Chuyện chưa kể về CEO của Mekong Capital

Với triết lý kinh doanh rõ ràng, với Chris Freund ông quan niệm “Quốc gia nào cũng có những lĩnh vực có thể mang lại lợi nhuận cao, có thể gấp đến 20 lần giá trị đầu tư”. Và Việt Nam đã chứng tỏ triết lý này đang đúng.

Những khoản lãi ấn tượng

Thập niên đầu của thế kỷ XXI, cũng như nhiều nước châu Á khác, tiềm năng đầu tư của Việt Nam chưa mấy nổi bật. Vậy mà đến nay, Việt Nam đã trở thành nơi mang lại cho Mekong Capital những khoản lợi nhuận khổng lồ. Điển hình nhất là thương vụ thoái một phần vốn tại Công ty Thế giới Di động (MobiWorld) mới đây.

Chris Freund - Sáng lập kiêm giám đốc điều hành của Quỹ đầu tư Mekong Capital

Đầu năm 2014, khi MobiWorld rục rịch kế hoạch lên sàn, Quỹ MEF II (Mekong Enterprise Fund II) của Mekong đã thoái 9% vốn tại đây (hiện còn nắm giữ 14,3%) và thu lợi nhuận gấp 22 lần số vốn đầu tư. Trước đó, hồi tháng 3/2013, sau khi thoái bớt 6,7% cổ phần, Mekong Capital cũng gặt hái khoản lợi nhuận gấp 11 lần vốn. Đây là lần thoái vốn mang về lợi nhuận “khủng” nhất trong số các thương vụ mà Mekong Capital công bố. Hai thương vụ khác được công bố năm 2011 của Mekong Capital là thoái vốn khỏi AA Corporation và Công ty Hàng tiêu dùng Quốc tế (ICP) cũng chỉ thu về lợi nhuận gấp hai lần.

Mekong Capital đầu tư vào MobileWorld năm 2007 nên năm 2012 là đến thời điểm thoái vốn. Tuy nhiên, vì tiềm năng tăng trưởng của công ty còn nhiều nên quỹ đã quyết định giữ khoản đầu tư này lâu hơn bình thường. Mekong Capital đầu tư 3,5 triệu USD vào Thế Giới Di Động để sở hữu 35% khi trở thành đối tác chiến lược năm 2007. Chris thoái vốn một phần để hiện thực hóa lợi nhuận cho quỹ.

Các quỹ đầu tư mạo hiểm thường đánh cược vào khả năng tăng trưởng bất ngờ từ những công ty tư nhân. Mekong Capital cũng có tính chất mạo hiểm, nhưng thành công ở thương vụ MobiWorld không chỉ nhờ vào sự may mắn mà còn nằm ở niềm tin có cơ sở thận trọng. Chris Freund chỉ thích đầu tư vào những công ty tư nhân đã có lãi, ít nhất là 1 triệu USD và nhiều là 2-3 triệu USD mỗi năm. Ngoài ra, doanh nghiệp trong lĩnh vực tiêu dùng muốn được Chris chú ý phải có ít nhất 7-10 cửa hàng.

“Yếu tố quan trọng hơn nằm ở đối tượng đang lãnh đạo công ty đó nữa”, Chris nói. Năm người sáng lập ở MobiWorld đều rất giỏi điều hành, phát triển tốt đội ngũ quản lý. Phần lớn nhóm sáng lập này có kinh nghiệm làm việc cho các công ty tiêu dùng đa quốc gia.

Dấu ấn Mekong Capital

Dĩ nhiên không phải khoản đầu tư nào của Mekong cũng đem lại quả ngọt. Khoản đầu tư đầu tiên của Chris là vào Công ty Nhựa Tân Đại Hưng, kết quả thoái vốn sau đó chẳng lấy gì làm vui vẻ. Chris lí giải: giai đoạn lập quỹ, kinh tế tư nhân chưa phát triển và không có nhiều công ty tốt như tiêu chí đề ra để lựa chọn. Nhưng kể từ năm 2005, những cái tên như ICP dần xuất hiện khiến ông hào hứng trở lại. Hàng tiêu dùng trở thành lĩnh vực yêu thích của ông từ đó đến nay. Đơn cử như lần rót vốn vào Công ty Golden Gate (Cổng Vàng) vào năm 2008.

