Cuộc chiến cam go chống tồn kho, nhập lậu đường

Đường thẩm lậu diễn biến phức tạp

Theo Cục Điều tra chống buôn lậu - Tổng cục Hải quan, trong năm 2011- 2012 và 6 tháng đầu năm 2013, cơ quan Hải quan đã phát hiện, xử lí 102 vụ vi phạm, trong tạm nhập - tái xuất mặt hàng đường, với khoảng 13.805 tấn hàng vi phạm, xử phạt vi phạm hành chính 2,432 tỷ đồng.

Đường nhập lậu qua biên giới phía Tây Nam tăng theo "con nước". Ảnh minh họa

Hiệp hội Mía đường Việt Nam cho biết, đến tháng 7/2013, lượng đường tồn kho tại các nhà máy còn 426.000 tấn, cao hơn cùng kỳ vụ trước 187.000 tấn. Trong khi đó, lượng đường lậu tràn vào Việt Nam từ 400.000 - 500.000 tấn.

Ông Đỗ Thanh Lam, Phó cục trưởng Cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) cho rằng, tình hình nhập lậu đường trong nửa đầu năm 2013 ở Nam Bộ vẫn diễn biến phức tạp và liên tục tăng từ năm 2010 đến nay. Năm 2010 tổng lượng đường nhập lậu bị bắt giữ là 200 tấn, năm 2011 lên 331 tấn và trong năm 2012 lên đến 700 tấn. Dự báo năm 2013, lượng đường nhập lậu tiếp tục tăng và vượt năm 2012.

Buôn lậu đường diễn ra chủ yếu tại biên giới Tây Nam, các tỉnh ĐBSCL, cửa khẩu Lao Bảo (Quảng Trị), Cầu Treo (Hà Tĩnh)... Sáu tháng đầu năm nay, tập trung nhiều nhất ở Vĩnh Long với 260 tấn đường thành phẩm và 60 tấn đường thô bị bắt giữ; An Giang trên 182 tấn.

“Xử” thế nào với đường tồn kho?

Theo thông báo của Vụ Xuất nhập khẩu - Bộ Công Thương tại Họp báo thường kỳ của Bộ này ngày 5/8, tính đến ngày 15/6 vừa qua, các nhà máy đường trong nước sản xuất được 1,5 triệu tấn đường. Lượng tồn kho là 492 ngàn tấn, tăng hơn so với cùng kỳ năm trước là 119 ngàn tấn. Lượng tồn kho này được đánh giá là khá cao và chưa biết tiêu thụ thế nào.

Nếu so với năm 2012, trong khoảng 4 tháng từ tháng 7 đến tháng 12, lượng đường tiêu thụ tăng vọt, lên tới 270 ngàn tấn. Trong năm nay, nếu đường tiêu thụ không có đột biến tăng so với năm ngoái, rất có thể, lượng đường tiêu thụ chỉ khoảng 220 ngàn tấn.

Cùng với lượng tồn kho nói trên, hiện nay, tình trạng tạm nhập tái xuất, tạm nhập nhưng không tái xuất tại các cửa khẩu biên giới diễn biến rất phức tạp. Lượng đường nhập khẩu theo hạn ngạch thuế quan cam kết với WTO chưa tính đến.

Trong khi đó, ông Nguyễn Hải, Tổng Thư ký Hiệp hội Mía đường Việt Nam lại cho biết, tới cuối tháng này, nhiều nhà máy vào vụ ép mới. Nhà máy đường Nước Trong (Tây Ninh) bước vào niên vụ mía đường 2013/2014…Như vậy lượng tồn kho của đường sẽ còn cao hơn rất nhiều so với tính toán của cơ quan chức năng. Ngay từ bây giờ, áp lực tiêu thụ đường tồn kho đã tiếp tục đè nặng lên vai ngành mía đường.

Lượng đường tồn kho còn rất lớn, các doanh nghiệp điêu đứng vì khó thu hồi vốn. Ảnh minh họa

“Lựa cơm, gắp mắm”

Để giảm áp lực từ đường tồn kho, dư thừa, giúp doanh nghiệp thu hồi vốn, người lao động ổn định việc làm, phát triển ngành mía đường bền vững, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn (NN&PTNT) đã đề nghị Bộ Công Thương tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp thương mại và các nhà máy đường phối hợp xuất khẩu hết lượng đường thừa.

Bộ NN&PTNT cũng đề xuất cho xuất khẩu đường trắng (RS) qua cửa khẩu phụ biên giới. Đối với đường nhập khẩu theo cam kết WTO, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ Tài chính, NN&PTNT cân nhắc thời điểm hợp lý và phương thức phân giao hạn ngạch nhập khẩu đường; nghiên cứu đề xuất phương thức đấu thầu hạn ngạch để bỏ cơ chế xin - cho, tạo sự công bằng đối với các doanh nghiệp sử dụng đường làm nguyên liệu.

Mới đây, Ban Chỉ đạo 127 Trung ương cũng yêu cầu Tổng cục Cảnh sát điều tra tội phạm chỉ đạo lực lượng Cảnh sát kinh tế tăng cường trinh sát, làm rõ phương thức, thủ đoạn, đúc rút quy luật hoạt động của các đường dây, ổ nhóm, tụ điểm vận chuyển, buôn bán hàng hóa nhập lậu, nhập khẩu và vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới. Chú trọng mặt hàng đường tại khu vực biên giới Tây Nam và miền Trung, xử lý nghiêm các hành vi theo quy định của pháp luật.

Ban Chỉ đạo 127 trung ương yêu cầu Ban Chỉ đạo 127 các tỉnh thành phố khẩn trương triển khai một số công việc nhằm tăng cường kiểm tra, kiểm soát hoạt động tạm nhập tái xuất và chống buôn lậu đối với mặt hàng đường.

Đối với Hiệp hội Mía đường Việt Nam, cần bàn bạc, thống nhất để các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh đường trong nước quản lý chặt việc xuất hóa đơn bán đường; in ấn, sử dụng bao bì để ngăn chặn việc lợi dụng hợp thức hóa đường nhập lậu... Hiệp hội dự báo tình hình cung cầu thị trường để có giải pháp ngăn chặn đường nhập lậu.

Hiện tại, giá bán buôn đường kính trắng ở Hà Nội là 15.000-15.200 đ/kg, ở miền Trung 15.000-15.300 đ/kg, ở TP. HCM 14.500-14.800 đ/kg và ở Cần Thơ 14.700-15.000 đ/kg. Trong khi đó, giá đường lậu ở Lao Bảo chỉ 13.700 đ/kg, tại Đông Hà 14.500 đ/kg, tại biên giới Tây Nam 13.700–13.900 đ/kg và tại TP HCM 14.300–14.500 đ/kg.

Nguyễn Nam