Chủ tịch Quốc hội "hỏi xoáy đáp xoay" Thống đốc

ĐB Dương Hoàng Hương (Bà Rịa – Vũng Tàu): Sự chênh lệch kéo dài giá vàng trong nước và thế giới, đánh giá của thống đốc? Một lượng vàng lớn nhàn rỗi trong dân trong khi nền kinh tế thiếu vốn, làm sao huy động được?

 

Nợ xấu và vấn đề giải quyết nợ xấu đang gây những băn khoăn lo lắng, nếu không giải quyết hệ lụy sẽ gây ra tiêu cực? Do nợ xấu phát sinh nhiều nguyên nhân, nhiều lĩnh vực, có ĐB đề xuất giải pháp 3+1 cần nhiều lĩnh vực mới giải quyết được hàng tồn kho, nợ xấu? Trách nhiệm tổng thể giải quyết?

 

Dù có giải pháp hỗ trợ nhưng việc doanh nghiệp tiếp cận vốn vẫn gặp khó khăn, vướng mắc, làm sao để hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận tốt hơn vốn?

 

ĐB Nguyễn Văn Tuyết: Vì sao cơ chế quản lý thị trường vàng chưa đạt mục tiêu kéo sát về thế giới, vì sao NH Nhà nước không quản lý chất lượng vàng mà quản lý thương hiệu vàng gây những bất cập? Tiến độ xử lý nợ xấu còn chậm, tỉ lệ nợ xấu trong các lĩnh vực ra sao, đâu là nguyên nhân chính và khắc phục? Bao giờ giải quyết xong nợ xấu?

 

ĐB Đàm Thị Mỹ Hương (Ninh Thuận): Nguyên nhân dẫn đến nợ xấu quá lớn tại các NH, nhất là NH có vốn nhà nước? Lỗi nợ xấu tại ai: người vay hay người cho vay? Với vai trò người đứng đầu, xử lý các NH gây nợ xấu như thế nào? Hướng xử lý với những cho vay không đúng mục đích, đối tượng? Việc dùng dự phòng rủi ro để xử lý nợ xấu ra sao và có công bằng giữa các tổ chức tín dụng? Có lợi ích nhóm trong việc xử lý nợ xấu hay không khi lấy dự phòng xử lý nợ xấu?

 

Doanh nghiệp gặp khó khăn, mà chưa thấy nhà nước quan tâm. Lúc doanh nghiệp làm ăn tốt đóng góp ngân sách không nhỏ, khi gặp khó khăn doanh nghiệp cũng cần được tiếp sức. Thống đốc có chia sẻ gì và giải pháp cụ thể để tăng trưởng tín dụng, làm sao để doanh nghiệp hấp thụ được vốn?

 

 ĐB Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng) tiếp lời: Luật TCTD có hiệu lực từ 1-1-2011 nhưng đến ngày 8-3-2012 mới ban hành Thông tư 04 hướng dẫn việc ủy thác, ảnh hưởng đến một số TCTD trong thời gian chưa có thông tư. Sự chậm trễ ban hành này, gây ra thiệt hại cho các tổ chức và cá nhân thì trách nhiệm của NH Nhà nước đến đâu?

 

Nếu trước đây, chi phí dập vàng SJC chỉ khoảng 7.000-8.000 đồng/lượng, nay khi chuyển đổi khoảng 50.000 đồng/lượng, với việc chuyển đổi mỗi ngày hàng tỉ đồng đi đâu? Sao có sự chênh lệch, mức chi phí này do ai đặt ra, được sử dụng ra sao? Việc mua bán vàng miếng là tập quán lâu đời của người dân, NH Nhà nước có những giải pháp nào phát triển thị trường vàng, liên thông với thế giới và hạn chế tiêu cực, đưa vào phát triển nền kinh tế?

