Đầu tư cho khoa học và công nghệ còn nhỏ nhưng giá trị đang tăng mạnh

authorMinh Hà 06:58 28/11/2014

(VietQ.vn) - Đầu tư từ ngân sách Nhà nước (NSNN) cho KH&CN vẫn giữ mức 2% trong hơn 10 năm qua, nhưng giá trị tuyệt đối tăng lên rất nhanh, đến thời điểm này đã tương đương khoảng 1 tỷ USD/năm.

Sự kiện: Hoạt động Khoa học & Công nghệ

Dấu ấn trong đời sống

Nói về những dấu ấn của ngành KH&CN trong thời gian qua, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Quân cho biết: cơ sở vật chất cho KH&CN của Việt Nam hiện đã đạt được mức độ nhất định với hệ thống gần 600 viện nghiên cứu và trung tâm nghiên cứu của Nhà nước được hình thành, hơn 1 nghìn tổ chức KH&CN của các thành phần kinh tế khác, kể cả các tổ chức nghiên cứu của tư nhân, 03 khu công nghệ cao quốc gia ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng đã bắt đầu có các hoạt động đem đến nhiều kết quả tốt.

Việt Nam cũng có cơ sở hạ tầng thông tin tốt trong khu vực ASEAN (kết nối thông tin với mạng Á – Âu, mạng VinaREN thông qua TEIN 2, TEIN 4…). Hệ thống Internet phục vụ cho việc nghiên cứu và đào tạo đáp ứng việc đưa Internet từ các cơ sở đào tạo ở đại học đến tận các trường phổ thông. Mua bản quyền những cơ sở dữ liệu lớn của thế giới về các tạp chí KH&CN, thông qua đó có thể kết nối các nhà khoa học Việt Nam với hơn 6 nghìn viện nghiên cứu, trường đại học lớn của thế giới…

"Về nguồn nhân lực, ngành KH&CN Việt Nam hiện nay có đội ngũ cán bộ khoa học tương đối đông đảo khoảng trên 62 nghìn người làm nghiên cứu chuyên nghiệp, hơn 3 triệu người trình độ Đại học và cao đẳng có thể tham gia vào các hoạt động KH&CN của cả nước. Hiện Việt Nam có gần 10 nghìn Giáo sư và Phó giáo sư, 24 nghìn tiến sĩ, trên 100 nghìn thạc sĩ. Tuy chất lượng nguồn nhân lực KH&CN chưa cao nhưng đã hình thành một đội ngũ cán bộ khoa học có trình độ nhất định được giới khoa học trong khu vực và thế giới biết đến" Bộ trưởng Nguyễn Quân nói. 

Đặc biệt, trong xếp hạng đổi mới sáng tạo, năm 2013 theo bảng xếp hạng của WIPO Việt Nam đứng thứ 76/142. So với thứ hạng về kinh tế thì thứ hạng về KH&CN của Việt Nam cao hơn rất nhiều. Đặc biệt trong khu vực ASEAN, Việt Nam được xếp hạng thứ 4 về đổi mới sáng tạo. Như vậy, có thể đánh giá trình độ KH&CN Việt Nam có những tiến bộ nhất định. 

Theo Bộ trưởng Nguyễn Quân, trong vài năm gần đây chúng ta đã hoàn thiện được nền tảng pháp lý cho hoạt động KH&CN thông qua việc xây dựng các văn bản rất quan trọng cả về mặt chính trị và pháp luật, đó là Nghị quyết Hội nghị lần thứ 6 khóa XI của Đảng Cộng sản Việt Nam về phát triển KH&CN và Luật KH&CN 2013. Xây dựng hàng loạt các văn bản dưới Luật, như các Nghị định của Chính phủ, Thông tư của Bộ. Trong năm 2014, khi hoàn thành xong toàn bộ các văn bản pháp quy sẽ có được hệ thống các cơ chế chính sách hoàn chỉnh để phát triển KH&CN toàn diện, kể cả chính sách đầu tư, cơ chế tài chính, đào tạo nguồn nhân lực, chính sách đãi ngộ đối với cán bộ KH&CN. Đó là những chính sách đột phá mang tính chất của nền kinh tế thị trường và đặc thù của hoạt động KH&CN.

Bộ trưởng Nguyễn Quân thăm các gian hàng

Ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất đang mang lại hiệu quả kinh tế cao. Ảnh minh họa

Nét nổi bật trong giai đoạn gần đây, đó là việc chăm lo tiềm lực tài chính cho KH&CN của đất nước. Bên cạnh việc Nhà nước vẫn tiếp tục duy trì 2% tổng chi ngân sách, cần tích cực huy động nguồn kinh phí từ xã hội, chủ yếu từ doanh nghiệp (DN), bằng việc Luật KH&CN quy định bắt buộc các DN nhà nước phải dành một tỉ lệ nhất định từ lợi nhuận trước thuế để đầu tư cho KH&CN và khuyến khích các doanh nghiệp ngoài nhà nước cũng làm như vậy. Hy vọng nguồn tài chính cho KH&CN trong thời gian tới có thể sẽ tăng đột biến, và sẽ lớn hơn nguồn đầu tư từ ngân sách Nhà nước.

