Công nghệ tài chính phát triển chưa tương xứng với tiềm năng của Việt Nam

Chia sẻ về bức tranh toàn cảnh công nghệ tài chính (Fintech) tại Việt Nam, ông Ngô Văn Đức - Phó Trưởng phòng Giám sát các hệ thống thanh toán, Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước cho biết, hoạt động Fintech phát triển nhưng chưa tương xứng với tiềm năng của Việt Nam.

Trước tiên, về thị trường, Việt Nam có tổng dân số lớn, đứng thứ 15 trên thế giới với 96,2 triệu người vào năm 2019, trong đó có hơn 66% dân số đang sinh sống ở khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa. Theo quan sát của Ngân hàng Nhà nước, người dân sinh sống ở nông thôn gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận ngân hàng truyền thống.

Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng viễn thông, công nghệ của nước ta khá tốt. Theo website We are social, năm 2018, Việt Nam có 51 triệu người sử dụng điện thoại, một nửa là smartphone, 50 triệu người dùng Internet thường xuyên. Đây có thể coi là nền tảng về hạ tầng khá tốt và có thể giúp người dân sinh sống ở nông thôn có một kênh tiếp cận dịch vụ tài chính ngân hàng mới.

Thứ hai, về khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính ngân hàng truyền thống hiện nay, Việt Nam so với nước khác còn tương đối hạn chế. Khi nhìn vào bảng số liệu thu thập cuối 2016 của World Bank, số lượng chi nhánh ngân hàng thương mại của Việt Nam và chi nhánh ngân hàng thương mại trên 100.000 người dân hay 1.000km2, so với nước khác ở mức khá thấp, chỉ lớn hơn Lào, Malaysia ở một số chỉ tiêu.

Trong vài năm vừa qua, hoạt động thanh toán khá phát triển: số lượng tài khoản thanh toán của người dân tăng nhanh qua các năm. Năm 2018 có 45,8 triệu người dân trưởng thành ở Việt Nam có tài khoản, chiếm 63% người dân trưởng thành, nhưng khả năng tiếp cận ngân hàng truyền thống còn hạn chế đặc biệt với đối tượng dân cư sinh sống tại nông thôn. Đây là cơ hội lớn cho sự phát triển của doanh nghiệp Fintech tại Việt Nam trong thời gian tới.

Hiện nay, theo thống kê không chính thức của Ngân hàng Nhà nước, có gần 150 doanh nghiệp Fintech đang hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau, chủ đạo là lĩnh vực thanh toán, có 30 tổ chức trung gian thanh toán được Ngân hàng Nhà nước cấp phép. Ngoài ra, còn có các lĩnh vực khác như cho vay ngân hàng, cung cấp giải pháp ngân hàng như xác thực điện tử, ứng dụng blockchain, dịch vụ tài chính cá nhân…

Chủ đạo trong hoạt động Fintech vẫn là thanh toán, có 30 tổ chức trung gian thanh toán được cấp phép, phần lớn là tổ chức ví điện tử (27), cổng thanh toán điện tử (26), hỗ trợ thu hộ chi hộ (26), chuyển tiền điện tử (9). Bên cạnh đó, hoạt động thanh toán của các ngân hàng thương mại cũng rất mạnh, ứng dụng công nghệ mới.

Trong 2-3 năm vừa qua, dịch vụ thanh toán qua các kênh điện thoại và Internet phát triển mạnh mẽ. Qua số liệu thu thập hàng năm, tốc độ tăng trưởng số lượng và giá trị giao dịch qua điện thoại và Internet rất lớn. Dịch vụ thanh toán qua mã QR code được nhiều ngân hàng thương mại phát triển, có 24 ngân hàng đang triển khai, 50.000 điểm chấp nhận thanh toán mã QR.

Bên cạnh đó, chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành, nguyên Phó Viện trưởng Kinh tế Việt Nam nhận định, Chính phủ Việt Nam có quyết tâm trong việc thúc đẩy kinh tế số và tạo điều kiện cho Fintech phát triển. Tuy nhiên, trong hoạt động xây dựng pháp luật, các cơ quan hữu quan còn khá chậm và lúng túng. Đặc biệt, trong lĩnh vực tài chính ngân hàng, cơ quan quản lý thường nghĩ đến rủi ro trước tiên, do quan ngại về tác động lan toả. Đối với Fintech, cần có một cơ chế quản lý rủi ro linh hoạt để có điều chỉnh nhanh theo sự vận động của công nghệ và thị trường.

Ông Thành cũng nhận xét, Việt Nam đã có những chính sách khá thoáng trong việc mở cửa một số lĩnh vực tài chính, cho phép thành lập công ty 100% vốn nước ngoài trong lĩnh vực tài chính, chứng khoán, bảo hiểm, do đó cũng không nên quá lo ngại về việc không kiểm soát được lĩnh vực Fintech nếu đã có các cơ chế giám sát khác. Ông Thành nhấn mạnh, đối với các lĩnh vực dịch vụ, không phải ở Việt Nam mà các nước khác cũng như vậy, thường có 2 – 3 khu vực mà các nước khá lăn tăn, thận trọng khi mở cửa cho các nhà đầu tư nước ngoài… Đối với Fintech, về cơ bản nếu chúng ta đã có cơ chế Sandbox, thì mặc dù có rủi ro, điều kiện có thể thay đổi nhưng tác động, hậu quả sẽ không quá lớn.

Thanh Minh