 

Trước hàng loạt câu hỏi đặt ra, Thống đốc Nguyễn Văn Bình trả lời: Chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới: Trước đây, mỗi khi giá vàng trong nước có biến động lên xuống theo giá thế giới ảnh hưởng lớn đến kinh tế vĩ mô do ảnh hưởng tỉ giá. Giá vàng chỉ cần hơn thế giới đã có hiện tượng buôn lậu vàng qua biên giới, đầu cơ rất lớn.

 

 Thống kê của NH Nhà nước nhiều năm qua, một năm lượng vàng buôn lậu qua biên giới khoảng 10-30 tấn nên khi có chênh lệch giới đầu cơ gom vàng, gom USD chợ đen gây ảnh hưởng tỉ giá chợ đen tăng cao và tỉ giá chính thức tăng theo. Khi đó, ảnh hưởng xuất nhập khẩu; các hàng hóa nguyên liệu nhập khẩu tăng, đội giá hàng hóa trong nước làm chỉ số giá cả tăng, ảnh hưởng làm phát. Giá vàng ảnh hưởng lớn đến kinh tế vĩ mô và chảy máu ngoại tệ. Nên dù biết vàng không phải là mặt hàng thiết yếu, không phục vụ quốc tế dân sinh. Nhưng vì tính chất của nó ảnh hưởng đến kinh tế vĩ mô buộc Chính phủ phải cho phép nhập khẩu vàng để ổn định giá vàng trong nước, sát với quốc tế.

 

Trước khi có Nghị định 24, thị trường vàng bỏ ngỏ, không ai quản lý. Mỗi bộ, ngành, cơ quan chỉ quản lý một khúc. Theo Nghị định 174, NH Nhà nước chỉ quản lý xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu dập ra vàng miếng. Vàng miếng được coi là hàng hóa bình thường. Hơn 12.000 cửa hàng kinh doanh vàng miếng, mọi doanh nghiệp chỉ cần có giấy phép kinh doanh vàng do Sở KH-ĐT cấp là được buôn bán thoải mái vàng miếng.

 

Để chấn chỉnh, NH Nhà nước ban hành Nghị định 24 từ khoảng năm 2009, nhưng vì đụng chạm nhiều lĩnh vực kinh doanh trên thị trường nên rất nhiều lần đàm phán, trao đổi đến năm 2011 mới ban hành và có hiệu lực từ 25-5 vừa qua: Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng. Cùng với Nghị định 95 về xử phạt trong ngoại hối và kinh doanh vàng.

 

Hai nghị định này giúp thị trường vàng bước đầu đạt những mục tiêu đặt ra: nhập lậu vàng qua biên giới trước đây hầu như ngăn chặn, không còn nhập lậu vàng như trước đây. Từ tháng 4 trở lại đây, thị trường ngoại tệ ổn định, giá vàng trong nước quốc tế tăng dần từ chênh lệch 1 triệu đồng/lượng đến nay 3 triệu đồng/lượng… Dù chênh lệch giá vàng lớn nhưng không ảnh hưởng kinh tế vĩ mô, tỉ giá nên không ảnh hưởng chỉ tiêu giá cả, lạm phát. Vàng không nằm trong rổ hàng hóa tính CPI.

 

Vàng là mặt hàng kinh doanh có điều kiện và nhà nước không khuyến khích kinh doanh, không thuộc diện phải bình ổn giá do đó "không có lý do gì phải bình ổn giá vàng!"- Thống đốc Bình nói.

 

Làm sao huy động vàng trong dân?: Đến nay, chưa có cơ quan nào làm khảo sát đánh giá có bao nhiêu vàng trong nền kinh tế, dù nhiều thông tin khác nhau. Lượng vàng này theo ước tính của NH Nhà nước khoảng 250 tấn đến 300 tấn (khoảng dưới 15 tỉ USD). Lượng tiền rất lớn nằm dưới dạng ngoại tệ. Mục tiêu làm sao huy động, khơi thông vàng phục vụ kinh tế và không làm tăng thêm vàng hóa kinh tế. Đây là mục tiêu trong đề án chống vàng hóa của NH Nhà nước.