Thúc đẩy KH&CN phát triển

Trao đổi với báo giới, Bộ trưởng Nguyễn Quân cho biết, ngoài những kết quả đạt được, vẫn còn một số yếu tố làm giảm hiệu quả hoạt động KH&CN cũng như hạn chế đóng góp của KH&CN vào sự phát triển của đất nước như: nguồn lực còn khó khăn, hạn chế. Đầu tư của nhà nước cho KH&CN còn ít, không đủ nguồn lực để thực hiện được những mục tiêu quan trọng của chiến lược. Đội ngũ đông về số lượng, nhưng chất lượng còn bị hạn chế, đặc biệt hiện nay rất thiếu các nhà khoa học đầu ngành, thiếu các tổng công trình sư.

Bên cạnh đó, việc đổi mới tư duy của hệ thống quản lý đối với vai trò của hoạt động KH&CN, trong các văn bản pháp lý thì KH&CN luôn được đặt ở vị trí quan trọng, nhưng do khó khăn của nền kinh tế, giới quản lý nói chung chỉ quan tâm đến những mục đích trước mắt, chưa quan tâm đến mục tiêu lâu dài nên nhiều nơi thiếu quan tâm, thậm chí nguồn kinh phí cho KH&CN sử dụng không đúng mục đích.

Nói về các biện pháp đẩy mạnh hoạt động KH&CN để cạnh tranh được trong khu vực và quốc tế, Bộ trưởng Nguyễn Quân cho biết: Bộ KH&CN đang tập trung cho các sản phẩm quốc gia, tức là những sản phẩm có hàm lượng KH&CN cao, có giá trị gia tăng cao, là những sản phẩm Việt Nam có thế mạnh ( lúa gạo, vắc-xin, cá da trơn, nấm ăn, nấm dược liệu, phần mềm an ninh mạng...). Nếu chúng ta thành công với những sản phẩm này sẽ đẩy mạnh xuất khẩu và có thể cạnh tranh với các nước trong khu vực và trên thế giới.

Ví dụ như lúa gạo ở Việt Nam hiện nay, sức cạnh tranh tương đối tốt, nhưng chất lượng và giá thành phải tiếp tục tăng lên để có thể cạnh tranh tốt hơn. Vì thế , nếu chú trọng tập trung đầu tư hoàn thiện công nghệ sản xuất và chế biến gạo sẽ nâng cao được sức cạnh tranh. Hoặc là những sản phẩm cơ khí siêu trường siêu trọng, nếu phụ thuộc vào nhập khẩu sẽ làm chậm tốc độ của các dự án công nghiệp trong nước. Năm 2013 vừa qua Việt Nam  đã chế tạo thành công thiết bị nâng hạ tải trọng lớn phục vụ cho các công trình thủy điện, các cảng biển, đã chế tạo thành công giàn khoan tự nâng 90 mét nước và 120 mét nước để thay thế cho các thiết bị nhập khẩu đem lại hiệu quả kinh tế cao.

Để nâng cao sức cạnh tranh, bên cạnh việc đầu tư để có các sản phẩm như trên, việc đưa KH&CN đến tất cả các lĩnh vực sản xuất và đời sống là vấn đề cần quan tâm để nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế. Bên cạnh việc đẩy mạnh các chương trình quốc gia về KH&CN vẫn cần duy trì một số chương trình trọng điểm cấp Nhà nước về Khoa học quản lý, chương trình trọng điểm cấp Nhà nước mang tính đặc thù như Chương trình Năng lượng. Trong Chương trình Năng lượng tập trung phát triển năng lượng nguyên tử, năng lượng mới và năng lượng tái tạo và tiết kiệm năng lượng. Chương trình về y tế và dược để nghiên cứu và đưa vào những công nghệ mới, những kỹ thuật hiện đại nhất trong chăm sóc và bảo vệ sức khỏe người dân: sản xuất vắc xin, thuốc chống bệnh hiểm nghèo, nâng cao trình độ về phẫu thuật (phẫu thuật nội soi, ghép tạng), chữa bỏng, sử dụng tế bào gốc trong tái tạo các bộ phận cơ thể... Làm được tất cả những điều này được kỳ vọng sẽ là điểm đột phá nâng cao chất lượng hoạt động KH&CN của nước nhà…

Minh Hà

Thích và chia sẻ bài viết:

tin liên quan

video hot

Về đầu trang