Cổng Vàng là một trong những công ty dẫn đầu Việt Nam về kinh doanh chuỗi nhà hàng. Tính đến nay, Cổng Vàng đã phát triển và vận hành 62 nhà hàng với 10 chuỗi nhà hàng tại Việt Nam. Nổi bật trong số này là Ashima – chuỗi nhà hàng lẩu nấm, Sumo BBQ – chuỗi nhà hàng nướng và lẩu, Vuvuzela – nhà hàng bia tươi và các loại thức ăn đặc trưng của các quốc gia. Nếu so với thời điểm đầu tư, đến nay, giá trị đầu tư Mekong Capital bỏ vào Cổng Vàng đã tăng đến 8 lần. Chris bỏ vốn vào Cổng Vàng cũng giống như lần quyết định đồng hành với MobiWorld. Cổng Vàng có 3 sáng lập viên đều rất giỏi thực thi và chịu khó học hỏi.

Trong suốt giai đoạn 2008 – 2013, ngành dịch vụ ăn uống, nhà hàng có mức tăng trưởng bình quân chỉ khoảng 8%/năm. Nhưng Chris đã chứng tỏ ông có tầm nhìn xa. Tăng trưởng doanh thu năm 2008 của Cổng Vàng là trên 100% và giữ ở mức 25% mỗi năm trong suốt giai đoạn 2010-2013.

Với nhiều doanh nghiệp Việt Nam, việc tìm vốn phát triển sản xuất kinh doanh lâu nay vẫn phụ thuộc chủ yếu vào hệ thống ngân hàng. Tuy nhiên, nếu biết kết nối với các quỹ đầu tư, doanh nghiệp không chỉ có thêm vốn mà còn được rất nhiều giá trị gia tăng. Hầu như ở bất cứ doanh nghiệp nào có rót vốn, Chris đều có những đóng góp giúp doanh nghiệp đi đúng hướng và tăng trưởng nhanh chóng hơn.

Với việc đầu tư cho MobiWorld, đóng góp ấn tượng của Mekong Capital là giúp MobiWorld tiếp cận các tiêu chuẩn thực hành toàn cầu. Chris kết nối các lãnh đạo MobiWorld với những nhà quản lí chuỗi bán lẻ toàn cầu như Best Buy để trao đổi kinh nghiệm. Kế hoạch kết nối tưởng chừng đơn giản nhưng rất hiệu quả này tiếp tục được lặp lại khi Mekong Capital rót vốn vào Cổng Vàng năm 2008. Chris hỗ trợ Cổng Vàng gặp gỡ và mời cựu Tổng Giám đốc chuỗi nhà hàng thức ăn nhanh KFC khu vực châu Á về làm cố vấn.

“Tôi nghĩ rằng, lãnh đạo doanh nghiệp Việt Nam rất muốn gặp những người như vậy”, Chris nhận xét. Hiệu quả đầu tiên sau những việc trên là Cổng Vàng đã củng cố lại chuỗi cung ứng, giúp giảm đáng kể chi phí nguyên liệu đầu vào. Tuy không tiết lộ con số cụ thể, nhưng Chris cho biết: “Lợi nhuận quý 1/2014 của Cổng Vàng tăng 68% so với cùng kì năm trước”.

Trái đắng Intresco

Sau 14 năm rót vốn vào các doanh nghiệp tư nhân tại Việt Nam, Chris đã mang về cho Mekong Capital nhiều khoản lợi nhuận khổng lồ. Tất nhiên, ông cũng không tránh khỏi nếm trái đắng ở vài khoản đầu tư. Điển hình như ở Công ty Đầu tư và Kinh doanh Nhà (Intresco).

Intresco chuyên xây dựng, kinh doanh nhà ở và khu thương mại. Sản phẩm của công ty này thuộc phân khúc trung bình và thấp. Intresco sở hữu một quỹ đất lớn và giá trị thấp ở các vùng vành đai của TP.HCM. Sau khi hưởng lợi từ cơn sốt bất động sản trong thời gian dài, hoạt động kinh doanh của Intresco từ năm 2011 đã bộc lộ nhiều điểm yếu. Các khoản lỗ xuất hiện nhiều hơn. Năm 2013, kết quả kiểm toán ghi nhận khoản lỗ của Intresco gần 300 tỷ đồng. Giá cổ phiếu của công ty cũng giảm sâu so với đỉnh điểm tháng 5/2010 là khoảng 37.000 đồng/cổ phiếu. Từ đầu tháng 5/2014 đến nay, giá cổ phiếu này đứng ở mức chưa đến 8.000 đồng.

