Công nghiệp điện tử vay mượn

Trong 17,1 tỉ USD xuất khẩu (XK) điện thoại các loại và linh kiện của 9 tháng đầu năm nay, các doanh nghiệp (DN) có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chiếm đến 99,6%. XK máy tính và linh kiện, DN FDI chiếm hơn 90%.

Theo Tập đoàn Samsung, cứ 400 triệu điện thoại di động của hãng này được bán ra trên toàn cầu, có tới 120 triệu chiếc được sản xuất tại Bắc Ninh. Tương tự, Nhà máy Intel tại Việt Nam công bố sẽ có tới 80% bộ xử lý CPU cho máy tính để bàn trên toàn cầu được sản xuất tại Việt Nam (VN).

Ngoài 2 tập đoàn này, sự có mặt của hàng loạt nhà sản xuất ngoại khác như Nokia, Canon, LG, HP, Sanyo… đang biến VN thành “xưởng công nghệ” của thế giới.

Thế nhưng, trong số hàng trăm nhà cung cấp cho Intel hay Samsung tại VN, số DN trong nước chỉ đếm trên đầu ngón tay. Thật sự số tiền VN kiếm được trong con số hàng chục tỉ USD xuất khẩu mỗi năm từ các mặt hàng điện tử là cực kỳ ít ỏi.

Ông Vũ Anh Tuấn, Tổng thư ký Hội Tin học TP.HCM, chua xót nói dù hàng trăm triệu điện thoại di động có mặt ở tất cả các nước trên thế giới mang dòng chữ “Made in Vietnam”, nhưng không hề thấy bóng dáng của VN ở chỗ nào.

Hộp đựng điện thoại, sách hướng dẫn sử dụng, sợi dây cáp… đều được nhập khẩu hoàn toàn, dù đây là những sản phẩm không phải thuộc dạng “công nghệ cao khó thực hiện”.

Với sách hướng dẫn sử dụng, tiêu chí giấy mỏng, dai, không thấm nước, mực in không lem, không độc… DN trong nước có thể đáp ứng được vì nguyên vật liệu cần thiết đều có trên thị trường. Đáng tiếc,  chúng ta vẫn không chen chân vào được, ông Tuấn cho hay.

“Kim ngạch XK hằng năm của sản phẩm công nghệ thông tin – điện tử đang dẫn đầu nhưng chúng ta chỉ đóng góp nguồn lao động và cho thuê đất để tạo ra những sản phẩm đó”, ông Tuấn nói.

Dù sản phẩm như điện thoại, điện tử của VN được XK khắp năm châu nhưng chúng ta mỗi năm nhập khẩu hơn 20 tỉ USD chính các sản phẩm này. Những sản phẩm “Made in Vietnam” sau khi chu du vòng quanh thế giới lại quay về VN và người tiêu dùng phải chi ra rất nhiều tiền để sở hữu chúng.

Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, với tình trạng “bao sân” trong sản xuất, lắp ráp và XK điện thoại, điện tử như hiện nay, nếu họ chuyển đi thì nền công nghiệp điện tử VN sẽ trở về con số không.

Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng Samsung hay LG có thể chuyển được nhà máy của họ từ Trung Quốc qua VN thì có thể chuyển nhà máy từ VN qua một nước khác, nếu nơi mới có sức cạnh tranh hơn. Khi đó, với nền tảng không vững vàng, “người khổng lồ” XK hàng điện tử sẽ biến mất.

Các “ông lớn” Samsung, Intel, Nokia – những DN được hưởng những ưu đãi vượt khung về thuế, hạ tầng – đều hùng hồn công bố họ mở cửa với các nhà cung cấp VN, nhưng thực tế không phải như vậy.

Tại hội thảo kết nối Samsung với các công ty VN quan tâm tới công nghiệp hỗ trợ ở Hà Nội gần đây, nhiều DN lo lắng về đầu ra của sản phẩm vì Samsung từ chối ký hợp đồng khung. Theo một DN, thực ra các DN FDI đã chủ ý dành sân chơi cho DN đồng hương của họ chứ không muốn mở cửa cho DN VN.

Nhiều DN trong nước cho biết, dù các DN FDI đều khẳng định mong muốn có nhà cung cấp trong nước nhưng bản thân họ không có đầy đủ thông tin, như nhà máy đó mỗi năm cần mua các loại sản phẩm gì? Số lượng mỗi loại sản phẩm là bao nhiêu? Nếu chỉ hô hào, DN trong nước không đủ tự tin để đầu tư sản xuất.

Một số ý kiến còn cho rằng sở dĩ các DN FDI luôn nhập khẩu linh phụ kiện từ công ty mẹ ở nước ngoài mà không rộng cửa cho DN VN là để dễ dàng chuyển giá.

Với tất cả những lý do này, hiện nay và cả trong tương lai, DN trong nước khó chen chân được vào chuỗi giá trị ngày càng tăng cao của các DN ngoại trong lĩnh vực công nghệ, điện tử trên chính sân nhà.

Thực sự “người khổng lồ” điện tử của VN thực chất chỉ là cái vỏ, từ thương hiệu, công nghệ, lợi nhuận vẫn thuộc hoàn toàn nước mẹ đẻ của các công ty này.

Theo Thanh niên