Cận cảnh sản xuất hành phi siêu bẩn

Đó là công nghệ làm hành phi siêu bẩn tại thôn Thuận Quang (xã Dương Xá, Gia Lâm, Hà Nội).

Hành phi làm từ hành tây trộn bột khoai và mỡ bẩn

Men theo con đường bê tông trải dài qua từng ngõ xóm về thôn Thuận Quang, từ xa còn thấy mùi hành phi bốc lên thơm lừng. Còn ven đường là những đống hành cao ngất được từng tốp chị em thoăn thoắt bóc vỏ. Bất cứ chỗ nào cũng có thể bắt gặp cảnh mua bán tấp nập diễn ra ở đây.

Tại xưởng sản xuất hành phi DB, ngay cửa ra vào, một nhóm công nhân không dùng bảo hộ lao động, không găng tay, khẩu trang đang ngồi cặm cụi bóc vỏ hành tây, bên trong là một dãy các loại máy nghiền hành hoen gỉ, xoong, chảo mỡ cặn đóng đen kịt đang phục vụ cho việc xào, sấy hành.

Tại các cơ sở này, sản phẩm hành khô phi “đánh lận con đen” sang “hành tây phi”, bị “nhập nhèm” về nguyên liệu. Những người làm nghề khi được hỏi đều chỉ nói chung chung là làm “hành phi”, hiểu là hành ta khô phi thơm cho vào thức ăn, nhưng thực tế lại là hành tây.

Ở đây hành tây được xắt nhỏ, sau đó sẽ được vắt sạch nước rồi cho vào trộn với bột khoai tây hoặc bột sắn trước khi cho vào chảo rán. Theo tiết lộ của một người công nhân: Sau khi hành được bóc vỏ, rửa sạch sẽ cho vào máy bào để cắt thành từng lát nhỏ, sau đó được vắt sạch nước rồi cho vào trộn với bột khoai hoặc bột sắn trước khi cho vào chảo rán. Mỗi tấn hành tây chỉ có thể cho ra lò khoảng 250 kg hành phi. Nhưng nếu trộn với khoảng 200 – 300 kg bột thì có thể thu về tới 500 kg thành phẩm. Làm như thế trọng lượng của sản phẩm hành rán sẽ được nâng lên rất nhiều.

Hành tây+ Bột khoai tây (hoặc bột sắn)+ mỡ bẩn = hành phi

Ngoài khâu chế biến kém vệ sinh, các hộ kinh doanh đều dùng dầu đã qua sử dụng để phi hành. Không những vậy, lượng dầu mỡ này còn được tái sử dụng nhiều lần trong quá trình phi hành, đến khi nào dầu chuyển màu đen quánh, bốc mùi khét nồng nặc thì khi đó mới được thay dầu khác.

Vì nguyên liệu rẻ, dầu mỡ ôi nên giá hành phi ở đây rẻ hơn rất nhiều nơi. Hành phi bình thường sẽ có giá từ 65.000- 70.000 đồng/kg (trong khi giá hành khô đã là 40.000-50.000 đồng/kg, phi khô sẽ ra khoảng 300.000 đồng/kg); loại được trộn với bột khoai tây thì giá chỉ còn khoảng 30.000 đồng/kg. Giá cả hoàn toàn tùy thuộc vào nguyên liệu chế biến, tỷ lệ pha trộn và loại dầu, mỡ dùng để phi.

Nhìn những mẻ hành phi vàng ruộm được ra lò ít ai có thể ngờ rằng chúng được làm từ loại dầu đã qua sử dụng nhiều lần. Với cách chế biến hành mất vệ sinh như vậy, trong một buổi sáng người phụ nữ kia phi được cả mấy tạ hành khô. Sau khi hành nguội, người ta tiếp tục dùng chiếc hót rác nhựa xúc hành đổ vào các túi nilon không nhãn mác và được đưa đi tiêu thụ khắp nơi trên cả nước. “ Hàng nhà chị sản xuất khách đặt nhiều lắm mỗi ngày cả tạ hành phi được xuất đi khắp Bắc Nam, xuất khẩu đi nước ngoài cũng có ”, chủ cơ sở DB cho biết.

Mục sở thị thêm một vài cơ sở chế biến hành khô khác, vẫn là những hình ảnh mất vệ sinh tượng tự, hành tây, khoai tây không rửa tẩm bột sắn phi với mỡ thải, mỡ bẩn cho ra những mẻ hành phi vàng ruộm, được mang đi tiêu thụ khắp các quán ăn trên cả nước.

"Phi" bằng dầu tái chế

Tại Thuận Quang có khoảng 30 hộ làm hành phi, nhưng chỉ có 6 hộ đăng ký nhãn hiệu và được cấp giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm, còn lại đều trong tình trạng tự do hoạt động.

Bà Nguyễn Thị Sự - cán bộ y tế, phụ trách an toàn vệ sinh thực phẩm xã Dương Xá cho biết: " Hàng năm, Trạm Y tế xã tổ chức thanh tra, kiểm tra vào dịp cuối năm nhưng khi phát hiện sai phạm cũng mới chỉ dừng ở mức độ nhắc nhở, và cũng chỉ được một thời gian đâu lại đóng đấy. Tại đây chưa đủ phương tiện để lấy mẫu xét nghiệm nên cũng khó biết sản phẩm sạch, bẩn đến đâu”.

Hành được chiên trong dầu tái chế

Theo PGS - TS Y học Trần Đáng - Nguyên Cục trưởng Cục An toàn vệ sinh thực phẩm (Bộ Y tế) cho biết :”Nếu nguyên liệu bẩn, quy trình chế biến bẩn, người sản xuất không dùng bảo hộ lao động, không găng tay, khẩu trang thì đương nhiên sản xuất ra những thực phẩm không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.Việc hành phi được chiên bằng mỡ tái chế, chiên đi chiên lại nhiều lần sẽ tạo nên các độc tố có hại đến gan, thận, não, có thể gây ngộ độc cấp tính và về lâu dài có thể gây ung thư.

“Tùy vào điều kiện sản xuất nếu hành phi được đóng gói bằng bao bóng không phải môi trường chân không thì sản phẩm hành phi chỉ có thể để trong thời gian lâu nhất là hai tuần . Tuy nhiên trong điều kiện vệ sinh không đảm bảo, tay chân bẩn, dụng cụ xào nấu bẩn, có thể đem vi khuẩn vào trong sản phẩm. Nếu để lâu hành phi sẽ mốc và biến tính thành các chất độc. Sử dụng một lần có thể không việc gì nhưng nếu ăn nhiều lần nó sẽ tích lũy độc cao gây nguy hại lớn cho người sử dụng”, PGS-TS Trần Đáng cho biết thêm.

“Chính vì thế những sản phẩm này cần phải được các cơ quan y tế kiểm định về thời gian sử dụng cũng như chất lượng sản phẩm. Người tiêu dùng bằng cảm quan của mình cần phải tìm hiểu kỹ vể chất lượng, nhãn mác, hạn sử dụng, không nên dùng những sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ”, PGS-TS Trần Đáng khuyến cáo.

Đức Anh- Thanh Nguyên