Chuyện người 'xây' tiêu chuẩn

Thưa ông, những năm gần đây chúng ta đã xây dựng được khối lượng tiêu chuẩn đáng kể với nhiều tiêu chuẩn hài hòa với tiêu chuẩn thế giới. Ông có đánh giá như thế nào về những nỗ lực này?

Kể từ khi có Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật, đồng thời với sự kiện quan trọng – Việt Nam trở thành thành viên của Tổ chức thương mại thế giới (WTO), chúng ta đã xây dựng được một khối lượng đồ sộ tiêu chuẩn quốc gia. Trong số các tiêu chuẩn đó, phần lớn là hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế, tiêu chuẩn khu vực và tiêu chuẩn nước ngoài ở mức độ hoàn toàn tương đương. Các tiêu chuẩn này là nguồn thông tin vô cùng quan trọng để các nhà sản xuất, nhập khẩu, xuất khẩu hàng hóa tiếp cận với nhà cung cấp và thị trường nước ngoài. Tiêu chuẩn chính là tài liệu kỹ thuật thể hiện mong muốn của khách hàng, thị trường đối với sản phẩm hay còn gọi là chất lượng. Bởi vậy tiêu chuẩn được gọi là cầu nối giữa nhà sản xuất với thị trường.

Có được kết quả xây dựng tiêu chuẩn nêu trên là nhờ sự đóng góp, nỗ lực của toàn xã hội, trong đó phải kể đến: Động lực thúc đẩy của thị trường (khách hàng, người sử dụng, nhà sản xuất); Tiến trình hội nhập quốc tế và khu vực đòi hỏi sự hài hòa về tiêu chuẩn quốc gia với tiêu chuẩn quốc tế và khu vực, tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại tự do; Sự nỗ lực của Chính phủ trong việc ký kết các thỏa thuận thương mại tự do song phương và đa phương và cung cấp nguồn lực cho hoạt động phát triển tiêu chuẩn quốc gia; Sự nỗ lực của cơ quan Tiêu chuẩn hóa Quốc gia trong việc tổ chức xây dựng và phát hành tiêu chuẩn; Sự tham gia tích cực của các nhà khoa học, doanh nghiệp, cơ quan quản lý nhà nước, các chuyên gia… Hiện sự phát triển mạnh mẽ của thị trường thiết bị điện tại Việt Nam được ví như “trăm hoa đua nở”. Với vai trò là một chuyên gia hoạt động lâu năm trong lĩnh vực tiêu chuẩn thiết bị điện, ông có nhận định gì về vấn đề tiêu chuẩn của các thiết bị điện, hiện, thị trường thiết bị điện rất phong phú, đa sắc màu thỏa mãn mọi nhu cầu của khách hàng, người tiêu dùng với đẳng cấp chất lượng và giá cả tương ứng. Vậy câu hỏi đặt là vai trò của tiêu chuẩn với thị trường tự do sẽ như thế nào?

Nhà sản xuất cũng như nhà cung cấp thiết bị điện sẽ xác định cho mình những phân khúc thị trường và tiêu chuẩn chất lượng tương ứng. Với đặc điểm của thị trường như vậy, các tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm kỹ thuật điện thông thường được chia thành hai nhóm: Tiêu chuẩn về an toàn và tiêu chuẩn về tính năng kỹ thuật. Nhà cung cấp phải tuân thủ tiêu chuẩn về an toàn theo yêu cầu của luật định của các quốc gia nhằm đảm bảo an toàn cho người sử dụng. Riêng về tiêu chuẩn tính năng kỹ thuật, nhà cung cấp căn cứ vào yêu cầu của phân khúc thị trường để đưa ra tiêu chuẩn riêng cho phân khúc thị trường đó, tiêu chuẩn riêng này thường rất khác nhau về tính năng kỹ thuật.
Trong những năm gần đây, Việt Nam đã tham gia ký kết một số thỏa thuận, hiệp định về điện và điện tử nhằm thuận lợi hóa cho thương mại tự do trong khối ASEAN và APEC. Để thực thi các hiệp định này. Tiêu chuẩn quốc tế IEC về an toàn đối với thiết bị điện sẽ là chuẩn mực chung để các nước có trách nhiệm phải tuân theo. Chính vì vậy, hầu hết các tiêu chuẩn về an toàn đối với thiết bị điện của IEC đã được Việt Nam chấp nhận thành tiêu chuẩn quốc gia TCVN.

Trong bối cảnh Việt Nam tham gia hàng loạt Hiệp định thương mại tự do (FTA), theo ông việc xây tiêu chuẩn trong lĩnh vực thiết bị điện có những thuận lợi cũng như còn khó khăn, vướng mắc gì?

Trong tiến trình tham gia các FTA, các tiêu chuẩn quốc tế đối với thiêt bị điện đang trở thành chuẩn mực cho hoạt động thông quan. Việc xây dựng tiêu chuẩn có rất nhiều thuận lợi, trước hết là sự định hướng về hài hòa tiêu chuẩn quốc gia với tiêu chuẩn quốc tế đã được luật hóa, tiếp đến là nguồn tiêu chuẩn quốc tế có sẵn vì Việt Nam là thành viên của các tổ chức tiêu chuẩn hóa chúng ta có đội ngũ chuyên gia có chuyên môn kỹ thuật, được đào tạo về nghiệp vụ lại có tâm huyết với sự nghiệp xây dựng tiêu chuẩn, và sau cùng là được Nhà nước đầu tư nguồn lực thích hợp để chuyển đổi tiêu chuẩn quốc tế thành TCVN. Còn vướng mắc chính là công việc dịch thuật tiếng Anh sang tiếng Việt và vấn đề về thời gian xây dựng tiêu chuẩn.

Ông có thể chia sẻ trăn trở đáng nhớ nhất trong quá trình tham gia xây tiêu chuẩn của mình thời gian qua?

Cho đến bây giờ chúng tôi - những người làm tiêu chuẩn trong lĩnh vực thiết bị điện vẫn trăn trở về tiêu chuẩn ổ và phích cắm điện. Hàng ngày và thậm chí hàng giờ, đâu đó trên đất nước Việt Nam, người dân vẫn phải cắt bỏ cái phích cắm không tương thích với ổ cắm điện trong nhà để thay bằng phích cắm khác. Chuyện này nghe có vẻ nhỏ nhưng trên thực tế gây rất nhiều bất tiện, nguy cơ gây mất an toàn và lãng phí cho toàn xã hội chỉ vì không thống nhất một kiểu ổ cắm điện. Trong khi đó, ở nước ngoài, tiêu chuẩn được thống nhất và tương thích giữa ổ cắm và phích cắm. Hy vọng việc nhỏ này, một ngày nào đó, sẽ được thay đổi. Năm Canh Tý 2020 với nhiều kỳ vọng mới, thắng lợi mới, ông có cảm xúc gì muốn chia sẻ, thưa ông?

Nhân dịp chào năm Canh Tý 2020 tôi mong cho sự nghiêp tiêu chuẩn hóa không ngừng phát triển và luôn luôn đồng hành cùng doanh nghiệp góp phần phát triển đất nước.

Chúc các độc giả dồi dào sức khỏe, bình an và hạnh phúc!

Xin cảm ơn ông với những chia sẻ trên!

THANH TÙNG - NGỌC XEN