Cử nhân thất nghiệp, Bộ trưởng và các Hiệu trưởng vô can?

Chỉ một tuần nữa hàng trăm nghìn thí sinh sẽ bước vào kỳ thi căng thẳng nhất của cuộc đời, để dành một chiếc vé vào ĐH, trong bối cảnh các kỹ sư, cử nhân ra trường vẫn không có việc làm. Chất lượng Việt Nam đã có cuộc trao đổi về vấn đề này với PGS.TS Nguyễn Văn Nhã, Hiệu trường ĐH Nguyễn Trãi, nguyên Trưởng ban Đào tạo, ĐH Quốc gia Hà Nội.

Vào ĐH trong bối cảnh thất nghiệp tràn lan.

- Là Hiệu trưởng của ĐH Nguyễn Trãi, trước kia là Trưởng ban Đào tạo ĐH Quốc gia Hà Nội, ông có suy nghĩ gì khi hàng loạt "sản phẩm" của các trường đang thất nghiệp? Liệu các cơ sở đào tạo có vô can trong chuyện này?

- Bất cứ diễn biến tốt xấu gì của xã hội xảy ra, công hoặc tội phải là người lãnh đạo cao nhất của tổ chức đó. Sinh viên tốt nghiệp không có việc làm, lỗi đầu tiên là các Bộ trưởng, mà chủ yếu là Bộ GD&ĐT (định hướng nghề nghiệp kém, dự báo tương lai không chính xác, có cả phần thả nổi cho "xã hội tự điều chỉnh"; đấy là chưa kể chính sách, chế độ còn nhiều bất cập dẫn đến nơi thiếu nhân lực, nơi thừa ứ...)

Nhà trường cũng có lỗi: sản phẩm đào tạo 4 năm, phụ huynh gửi gắm niềm tin, hồi hộp hy vọng và đợi chờ, trao cả cơ nghiệp để cho con học thành người...ấy vậy mà THẤT NGHIỆP! Nỗi đau đó các Hiệu trưởng cũng không thể vô can.

- Có ý kiến của một vị lãnh đạo cho rằng, cứ "thả" cho các trường mở ra, rồi "khách hàng" sẽ lựa chọn các trường tốt, đào thải các trường đào tạo kém. Nhưng lại có ý kiến cho rằng, vì chúng ta chưa có công cụ đánh giá chuẩn, nên phụ huynh và học sinh có ít căn cứ để lựa chọn. Mặt khác, tâm lý người Việt ngại thay đổi, nên khi trót học trường kém chất lượng, họ thà học nốt 4-5 năm, còn hơn là chuyển trường. Ông nghĩ sao về 2 ý kiến này?

Cả 2 ý kiến đó đều... lạc hậu quá, vô trách nhiệm quá! Lãnh đạo nói thế là thiếu trách nhiệm. Còn phụ huynh mà nghĩ như thế thì...con không thể hơn cha được đâu. Muốn con hơn cha thì người Cha phải tận tụy lắm đấy.

PGS.TS Nguyễn Văn Nhã.

- Ông có đề xuất gì về công cụ đánh giá chất lượng đào tạo của các trường không? Các nước xếp hạng ĐH như nào?

- Nhà báo lại muốn đề cập tới vấn đề vĩ mô rồi, vì tuyển sinh, việc làm cho sinh viên sau tốt nghiệp cũng là 2 tiêu chí trong số các tiêu chí của 10 tiêu chuẩn để kiểm định chất lượng của ĐH, CĐ Việt Nam hiện nay. Ôi, vấn đề này thảo luận còn dài dài lắm. Các trường đang rất cố gắng. Bộ, Cục Khảo thí đang mở ra các hướng mới, hy vọng việc kiểm định chất lượng sẽ khởi sắc. Bước đi đầu tiên của giai đoạn quá độ còn nhiều vấn đề mà.

- Khi thất nghiệp, người ta mới phát hiện ra sự thật là: nhiều nhân viên văn phòng (lương dưới 10 triệu/tháng) có thu nhập thấp hơn nhiều so với những người buôn bán các mặt hàng thông thường như quần áo, đồ uống...Giả sử có một người thân của ông ở quê là học sinh vừa tốt nghiệp lớp 12. Cháu đó không hề có tài năng đặc biệt ở các môn cơ bản. Ông có nghĩ, chúng ta nên khuyên cháu hãy kinh doanh thay vì thi vào ĐH hoặc học trường nghề?

- Nhiều người cứ hay NGỘ NHẬN mình thông minh hơn, từng trải hơn nên rất hay phán xét, đưa ra lời khuyên (có cả hàm ý nhắc nhở hoặc răn dạy). Chết! Ngộ nhỡ khuyên con nhà mình hay con hàng xóm vào chỗ bế tắc, thì người khuyên đó có chịu bồi thường hay phủi tay bỏ mặc; hay lại vuốt đuôi: Ấy tôi bảo mà nó không nghe cơ chứ! Rồi là xong ư? Theo tôi ko khuyên nhủ, chỉ nhắc: Hãy thận trọng trên đường đời, chỗ ngã 3 ngã 4 nguy hiểm thì cần thận trọng hơn! Bóp còi ô tô xe máy không phải để cho người ta tránh mình mà để mình tỉnh táo thận trọng vì nguy hiểm!

- Bộ Giáo dục đang thí điểm đưa môn kinh doanh vào dạy từ bậc phổ thông. Ông nghĩ sao về cách đổi mới này?

- Trong đổi mới sâu sắc và toàn diện sự nghiệp Giáo dục và Đào tạo thì sẽ rất cần nhiều giải pháp đổi mới, có thể ban đầu chưa quen, chưa thấm, nhưng vấn đề là hiệu quả như nào? Cần thời gian đã.

Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện thú vị này !

Hoàng Lan (thực hiện)