Đốt rơm rạ làm phân bón: Lợi bất cập hại

Trước hết là khi đốt đồng các chất hữu cơ trong rơm rạ và trong đất sẽ biến thành chất vô cơ nên tro than của rơm rạ cũng chỉ cung cấp được một lượng dinh dưỡng rất nhỏ cho đồng ruộng. Trong khi việc nung đốt ở nhiệt độ cao sẽ làm cho một lượng nước lớn trong đất bị bốc hơi. Nếu đốt đồng nhiều lần và lâu dài sẽ làm cho đất biến chất và trở nên chai cứng.

Đốt rơm rạ ngay trên đồng ruộng gây lãng phí và ảnh hưởng đến môi trường.

Một tác hại khác của đốt đồng là gây ô nhiễm môi trường. Bởi lẽ khi đốt rơm rạ, không chỉ có khí CO₂ (dioxid cacbon) thải vào không khí, mà các khí độc khác như CH₄(metan), khí CO (cacbon monoxid) và một ít khí SO₂ (dioxid sunfur) cũng thải vào. Theo ước tính của các nhà chuyên môn, đốt 1ha (trung bình 7 tấn rơm rạ) sẽ phát thải 9,1 tấn CO₂; 798kg khí CO; 398kg các chất hữu cơ độc hại và 12kg tro bụi.

Hơn nữa, thành phần chủ yếu của rơm rạ là chất xenlulozơ, hemixenlulozơ và các chất hữu cơ kết dính... khi đốt cháy sẽ tạo ra các loại khí độc, con người hít vào sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe, nhất là sẽ dễ mắc các chứng bệnh về đường hô hấp, gây co thắt phế quản và không loại trừ nguy cơ gây ung thư phổi.

Đốt đồng còn là một sự lãng phí. Theo Viện Nghiên cứu lúa Quốc tế (IRRI), trong 1 tấn rơm chứa 5- 8kg đạm; 1,2kg lân; 20kg kali; 40kg silic và 400kg carbon. Do vậy, đốt bỏ rơm rạ cũng có nghĩa là đã bỏ đi một lượng phân bón, chất dinh dưỡng cần thiết cho cây lúa.

Theo một nhà khoa học của Viện Hàn lâm KHCN Việt Nam, việc đốt đồng còn tiêu diệt các loại côn trùng có ích, góp phần làm mất cân bằng sinh thái ruộng lúa - một trong những nguyên nhân gây bộc phát sâu bệnh trên đồng ruộng, buộc bà con nông dân phải sử dụng một lượng lớn thuốc bảo vệ thực vật để phòng trừ, khiến chi phí sản xuất lúa cao.

Nhà khoa học này khuyến cáo, để xử lý lượng rơm rạ trên đồng sau mỗi vụ lúa một cách hợp lý thì giải pháp đầu tiên là nên mang hết rơm ra khỏi ruộng, sau đó tận dụng lượng rơm này trồng nấm để tăng thêm nguồn thu nhập. Ngoài ra, bã rơm mục sau khi thu hoạch nấm xong, có thể dùng làm phân bón hữu cơ cung cấp lại cho đồng ruộng, làm cho đất tơi xốp và duy trì được độ màu mỡ.

Trồng nấm rơm sẽ đem lại nguồn lợi kinh tế cao cho nông dân.

Thạc sĩ Nguyễn Phước Tuyên - Trưởng phòng Nghiên cứu khoa học và thông tin (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đồng Tháp) cho biết: “Nếu để rơm rạ tự phân hủy thì mất thời gian khá lâu. Gần đây, Công ty Dasco đưa ra sản phẩm Dascela có khả năng phân hủy rơm rạ chỉ trong 7 ngày”.

Nếu không có điều kiện đem rơm ra khỏi đồng ruộng thì nên xử lý bằng cách cày vùi, để duy trì lượng đạm trong đất. Tuy nhiên để cho rơm rạ phân hủy tốt hơn, nhanh hơn, không gây ngộ độc hữu cơ cho ruộng lúa, bà con có thể dùng chế phẩm Dascela phun lên rơm rạ trước khi cày xới. Việc cày vùi rơm rạ vào đất sẽ tạo cho đất có nhiều chất hữu cơ, giúp cho cây lúa bén rể tốt hơn. Một biện pháp khác cũng được khuyến cáo thực hiện là sử dụng nguồn phụ phẩm rơm để làm thức ăn chăn nuôi trâu, bò.

Cùng với đó, Viện lúa Đồng bằng sông Cửu Long đã nghiên cứu và sản xuất thành công chế phẩm sinh học Trichoderma dạng bột hòa tan, phun xịt trực tiếp vào bề mặt rơm rạ, giúp xử lý rơm rạ nhanh, rẻ tiền, hiệu quả cao trong điều kiện sản xuất ở Đồng bằng sông Cửu Long, chế phẩm này có nguồn gốc sinh học, là sản phẩm thân thiện với môi trường, an toàn cho người sử dụng.

Duy Anh