Đánh giá nhà khoa học dựa vào sáng chế chứ không phải bài báo

Tiếp tục bàn về việc đánh giá nhà khoa học có nên dựa vào bài báo, Chất lượng Việt Nam đã lấy ý kiến của một số nhà khoa học và quản lý.

Men tiêu hóa Biolactomen, một sản phẩm nghiên cứu của Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam đã được đông đảo bà mẹ tin dùng

Theo PGS.TS Lại Vĩnh Cẩm (Viện trưởng viện Địa lý) và PGS.TS (Viện trưởng viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật), nếu đánh giá các nhà khoa học dựa vào bài báo thì trước hết sẽ thiệt thòi cho những người làm nghiên cứu thuộc lĩnh vực bảo mật. Ví dụ, không thể công khai các nghiên cứu về trữ lượng và phân bố chi tiết khoáng sản Việt Nam (vì điều đó khác gì chỉ chỗ cho trộm cắp khoáng sản)...

Mặt khác, có những nghiên cứu tiến hành 50 năm, như các bộ sách "Động vật chí Việt Nam", "Thực vật chí Việt Nam"...kéo dài gần như cả đời làm khoa học của những người nghiên cứu. Nên không thể "đòi" bài báo ngay được, dù họ rất giỏi.

Theo PGS.TS Thái Quang Vinh (Viện trưởng viện Công nghệ thông tin), nhiều nghiên cứu chỉ cần thay đổi thông số "đầu vào" là có thể viết được nhiều bài báo.

Còn TS Ngô Tuấn Kiệt, Viện Khoa học Năng lượng Việt Nam phân tích, các lĩnh vực khoa học cơ bản thì có thể đánh giá dựa trên bài báo, vì phải công khai để Hội đồng khoa học ngành đó đánh giá, giám sát.

Tuy nhiên, với các ngành khoa học ứng dụng - công nghệ, nếu công bố các ý tưởng và giải pháp sẽ có thể dẫn tới việc "ăn cắp - sao chép". Nên điều quan trọng nhất để đánh giá là căn cứ vào thực tiễn và hiệu quả đóng góp với khoa học - kinh tế - xã hội. Ví dự như nghiên cứu này được đưa vào thực tiễn thế nào, nâng cao được bao nhiêu phần trăm năng suất...

Một nhà khoa học khác thuộc Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam cho biết, xu hướng tương lai của các hãng đánh giá khoa học lớn của thế giới là dựa vào các phát minh, sáng chế...của nhà khoa học đã được ứng dụng vào đổi mới sáng tạo, thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu như nào, chứ không dựa vào bài báo như trước.

Mai Lan