 

Sau khoảng 5 tháng thực hiện nghị định 24, hệ thống các TCTD đã mua lại của người dân hơn 60 tấn vàng. Nếu không phải vì quý IV các TCTD phải thanh toán các khoản tín dụng, thanh khoản gặp khó khăn… sẽ phải mua hết số vàng đã nợ của dân trước ngày 25-11. Nếu trong tình trạng bình thường, các NH có thể mua vào 80 tấn vàng. 

 

Đây là cứu cánh của nền kinh tế trong năm 2012. Thời điểm này năm ngoái, bức tranh trên thị trường tiền tệ: các NH vay nhau liên NH khoảng 25-30%, nguy cơ mất thanh khoản lan rộng toàn hệ thống. Doanh nghiệp vay NH 20-25%... thanh khoản của hệ thống NH và nền kinh tế vô cùng cạn kiệt.

 

Về nợ xấu: Thực trạng, nợ xấu hệ thống NH không phải bây giờ mới nhìn thấy mà từ tháng 8-2011 đã thấy nguy cơ nợ xấu tăng lên nhanh. NH Nhà nước đã xây dựng đề án tái cấu trúc hệ thống NH trong đó có nợ xấu. Lần đầu tiên NH Nhà nước công bố tỉ lệ nợ xấu theo đánh giá của NH Nhà nước. Năm 2008, khi Mỹ đổ vỡ trong hệ thống NH do bất động sản và đến nay chưa giải quyết xong. Tại Việt Nam, hiện có 3 số liệu về nợ xấu, số liệu theo đánh giá của cơ quan quản lý nhà nước sẽ chính xác nhất. Theo báo cáo của các TCTD, nợ xấu 4,93% đến 30-9 và con số này theo NH Nhà nước 8,82% và tốc độ này gia tăng nhanh chóng từ năm 2008. Năm 2008 tăng 74%, năm 2009 24%, 2011 64% và từ đầu năm đến nay nợ xấu tăng 66%... Hệ quả của những tồn tại trước đây dồn lại, làm nợ xấu đến nay tăng nhanh.

 

Xử lý nợ xấu: Nếu nói nguyên nhân có 5 nhóm: do các TCTD cho vay vốn, do doanh nghiệp đi vay vốn, do cơ chế chính sách vĩ mô và phát triển ngành, do môi trường điều kiện trong ngoài nước từng thời kỳ và do công tác thanh tra giám sát trong ngành NH và các lĩnh vực khác. Tôi đi nặng về nhóm giải pháp hệ thống NH. Đến 30-6, tổng số nợ được cơ cấu khoảng 36.000 tỉ đồng và đến 30-9 là đến khoảng 252.000 tỉ đồng.

 

Đến nay, trích lập dự phòng khoảng 70.000 tỉ đồng và các TCTD đã xử lý được nợ xấu khoảng 12.000 tỉ đồng.

 

Về giải pháp giúp doanh nghiệp tiếp cận vốn: Theo Thống đốc Bình, phải xử lý nợ xấu và lãi suất. Đúng là từ đầu năm, lãi suất cho vay còn cao và chỉ từ tháng 3 lãi suất huy động mới đưa về từ mức 14%/năm xuống 9%/năm nên cần độ trễ nhất định. Đến tháng 7, NH Nhà nước đã tiếp xúc với nhiều doanh nghiệp để giảm lãi suất. Theo thống đốc, kết quả bước đầu có nhiều ấn tượng như: Trước tháng 7, lãi suất cho vay trên 15%/năm chiếm tỉ trọng khoảng 70% nhưng tỉ trọng này hiện chỉ còn khoảng 15%. Tuy nhiên, điều này chưa đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp. Bởi thực tế, thanh khoản của hệ thống NH dù được cải thiện giúp lãi suất giảm nhưng thanh khoản còn hết sức mỏng, bấp bênh chứ chưa vững chắc.

 

Dù lạm phát đã giảm nhưng luôn rình rập tăng, lãi suất còn cao so với khả năng hấp thụ. NH Nhà nước đang tìm mọi biện pháp, đưa lạm phát xuống và lãi suất cho vay xuống thấp hơn.

