Những loại thuốc uống gây tổn hại gan trầm trọng cần biết để tránh

Viêm gan do thuốc là một vấn đề khá phổ biến hiện nay, với tỷ lệ lên đến 10% trong các phản ứng phụ do thuốc gây ra. Hầu hết các thuốc dù được dùng bằng đường uống, đường tiêm, xịt hít qua mũi hoặc dán trên da…đều được chuyển hoá tại gan sau đó sẽ được bài tiết qua mật hoặc nước tiểu.

Chính vì vậy, nếu gan bị suy, chức năng chuyển hoá, giải độc và bài tiết các thuốc cũng bị ảnh hưởng. Sự tích tụ thuốc do không được chuyển hoá và giải độc có thể gây ngộ độc thuốc và có khi tấn công vào gan gây viêm gan do thuốc. Việc sử dụng thuốc không đúng cách, lạm dụng thuốc hoặc tự ý uống thuốc là những nguyên nhân chính góp phần làm cho tổn thương gan do thuốc xảy ra ngày càng nhiều.

Các triệu chứng của tổn thương gan, theo báo Sức khỏe & Đời sống thì bao gồm chán ăn, mệt mỏi, buồn nôn, nôn mửa và mệt mỏi. Các triệu chứng khác có thể bao gồm vàng da hoặc mắt, đau bụng, ngứa, phân trắng hoặc có màu, tiêu chảy và đau đầu, nước tiểu vàng, đau tức vùng gan, xuất huyết dưới da, thậm chí có thể xuất hiện xuất huyết tiêu hóa, hôn mê gan, suy gan nặng dẫn đến tử vong. 

Phần lớn thuốc tân dược ít nhiều gây bất lợi cho gan, thuốc tân dược có thể gây hại cho gan, từ nhẹ cấp tính đến nặng mạn tính.

Nói về danh sách các loại thuốc có thể gây tổn thương gan, BS. Bùi Mai Hương Một cảnh báo trên Sức khỏe & Đời sống, có một số thuốc phổ biến như thuốc giảm đau, hạ sốt như paracetamol (hoạt chất này có mặt trong rất nhiều các sản phẩm trị sốt, ho, cảm cúm...)  nhưng cũng có thể làm viêm gan do dùng quá liều hoặc dùng một thời gian dài.

Một số trường hợp cứ mỗi lần thấy đau nhức xương khớp hoặc say rượu (nhức đầu) là uống paracetamol. Tuy rằng, thuốc làm giảm đau, hết nhức xương khớp, nhưng lạm dụng sẽ tác dụng xấu cho gan.

Nếu dùng paracetamol khi uống rượu lại càng nguy hiểm vì bản thân rượu đã có tác động xấu cho gan. Bên cạnh đó, thuốc giảm đau như salicylate (aspirin), ibuprofen hoặc naproxen, nếu nhẹ có thể làm tăng men gan, nếu nặng có thể gây viêm gan cấp.

Bên cạnh đó, có một số thuốc khác gây viêm gan cấp tính như phenytoin (thuốc điều trị động kinh), diazepam (thuốc an thần), halothan (thuốc gây mê) hoặc thuốc cimetidin (điều trị bệnh dạ dày) có thể gây viêm gan cấp. 

BS. Hương cảnh báo thêm, người bệnh không nên nhầm tưởng kháng sinh là vô hại, đặc biệt có một số kháng sinh là clindamycin và metronidazol nếu dùng quá liều hoặc kéo dài cũng có thể gây viêm gan cấp tính.

Kháng sinh erythromycin, ciprofloxacin có thể gây viêm đường mật, từ đó ảnh hưởng đến gan hoặc thuốc ức chế virut retrovirus nhưng vẫn có thể gây viêm gan nếu dùng sai chỉ định.

Trong cuộc sống hàng ngày, thuốc kháng viêm corticoid là thuốc rất hiệu nghiệm trong điều trị viêm, dị ứng, nhưng nếu lạm dụng có thể làm cho gan bị nhiễm mỡ, nhất là khi sử dụng kéo dài, quá liều. 

Với thuốc chống lao như isoniazid, rifampicin, streptomycin... đặc biệt là isoniazid (INH), khi dùng có thể gây ngộ độc cho gan, bởi vì đối với bệnh nhân lao, thường phải dùng liều cao ngay từ đầu và dùng kéo dài nhiều tháng. Ngộ độc gan do thuốc chống lao có thể nhẹ, từ từ nhưng có thể nặng, biểu hiện vàng da, vàng mắt, mệt mỏi hoặc có thể suy gan (tỷ lệ khoảng 0,1 - 2% bệnh nhân). 

Ngoài ra, theo BS. Hương, mặc dù là loại thuốc thông thường, nhưng cũng không nên xem thường vitaminA, cho dù đó là một loại vitamin rất cần thiết cho cơ thể, nhất là trẻ em, nhưng khi dùng quá liều có thể gây tổn hại gan. Nếu uống vitamin A thường xuyên liều lớn trên 25.000 đơn vị/ngày, có thể gây ngộ độc mạn tính và tổn thương gan.

Mặc dù, chưa có công bố chính thức về nguyên nhân bệnh ung thư gan được kể đến nhưng việc sử dụng quá mức các loại thuốc trên cùng với nhiều yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Do vậy, chuyên gia y tế khuyến cáo, các dấu hiệu của tổn thương gan phải được báo cáo ngay lập tức với một chuyên gia y tế do các rủi ro từ việc suy gan, điển hình là ung thư gan.

Vân Thảo (T/h)