Như Chris tự nhận xét, khoản đầu tư vào Intresco không đạt hiệu quả như kì vọng là do ông đã đi ngược quy tắc đầu tư của mình. “Chúng tôi không hiểu biết về lĩnh vực bất động sản như đối với hàng tiêu dùng”, Chris thừa nhận. Mặt khác, Intresco cũng không phải là công ty cổ phần tư nhân – vốn là tiêu chí đầu tư của quỹ.

Tuy chưa ước lượng những “mất mát” về khoản đầu tư này, nhưng ông nói trước mắt sẽ chưa thoái vốn tại đây. Chris muốn hỗ trợ phát triển Intresco để có kết quả thoái vốn khả quan. Cụ thể, Chris dự tính sẽ cùng công ty xây dựng lại đội ngũ Hội đồng Quản trị bằng cách đề cử một vài thành viên Hội đồng Quản trị độc lập. Đồng thời, ông sẽ kết nối ban lãnh đạo Intresco với những người nhiều kinh nghiệm từ các công ty bất động sản thành công trên thế giới. Mekong Capital đang là cổ đông lớn nhất tại Intresco với 20% cổ phần. Mặt khác, cổ đông nhà nước là Tổng Công ty Địa ốc Sài Gòn (Resco) luôn có thái độ hợp tác và cởi mở là điều kiện giúp hoạt động tái cơ cấu thuận lợi hơn.

Nhìn lại các danh mục đầu tư tiêu biểu của Mekong Capital, cả thành công lẫn thất bại, có thể nhận ra quỹ này thành công nhiều nhờ lựa chọn đúng các lĩnh vực thế mạnh (tiêu dùng), rót vốn đúng lúc; hỗ trợ chiến lược, quản trị kịp thời để những người điều hành đi đúng hướng. Ngoài ra, việc nhìn thấy và khơi dậy được sức mạnh bên trong của những công ty được đầu tư cũng là bí quyết thành công của Mekong Capital.

Được biết sắp tới, Mekong Capital sẽ tiếp tục tập trung nhiều hơn vào lĩnh vực hàng tiêu dùng. Ngoài ra, một quỹ mới có quy mô vốn đến 150 triệu USD – bằng 3 quỹ hiện tại mà Mekong Capital đang quản lý – đã được huy động thành công, sẵn sàng rót vốn vào các doanh nghiệp hàng tiêu dùng tại Việt Nam.

Duyên nợ với Việt Nam

Duyên nợ của Mekong Capital với Việt Nam “bắt đầu bằng cuộc gặp gỡ tình cờ giữa tôi với một thầy giáo chỉ còn một chân ở Nha Trang năm 1992″, Chris thân mật chia sẻ.

Năm 1992, sau khóa học làm thầy tu 1 tháng ở Ấn Độ, Chris sang Việt Nam du lịch. Buổi trưa ở Nha Trang, Chris đã bị bất ngờ khi một người đàn ông trung niên bước đến gần chỗ mình đang ngồi ăn trưa và bắt chuyện. Ông chỉ còn một chân mà lại rất giỏi tiếng Anh. Sau hồi lâu trò chuyện cởi mở, Chris không ngần ngại theo chân người thầy giáo dạy tiếng Anh về thăm lớp. Cuộc gặp gỡ khiến Chris dành một tuần vui vầy cùng những người bạn mới. Sự nhiệt tình và lạc quan của những con người nơi đây làm ông trăn trở, phải tìm mọi cách trở lại Việt Nam.

Vậy rồi năm 2001, Quỹ Mekong Capital do Chris Freund sáng lập và là Tổng Giám đốc đã ra đời với danh mục đầu tư ngày càng nhiều và hấp dẫn.

Những ai lần đầu ghé văn phòng Mekong Capital tại lầu 8 một tòa cao ốc giữa trung tâm TP.HCM dễ bị lầm tưởng nơi đây như một bảo tàng nhỏ về Phật giáo, bởi các căn phòng ấm cúng, sang trọng bày rất nhiều tranh và tượng Phật. Chẳng biết có phải đó là “bùa hộ mệnh” giúp Mekong Capital gặt hái được nhiều khoản lợi nhuận như mơ tại Việt Nam hay không, nhưng sau 14 năm đầu tư, bảo tàng này ngày một phong phú thêm.

Ngọc Linh (th)