 

Chủ tịch Quốc hội chất vấn: Huy động tăng 12% nhưng cho vay ra chỉ tăng trưởng 2,5%. Nhiều doanh nghiệp muốn tiếp cận nhưng không được. Làm sao tăng trưởng tín dụng, không chỉ hạ lãi suất và còn vấn đề tăng trưởng đang chảy vào đâu?

 

Thống đốc cho rằng: Phần câu hỏi của đại biểu Hương còn nằm… phía dưới nên chưa trả lời tới! Hội trường ồ lên khi Chủ tịch Quốc hội nói rằng vẫn là câu hỏi tín dụng, cả đại biểu Hương và đại biểu Tuyết đều trùng ý nhau. Ông giải thích, trước đây tăng trưởng tín dụng quá nóng khi một thời kỳ cho vay quá dễ dãi. Còn hiện nay, muốn tăng trưởng tín dụng mà an toàn là rất khó. Dưới góc độ quản lý vĩ mô, phải làm sao cân đối được để tín dụng tăng trưởng hài hòa nên không nhất thiết tập trung tín dụng vào các doanh nghiệp. Chẳng hạn, chỉ riêng hệ thống NH đến nay mua trái phiếu khoảng 183.000 tỉ đồng (chiếm 6-7% tăng trưởng tín dụng). Từ nay đến cuối năm, tăng trưởng tín dụng dự báo khoảng 5-6%, và nếu tính đầu tư gián tiếp qua trái phiếu khoảng 5%. Nghĩa là đầu tư NH cho nền kinh tế cũng xấp xỉ 10%.

 

Quay lại câu chuyện nợ xấu, các ĐB chất vấn thêm: Tại sao nợ xấu quá lớn trong NH thương mại? Theo thống đốc, vừa qua công tác thanh tra giám sát cho thấy: Tình hình chất lượng tín dụng hết sức nguy hiểm. Có NH báo cáo nợ xấu chỉ 2-3% nhưng khi thanh tra mới “lòi” ra nợ xấu lên đến vài chục phần trăm. Trách nhiệm này trước hết thuộc về các tổ chức tín dụng, và cần phải trích lập dự phòng rủi ro, thậm chí sử dụng cả vốn điều lệ để xóa nợ.

Thống đốc chia sẻ với doanh nghiệp: Doanh nghiệp và NH như hình với bóng, doanh nghiệp muốn phát triển phải dựa vào NH và ngược lại. Trước đây, doanh nghiệp mang quà đến cho NH (quà chứ không phải tham nhũng!), thống đốc ví von. Đến nay vẫn vậy, nhưng với những doanh nghiệp tốt thì NH sẽ phải mang quà đến doanh nghiệp.

 

Chủ tịch Quốc hội cắt ngang: Giờ vấn đề là doanh nghiệp không tiếp cận được vốn chứ không phải mang quà đi quà lại, cả với những doanh nghiệp đang làm ăn tốt. “Quà đi quà lại nhưng không cho nhau vay thì… chết dở!” - Chủ tịch Nguyễn Sinh Hùng nhấn mạnh.

 

Thống đốc đáp lời, hệ thống NH đã cơ cấu lại cho hệ thống doanh nghiệp 252.000 tỉ đồng, nghĩa là đã chia sẻ. Có doanh nghiệp nào cần vốn, khỏe mạnh hoặc chỉ cần hơi… yếu một tí. Với tư cách thống đốc tôi sẵn sàng kêu gọi hệ thống NH cho doanh nghiệp, bởi thực tế một số NH nói rằng họ đang phải “đốt đuốc” đi tìm doanh nghiệp!

 

Kết luận phiên buổi sáng, Chủ tịch Quốc hội nhận xét rằng: Ý kiến ĐB và thống đốc chưa gặp nhau bởi có hay không tình trạng doanh nghiệp làm ăn được mà không vay được vốn.