Đưa khoa học công nghệ đến công chúng

 

Để hoạt động truyền thông KHCN đa dạng và hiệu quả, cùng với các kênh truyền thông khác như: qua các phương tiện thông tin đại chúng; qua hoạt động triển lãm, hội chợ, hội thảo… tôi cho rằng, nên thống nhất quy định hằng năm có một ngày gọi là “Ngày Khoa học và Công nghệ” hay là “Ngày Sáng tạo” để động viên giới khoa học và toàn xã hội thi đua tạo ra và ứng dụng tiến bộ KHCN vào sản xuất, đời sống; nâng cao tiềm lực và vị thế KHCN quốc gia. Đây cũng là dịp để các doanh nghiệp, cộng đồng và xã hội giao lưu, trao đổi với các nhà khoa học; tiếp cận và tìm hiểu những kiến thức KHCN; tri ân, tôn vinh những đóng góp, thành tựu KHCN... 

 

Theo tôi, có một sự kiện xứng rất đáng để lựa chọn làm ngày KHCN - đó là ngày 18 tháng 5. Cách đây 50 năm (năm 1963), vào ngày này, Bác Hồ đã đến dự và phát biểu tại Đại biểu toàn quốc lần thứ I của Hội phổ biến khoa học, kỹ thuật Việt Nam. Tại đây, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh: “Khoa học phải từ sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động và không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân, bảo đảm cho chủ nghĩa xã hội thắng lợi”.

 

Tại Kỳ họp thứ 5 tới đây, Quốc hội sẽ thảo luận, xem xét thông qua Luật KH - CN (sửa đổi). Nếu Ngày KHCN được khẳng định trong Luật thì đây sẽ là một sự khích lệ và chắc chắn được giới khoa học, công chúng hoan nghênh.

 

 

Nói về hoạt động truyền thông KHCN, theo tôi trước hết phải có thành tựu đáng để truyền thông. Có thành tựu thì hoạt động truyền thồng cần phải bài bản và đa dạng. Thực tế, chúng ta đã có nhiều hoạt động truyền thông KHCN nhưng còn rất nhiều thành tựu chưa được quảng bá hoặc tiếp sức để có thể mở rộng việc ứng dụng rộng rãi. Xin nêu vài ví dụ mà tôi có đủ thông tin, chẳng hạn như: Mô hình chế biến rác tái sử dụng tới 80-90% rác của Tổng công ty Tâm Sinh Nghĩa; Mô hình trồng gai Ramie tạo nguyên liệu cho ngành dệt may; Mô hình làm nước đá từ nước biển...

 

Theo tôi, cần đa dạng hóa hình thức truyền thông để đưa KHCN đến với công chúng. Điều quan trọng là truyền thông phải rộng khắp, trung thực và chính xác, để mọi doanh nghiệp, mọi cá nhân, mọi tổ chức có thể tiếp thu và sớm triển khai vào sản xuất, phục vụ trực tiếp cho việc phát triển kinh tế - xã hội. 

 

 

Hoạt động truyền thông có vai trò rất quan trọng đối với KHCN. Trong lĩnh vực khoa học xã hội có 2 kênh truyền thông cơ bản: kênh thứ nhất là các công trình nghiên cứu được xuất bản thành sách; triển lãm, trưng bày và phát hành ra công chúng. Kênh thứ hai có tính rộng rãi hơn là thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng: báo chí, phát thanh, truyền hình... Trong mấy năm gần đây, các nhà khoa học thông qua kênh này để giới thiệu và công bố các công trình nghiên cứu của mình. Đồng thời, các cơ quan báo chí cũng đã dành dung lượng và thời lượng cần thiết để giới thiệu, công bố những công trình nghiên cứu khoa học mới; tạo diễn đàn cho các nhà khoa học giới thiệu công trình nghiên cứu, trao đổi, tranh luận... 

 

Theo tôi, nếu tổ chức được Ngày Khoa học Việt Nam thì rất tốt, bởi qua đó tạo sự gắn kết giữa khoa học với đời sống xã hội, đưa khoa học đến với công chúng. Thông qua đó kích thích, động viên các nhà khoa học nghiên cứu, sáng tạo; tạo cơ hội công chúng được tiếp cận, giao lưu với các nhà khoa học, tìm hiểu thêm những tri thức, kiến thức KHCN, từ đó họ có thể áp dụng vào thực tiễn sản xuất và đời sống... Vấn đề đặt ra là cách tổ chức phải làm sao tránh hình thức và có hiệu quả thực chất.