Cây độc: Hoa đỗ quyên ngủ đông như 'cành củi khô' đang gây sốt có tẩm hóa chất độc hại?

Trong những ngày giáp Tết nguyên đán 2018, “hoa đỗ quyên” dường như đang trở thành từ khóa hot với người tiêu dùng. Đặc biết, năm nay, mặt hàng "hoa đỗ quyên ngủ đông" đang lên cơn sốt trên thị trường hoa Tết với giá bán dao động từ 150.000-190.000 đồng/bó, còn bán lẻ theo cành giá 5.000 đồng/cành.

Cành hoa có chiều dài từ 50-60cm, mỗi bó trung bình từ 30-50 cành. Bên ngoài, đỗ quyên nhìn giống cỏ khô hay những cành củi nhỏ. Cành có chiều dài từ 50-60cm, mỗi bó trung bình từ 30-50 cành.

Dù vậy, theo lời quảng cáo, sau khi cắm vào nước, đến ngày thứ 2 hoa sẽ thức giấc, bắt đầu tươi lại. Ngày thứ 3 trở đi, nụ sẽ bung ra và lớn dần. Đến ngày thứ 7, hoa sẽ bung nở. Khoảng 15 ngày thì các nụ nở hết. 

Tuy nhiên, những ngày gần đây đã có nhiều thông tin cho rằng, loại hoa giá rẻ lại có khả năng "thức giấc" hết sức vi diệu đang “ngậm” hóa chất vô cùng độc hại  vô cùng nguy hiểm cho người tiêu dùng.

Trao đổi trên VTC News về vấn đề này, PGS.TS. Nguyễn Duy Thịnh, Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm - Đại học Bách Khoa Hà Nội cho biết, loại hoa đỗ quyên khô hay còn gọi là hoa ngủ đông này hoàn toàn có thể nở hoa bình thường mà không cần ngâm, tẩm các hóa chất độc hại nhờ công nghệ sấy lạnh kỹ thuật cao. 

Công nghệ sấy lạnh còn gọi là  freeze drying, có từ lâu và rất phổ biến tại các quốc gia công nghệ phát triển như Mỹ, Nhật Bản… Do trước đây có giá thành rất cao, quy mô đầu tư lớn nên công nghệ này chưa thực sự phổ biến và đại chúng… 

Tuy nhiên, hiện nay công nghệ này được hoàn thiện và cung ứng ở nhiều quy mô khác nhau để phục vụ nhu cầu ngày càng cao của các doanh nghiệp. 

Với loại hoa đỗ quyên khô đang gây sốt ở Việt Nam, sau khi thu hoạch, hoa đỗ quyên tươi sẽ được xử lý tiệt trùng rồi đem vào say bằng công nghệ sấy lạnh. 

Mặc dù nhìn hoa đỗ quyên có vẻ như một cành củi khô nhưng thực tế vẫn còn ẩm liên kết tồn tại bên trong thân cành... Chính vì vậy, khi được cắm vào nước, những “cành củi” đỗ quyên sẽ hút ẩm để dần dần hồi sinh và có thể nở hoa bình thường.

Theo PGS.TS. Nguyễn Duy Thịnh, sản phẩm hoa đỗ quyên sau khi sấy khô sẽ được bảo quản bằng cách xông khí SO2 (lưu huỳnh điôxit - hay còn gọi là anhiđrit sunfurơ) để chống mốc. 

Đây cũng là nguyên nhân khiến nhiều người tiêu dùng thiếu thông tin hoặc không hiểu dẫn đến bị hiểu nhầm rằng, việc xông khí lưu huỳnh để bảo quản sản phẩm là “tẩm” hóa chất độc hại. 

Trong quá trình sử dụng, chất khí SO2 này cũng bay ra hết. Và không riêng gì chỉ Việt Nam, các nước trên thế giới cũng đều dùng phương pháp này để bảo quản. Ví dụ như dùng trên măng sấy khô để chống bị mốc, hay như quả vải, quả nhãn sấy khô người ta cũng dùng SO2 để bảo quản chống mốc. 

Thậm chí, trong sản xuất đường, gần như 100% là xông SO2 để bảo quản… Ngoài thực phẩm, phương pháp này còn dùng được cho cả dược phẩm” - PGS.TS. Nguyễn Duy Thịnh phân tích.

Mặc dù theo PGS.TS. Nguyễn Duy Thịnh thì "hoa đỗ quyên ngủ đông" không bị tẩm hóa chất độc hại, tuy nhiên, trao đổi trên VnExpress TS. Võ Văn Chi, tác giả Từ điển Cây thuốc Việt Nam cũng từng cảnh báo, trên tất cả các bộ phận hoa đỗ quyên đều chứa chất độc.

Cụ thể, theo TS Chi, trong đông y,  hoa, lá, rễ, hạt đỗ quyên đều có thể dùng làm thuốc chữa bệnh. Tuy vậy, tất cả các bộ phận đều có chất độc andromedotoxin và arbutin glucoside. Từ 100 đến 225 g lá đỗ quyên đủ để gây ngộ độc nặng cho trẻ em 25 kg.

Người bị ngộ độc thường có triệu chứng buồn nôn, chảy nước dãi, uể oải, mệt mỏi, chóng mặt, khó thở… Do vậy để chữa bệnh cần dùng đúng liều lượng khuyến cáo. Rễ và lá không có tác dụng diệt côn trùng.

Đỗ quyên hay còn gọi là đỗ quyên đỏ. Tên khoa học là Rhododendron simsii Planch, thuộc họ đỗ quyên Ericaceae. Đỗ quyên là dạng cây bụi rụng lá, cao khoảng 2 m, phân cành nhiều, nhánh nhỏ mọc đứng, có vỏ màu xám đen. Lá mỏng, dạng bầu dục hay hình trứng ngược, mùa xuân lá ngắn hơn mùa hè. Kích thước trung bình của lá dài khoảng 3 đến 5 cm, rộng từ 2 đến 3 cm, đầu nhọn có múi, gốc hình nêm, mặt trên có lông thưa, mặt dưới có lông dày. Cuống lá dài từ 3 đến 5 mm, đầy lông.  Hoa đỗ quyên xếp thành tán từ 2 đến 6 đóa ở cành ngọn. Đài hoa dài 4 mm, có 5 thùy, nhiều lông tơ. Tràng hoa màu hồng hoặc đỏ tươi, đỏ thẫm, hình phễu rộng, dài từ 4 đến 5 cm, có 5 thùy. Có 10 nhị, bầu có lông thô. Vòi nhụy không có lông. Quả nang hình trứng tròn, dài khoảng 8 mm, đầy lông thô.  Cây này mọc trong rừng. Ra hoa từ tháng 2 đến tháng 4, quả chín từ tháng 8 đến 10. Đỗ quyên được tìm thấy nhiều ở Lào Cai, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, Kon Tum. Một số nước khác như Trung Quốc, Lào cũng có.s

Vân Thảo (T/h)