"Có động cơ gì mà các nhà đầu tư chỉ thích đường cao tốc?"

Bày tỏ quan điểm của mình về công tác đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông theo hình thức hợp đồng BOT và BT giai đoạn 5 năm (2011 – 2015) do Bộ GTVT quản lý, ông Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, trong 5 năm thực hiện chủ trương xã hội hóa xây dựng các công trình giao thông vận tải theo hình thức BOT và BT của Chính phủ, phần lớn các dự án đều tập trung vào công trình giao thông đường bộ, các tuyến tỉnh lộ, quốc lộ và một số tuyến cao tốc.

“Tại sao chúng ta tập trung quá nhiều vào xây dựng đường cao tốc? Phải chăng đường cao tốc có lợi ích gì hơn so với các lĩnh vực khác? Tại sao cảng biển, sân bay không thấy đầu tư BOT. Có động cơ gì mà nhà đầu tư chỉ thích đường cao tốc? Trong khi chúng ta có lợi thế biển, lợi thế là trạm trung chuyển của châu Á nếu chỉ tập trung vào đường bộ thì có phải đang thiếu chiến lược đồng bộ. Từ hội nghị này, chúng ta cần phải bàn lại chuyện phân bổ nguồn lực cho các lĩnh vực trong 5 năm tới”, ông Thiên kiến nghị.

Ông Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng ngành giao thông thiếu chiến lược đồng bộ nếu chỉ tập trung phát triển đường bộ.

Phân tích của ông Trần Đình Thiên cho thấy, các nhà đầu tư đã có lý do khi quyết định tập trung đầu tư vào một lĩnh vực nào đó trong tổng thể phát triển kết cấu hạ tầng giao thông. Tuy nhiên ở góc độ quản lý nhà nước, Bộ GTVT cần phải tính toán phân bổ nguồn vốn cho sự phát triển đồng bộ, thay vì chỉ chú trong vào phát triển đường cao tốc, đường bộ.

Từ đó ông Trần Đình Thiên cho rằng, nhà đầu tư có quan điểm của riêng họ, đó là phải có lợi họ mới làm. Nhưng chúng ta cũng cần phải thảo luận vấn đề để làm sao lợi ích của họ hài hòa với lợi ích quốc gia, lợi ích của người dân.

Đặc biệt khi nói về chi phí đầu tư cho đường cao tốc, ông Thiên cho rằng suất đầu tư của Việt Nam rất cao so với thế giới. Sẽ có nhiều lý lẽ được đưa ra để lý giải về điều này, nhưng thực tế đất nước còn nghèo cho nên vấn đề tổng đầu tư phải hết sức minh bạch. Càng công khai, chia sẻ càng nhiều với xã hội thì càng tốt.

Hơn nữa, khi Việt Nam hội nhập thế giới thì giao thông hàng không, đường sắt, đường biển, đường bộ phát triển như thế nào để hài hòa thì cần phải được tính lại. “Nếu không tính đúng sẽ có thể rơi vào “bẫy” hạ tầng, chi phí giải quyết cho vấn đề này sẽ lớn lắm”, ông Thiên cảnh báo.

Nhà nước và nhà đầu tư chia đôi thời gian thu phí

Bên cạnh những hiệu quả của các dự án giao thông BOT, BT mang lại trong thời gian qua, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cũng cho rằng, không thể bỏ qua những bức xúc đang nảy sinh trong thực tế hiện nay của xã hội, tiêu biểu và gay gắt nhất vẫn là khó khăn của các doanh nghiệp sản xuất trong nước liên quan đến vấn đề chi phí về lãi suất và chi phí vận tải.

Cụ thể theo ông Thiên, người dân và doanh nghiệp hiện đang “than thở” vì mức thu phí đường bộ quá cao. Mặc dù theo quan điểm của nhà đầu tư, thu phí cao là để thu hồi vốn nhanh, nhưng thu phí cao ở mức độ nào là điều cần phải được tính toán để đảm bảo cả lợi ích của nhà đầu tư và người dân.

“Chúng ta muốn rút ngắn thời gian thu hồi vốn dự án BOT thì mức phí phải cao nhưng trong trường hợp này người dân chịu thiệt. Do đó, Nhà nước phải đứng ra giải quyết để làm sao về mức phí vẫn đủ đảm bảo để nhà đầu tư sớm thu hồi vốn nhưng lại không gây tổn hại cho người dân. Nhà nước có thể bù tiền trước cho nhà đầu tư để thu hồi vốn nhanh, sau đó kéo dài thời gian thu phí. Đáng nhẽ chủ đầu tư thu 20 năm, nhưng chỉ thu 10 năm và nhà nước thu 10 năm còn lại. Điều này sẽ làm giảm phí cho người dân”, ông Thiên bày tỏ quan điểm.

Đối với vấn đề công khai, minh bạch trong thu phí hoàn vốn dự án BOT, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, không còn cách nào khác là phải triển khai thu phí tự động. Bởi khi triển khai hình thức này chắc chắn sẽ giảm được chuyện gian lận trong thu phí.

“Nên tích cực chuyển sang thu phí tự động càng nhanh càng tốt. Tôi cũng từng có nói chuyện với Bí thư Thành ủy TP HCM Đinh La Thăng rằng: Thành phố hội nhập gì mà tắc nghẽn vì đợi trả phí thế này. Ông nào muốn vào TP HCM thì buộc phải làm thu phí tự đông. Ông không làm được thì ông đừng vào”.

Không bằng lòng với tình trạng chậm tiến độ ở nhiều dự án giao thông hiện nay, ông Trần Đình Thiên cũng lưu ý: “Việc chậm tiến độ của một dự án giao thông từ 2 - 3 năm sẽ không chỉ tốn tiền và làm tăng khả năng đội vốn, điều này còn khiến Việt Nam không biết bao giờ mới đuổi kịp được tốc độ phát triển của thế giới”.

Trong 5 năm (2011 - 2015), Bộ GTVT đã huy động được khoảng 186.660 tỷ đồng để đầu tư 62 dự án theo hình thức hợp đồng BOT và BT. Trong đó, có 26 dự án với tổng mức đầu tư 74.806 tỷ đã hoàn thành và đưa vào khai thác. Có 18 dự án với tổng mức đầu tư 37.212 tỷ đồng được đưa vào khai thác trong giai đoạn 2011-2015 nhưng khởi công trước năm 2011.

Theo VOV