để tạo ra thu nhập (khi nghỉ hưu), thì cổ phiếu có tính ổn định cao và trả cổ tức hấp dẫn là một đầu tư lý tưởng. Nếu mục tiêu tài chính của là nhằm tăng giá trị các khoản đầu tư, thì người chơi chứng khoán nên tập trung vào các cổ phiếu định hướng phát triển. Đây cũng là một yếu tố quan trọng và là cơ sở để đánh giá kết quả đầu tư. Bên cạnh đó, nhà đầu tư cần Quyết định xem sẽ đầu tư bằng cách mua cổ phiếu cá nhân hay thông qua một quỹ tương hỗ. Nếu nhà đầu tư chọn cổ phiếu của các công ty cá nhân thì họ cần phải nghiên cứu, tìm hiểu những công ty này. Mặt khác, quỹ tương hỗ cho phép nhà đầu tư tận dụng sự tinh thông của người quản lý quỹ chuyên nghiệp và tất nhiên, họ sẽ phải trả phí cho các dịch vụ của mình.

Khi đầu tư chứng khoán, những người chưa có kinh nghiệm cũng cần xác định thời hạn đầu tư để đạt hiệu quả cao nhất. Đối với mục tiêu ngắn hạn (ít hơn hai năm), nhà đầu tư có thể lựa chọn gửi tiết kiệm hay mua chứng chỉ tiền gửi ngắn hạn của các ngân hàng có mức lãi suất tốt thay vì đầu tư chứng khoán. Nguyên nhân là do trong gian ngắn hạn, thị trường chứng khoán không những có thể không đem lại lợi nhuận mà còn khiến nhà đầu tư mất vốn. Đối với mục tiêu trung hạn (2-10 năm), các nhà đầu tư có cơ hội phát triển và đa dạng danh mục đầu tư của mình. Tuy nhiên, thị trường chứng khoán luôn luôn thay đổi. Lợi suất trong quá khứ không bao giờ đảm bảo cho lợi nhuận trong tương lai. Vì vậy, nếu không chắc chắn, nhà đầu tư có thể giữ tiền trong các tài khoản tiết kiệm và chỉ đơn thuần rong chơi trên lĩnh vực cổ phiếu mà thôi. Đối với các mục tiêu dài hạn (trên 10 năm), thị trường chứng khoán là một nơi khá tốt để đầu tư tiền bạc. Trong lịch sử chứng khoán, hầu hết các khoản đầu tư sau 10 năm đều quay trở lại ngoạn mục với lợi nhuận hết sức ấn tượng. Vì vậy, thị trường chứng khoán sẽ trở thành nơi "đất lành chim đậu" cho những nhà đầu tư có chiến lược đầu tư trong dài hạn.

Xác định được khả năng chịu rủi ro khi chơi cổ phiếu

Một phần quan trọng của việc đầu tư mà người chơi chứng khoán không thể giải quyết được trước khi bắt đầu đầu tư là khả năng chấp nhận rủi ro. Thông thường, nhà đầu tư thường đánh giá quá cao khả năng chịu rủi ro của mình rồi sau đó lo lắng về tình hình tài chính cũng như tình trạng đầu tư.

Nhà đầu tư chắc chắn vẫn chưa thấy lo lắng nếu phát hiện ra khoản đầu tư của mình vừa mất 5%  nhưng nếu khoản thiệt hại là 20% thì sao? Nếu có 10.000 USD cổ phiếu, và sau một tháng, 2.000 USD biến mất thì liệu nhà đầu tư có chịu rút tiền ra không? Điều này thực sự rất quan trọng vì sẽ vô cùng nguy hiểm nếu khoản đầu tư vượt quá khả năng chịu rủi ro của người chơi "chứng cổ". 

Nếu người chơi chứng khoán cảm thấy lo lắng và sợ mất tiền thì có lẽ người đó nên gửi tiền trong tài khoản ngân hàng thay vì đầu tư vào cổ chứng. Mặt khác, nếu nhà đầu tư cảm thấy rằng thiệt hại khoảng 10% sẽ không làm họ lo sợ hay có ý nghĩ muốn rút tiền ra thì người đó thực sự phù hợp và có thể gắn kết lâu dài với mảnh đất màu mỡ đầy biến động này.

