DN nước ngoài chuyển giá: Chỉ là 'con sâu làm rầu nồi canh'?

Nhận định trên được đưa ra tại buổi Toạ đàm Chống chuyển giá: giải pháp linh hoạt - chính sách phù hợp”, diễn ra hôm nay, 29/10

Thua lỗ vẫn mở rộng sản xuất: Bình thường?

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong, bản chất của hành vi chuyển giá là DN tìm mọi cách, lách kẽ hở pháp luật nhằm giảm thiểu thu nhập từ thuế và nghĩa vụ nộp vụ thuế. Hành vi này gây tác hại không nhỏ tới nền kinh tế, làm thất thu ngân sách Nhà nước, làm méo mó môi trường kinh doanh; giảm hiệu lực hiệu quả quản lý nhà nước kèm theo hàng loạt hệ luỵ khác…

Về hiệu quả cuộc chiến chống chuyển giá, ông Phong nhận định: “ Từ 1997 tới 2013 Nhà nước đã ban hành 12 thông tư đề cập tới vấn đề chuyển giá, tuy nhiên nhìn lại thì chúng ta chỉ thực sự vào cuộc trong khoảng 3 năm trở lại đây với kết quả thu được hàng ngàn tỷ đồng. Có thể nói cuộc chiến đã được khởi động, có kết quả và còn nhiều cam go phụ thuộc rất nhiều quyết tâm cơ quan quản lý nhà nước và từ chính năng lực của đội ngũ cán bộ thuế”.

Coca-Cola Việt Nam báo cáo lỗ luỹ kế lên tới 3.768 tỉ đồng, vượt cả số vốn đầu tư ban đầu là 2.950 tỉ đồng, trong khi doanh thu liên tục tăng từ 20 - 30%/năm

Theo thông báo mới đây của Tổng cục Thuế, trong 8 tháng đầu năm 2014, khi thanh tra, kiểm tra tại hơn 39.000 doanh nghiệp, các cơ quan chức năng đã phát hiện gần 2.000 doanh nghiệp có dấu hiệu chuyển giá, truy thu hơn 1.000 tỷ đồng, giảm lỗ lên tới trên 4.000 tỷ đồng. Đáng chú ý là hiện tượng chuyển giá hiện không chỉ tập trung chủ yếu ở khu vực doanh nghiệp FDI như trước mà đã có dấu hiệu lan sang cả một số doanh nghiệp trong nước.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Phụng, Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp lớn, (Tổng cục Thuế-Bộ Tài chính) số liệu trên chỉ là con số DN đã tiến hành kiểm tra khi có dấu hiệu nghi vấn về chuyển giá, chứ chưa phải kết luận cuối cùng.

Từ đây, ông Phụng cho biết chuyển giá là câu chuyện của cả thế giới chứ không riêng tại Việt Nam. Theo đó, hoạt động DN trên thê giới đang hướng theo những xu thế: né thuế, tránh thuế và trốn thuế. Nếu trốn thuế bị cho là hành động phi pháp thì “né thuế”, “tránh thuế” được cho là hành động hợp pháp.

“Công việc của chúng tôi phải chỉ ra được DN nào vi phạm, DN nào không để có tiếng nói công bằng. Con số trên chỉ là DN thuộc diện đang nghi vấn như: Báo lỗ mà vẫn mở rộng đầu tư sản xuất; anh kinh doanh nhiều năm mà vẫn không có lãi; báo lỗ mà vẫn thực hiện hoạt động quảng bá sản phẩm rộng khắp…”, ông Phụng nói.

Liên quan tới nội dung trên, ông Đỗ Nhất Hoàng, Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) nêu nhận định: “Thua lỗ mà vẫn mở rộng sản xuất là chuyện rất bình thường của DN. Chúng ta phải có căn cứ chính xác cụ thể mới có thể kết luận chứ không thể thấy nghi vấn là chụp mũ chuyển giả lên DN.”

Theo ông Hoàng, phần lớn DN nước ngoài đang hoạt động nghiêm túc tại Việt Nam đóng góp nhiều cho nền kinh tế trong nhiều năm qua. Những trường hợp lợi dụng chuyển giá chỉ là “cá biệt” và cần được xử lý nghiêm nhằm nêu gương.

“Chúng ta không nên chỉ rà soát khâu thuế phải soi xét toàn bộ khâu hoạt động ngay từ khâu góp vốn, xây dựng dự án, mua sắm thiết bị cho tới triển khai sau dự án…phải có bằng chứng rõ ràng về chuyển giá mới kết luận nếu không sẽ gây ảnh hưởng tới tâm lý nhà đầu tư nước ngoài. Không thể để con sâu làm rầu nồi canh

Đồng tình với nhận định trên, song ông Nguyễn Minh Phong nhấn mạnh: “ Sẽ là không bình thường nếu một DN lớn kinh doanh tại Việt Nam trong 20 năm liên tục thua lỗ và vẫn tiếp tục báo lỗ! Đây chắc chắn có vấn đề”

Có phải lỗi do quá nhiều chính sách ưu đãi?

Tại buổi toạ đàm, nhiều ý kiến thắc mắc tại sao Việt Nam không ra các quy định bắt buộc DN lớn phải công bố báo cáo thường xuyên hoạt động kinh doanh để không còn chuyện trước thì báo lỗ sau lại giảm lỗ?

Về vấn đề này , ông Nguyễn Văn Phụng cho biết hiện các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán đều đã thực hiện công khai thông tin theo chuẩn mực quốc tế. Tuy nhiên, cũng cần đặt câu hỏi ngược lại: Tại sao DN lớn đã từng công khai mà vẫn trốn thuế?

“Trong các luật liên quan đều đã quy định công khai thông tin hoạt động kinh doanh. Vấn đề ở chỗ, luật lại giới hạn chỉ công khai ở mức độ nào, công khai cho ai, vào thời điểm nào…Hiện những bất cập trên đang được sửa đổi, tiến tới việc công bố rộng rãi những DN đang rủi ro về thuế để các đối tác làm ăn và cả xã hội tự giám sát họ. Điều này sẽ đảm bảo môi trường kinh doanh minh bạch sòng phẳng hơn”, ông Phụng nói.

Một câu hỏi khác cũng được đặt ra: Phải chăng Việt Nam có quá nhiều chính sách ưu đãi khiến DN nước ngoài dựa vào đó để vi phạm trốn thuế?

Tuy nhiên, quan điểm trên đã bị ông Phụng bác bỏ: “ Trước đây, vấn đề này đã được đặt ra nên từ 2008, chúng ta đã cắt rất nhiều chính sách ưu đãi đối với nhà đầu tư nước ngoài, hệ quả là sau đó môi trường đầu tư đã gặp vấn đề buộc chúng ta lại phải khôi phục một số chính sách tất nhiên là có cơ chế giám sát chặt chẽ hơn. Cần nhìn nhận rằng, chính sách ưu đãi không phải là nguyên nhân dẫn tới chuyển giá mà là tạo cơ hội thu hút nhà đầu tư”.

Về biện pháp tạo cơ chế xử lý hành vi chuyển giá được hiệu quả, ông Phụng cho biết hiện ngành thuế đã xây dựng được 6 phương pháp kiểm tra phát hiện các hành vi vi phạm giá cả của DN. “Ngoài việc tăng cường nâng cao năng lực cán bộ ngành thuế, cũng cần tới sự kết hợp cơ quan chức năng từ TƯ tới địa phương xây dựng cơ sở dữ liệu trong ngành thuế, cơ sở dữ liệu liên ngành, thậm chí cơ sở dữ liệu liên quốc gia”.

 

Hoàng Vũ