Lựa chọn công ty tốt và thời điểm mua cổ phiếu

Công ty tốt thường là công ty ít nợ trong thời gian đã qua (thời gian càng dài càng tốt), và có lợi nhuận cao, hiện tại có lãi và triển vọng tương lai sáng sủa. Có nhiều chỉ số nhà đầu tư có thể sử dụng để đánh giá một cổ phiếu một công ty. Một trong số đó là hệ số giá trên thu nhập (PE). PE giúp nhà đầu tư biết một công ty hưởng lời bao nhiêu trên mỗi cổ phiếu, tính theo tỉ lệ của giá hiện hành. Ví dụ, PE 10 có nghĩa là giá cổ phiếu hiện tại cao gấp 10 lần thu nhập thường niên từ mỗi cổ phiếu. Hệ số PE cao có thể cho biết một cổ phiếu là quá giá và PE thấp đồng nghĩa với cổ phiếu bị định giá thấp.

Giá cổ phiếu thường không đứng yên, mà lúc lên lúc xuống. Vậy nếu cần chịu khó theo dõi trào lưu, mua vào khi giá ở mức thấp nhất và bắt đầu đi lên, và bán ra lúc thị trường ở mức cao nhất và bắt đầu đi xuống thì sẽ có lời cao. Đây cũng là nguyên tắc thông thường trong kinh doanh. Giá một loại cổ phiếu luôn luôn chịu ảnh hưởng của những trào lưu lên xuống giá của thị trường chứng khoán.

Trong thời kỳ lên giá, thị trường thường kéo theo 70-80% loại cổ phiếu cũng lên. Khi xuống giá cũng tương tự. Bởi vì cũng giống như thị trường hàng hoá, khi có nhiều người cùng mua một món hàng nào đó thì giá hàng đó sẽ lên, kéo theo các hàng hóa khác cũng lên. Giá một loại chứng khoán sẽ lên khi có nhiều người cùng mua, và giá sẽ tụt xuống khi có nhiều người cùng bán.

Xây dựng một danh mục đầu tư tốt nhất

Đầu tư nên theo nguyên tắc “không bao giờ bỏ tất cả trứng vào một giỏ”. Khi người chơi chứng khoán mới khởi sự đầu tư, họ sẽ được nghe rất nhiều về những cơ hội đầy kích thích có thể tìm kiếm những lợi nhuận khổng lồ. Danh sách những cạm bẫy dành cho những con người đang hồ hởi và cả tin bước chân vào thị trường bao gồm chứng khoán nước ngoài, các quỹ đầu tư cố định, hợp đồng quyền chọn, trái phiếu khả hoán (convertible bonds), trái phiếu cấp thấp về giá trị (junk bond), những loại chứng khoán miễn thuế và các công ty bất động sản. Những loại chứng khoán này tuy lợi nhuận cao nhưng rất phức tạp. Nếu nhà đầu tư không có kinh nghiệm thì rất dễ gặp phải rủi ro. Bên cạnh đó, những cổ phiếu giá thấp thông thường hấp dẫn mọi người nhưng hoạt động tài chính của chúng lại rất kém và chậm chạp so với những loại cổ phiếu khác trong ngành. Vì vậy, những nhà đầu tư mới hoặc những nhà đầu tư chưa có kinh nghiệm nên tránh đầu tư vào những thứ đã kể trên. 

Cách đầu tư chứng khoán hiệu quả nhất là xây dựng một danh mục đầu tư đa dạng. Ảnh minh họa

Trong đầu tư chứng khoán, một sai lầm thường gặp khác của các nhà đầu tư là họ thường hay lo sợ và quá vội vàng. Ví dụ khi cổ phiếu đã rớt giá dưới giá mua ban đầu và bị thua lỗ, các nhà đầu tư thường lo ngại rằng có thể sẽ mất thêm một số tiền nữa và nên phản ứng bằng cách bán cổ phiếu đi và chấp nhận thua lỗ thay vì cứ để mọi thứ y nguyên. Khi cổ phiếu tăng giá và tìm được lợi nhuận, họ lại sợ rằng có thể đánh mất lợi nhuận ấy và bán chúng quá sớm. Nhưng sự thật cổ phiếu đang tăng giá là một dấu hiệu cho thấy chúng thực sự mạnh và có lẽ quyết định mua ban đầu của họ là hoàn toàn chính xác.

Điều này chứng tỏ rằng nếu biết lựa chọn danh mục đầu tư một cách khôn ngoan thì thậm chí ngay cả việc đầu tư vào các cổ phiếu bị cú sốc rớt giá cũng sẽ mang lại lợi nhuận. Một số chuyên gia chứng khoán gợi ý các nhà đầu tư nên đánh vào danh mục đầu tư của mình từ các công ty bán lẻ; các công ty truyền thông quảng cáo và các công ty dịch vụ cho đến các công ty tài chính lớn. Ngược lại, nên tránh đầu tư vào cổ phiếu của các công ty công nghệ cao, công ty hàng không, dầu mỏ,...

Hồng Hạnh