Giữa 'ma trận' gạo ST25, người dùng biết tìm đâu hàng 'chuẩn'?

Loạn giá gạo ST25

Năm 2019, sản phẩm gạo ST25 của nhóm kỹ sư Hồ Quang Cua đã xuất sắc vượt qua gạo Thái Lan, giành giải nhất cuộc thi Gạo ngon nhất thế giới được tổ chức tại Philippines. Với việc được công nhận là giống lúa/gạo ngon nhất thế giới, ST25 đã tạo nên sức hút mạnh mẽ trên thị trường trong nước, thu hút đông đảo người tiêu dùng tìm mua sản phẩm.

Đáp ứng nhu cầu đó, thời gian qua, hàng loạt cơ sở kinh doanh đã rao bán, phân phối sản phẩm gạo ST25 với nhiều mức giá khác nhau. Không chỉ tại các điểm bán trực tiếp, trên mạng xã hội cũng có nhiều tài khoản rao bán loại gạo này.Tuy nhiên, cùng với sự nở rộ của các chủ thể bán gạo ST25, không ít người tiêu dùng đã phải ‘mất tiền oan’ khi mua phải sản phẩm gạo ST25 giả.

Đơn cử như tại TP.HCM chỉ cần ra chợ truyền thống hoặc tìm trên các trang mạng đều thấy rao bán gạo ST25 với nhiều loại bao bì và giá khác nhau. Tại chợ Gò Vấp, giá gạo ST25 công ty loại bao 5kg có giá 36.000 đồng/kg, hàng ngoài loại bao 10kg có giá 30.000 đồng/kg. Khi được hỏi về nguồn gốc xuất xứ, các tiểu thương đều khẳng định gạo chính hãng có nguồn gốc từ Sóc Trăng, muốn mua số lượng bao nhiêu cũng có.

Hay như tại Hà Nội, nhiều cơ sở rao bán gạo ST 25 với giá chỉ từ 20.000 - 40.000 đồng/kg. Tuy nhiên lại xuất hiện những quy cách bao bì đóng gói khác nhau về màu sắc, kiểu dáng khiến người dùng khó phân biệt thật giả.

Theo chia sẻ của kỹ sư Hồ Quang Cua - cha đẻ giống gạo ST25, trung bình mỗi năm, đơn vị của ông chỉ cung cấp cho thị trường 3.000 tấn gạo đặc sản này với bao bì đóng túi 5 kg, màu vàng xanh, có ghi đầy đủ thông tin và địa chỉ cơ sở. Riêng đợt Tết vừa qua, dòng sản phẩm cao cấp của gạo ST25 được đóng hộp 2 kg và hút chân không.

"Tất cả sản phẩm đều có logo do tổ chức thương mại lúa gạo toàn cầu cấp sau khi mình đoạt giải. Còn sản phẩm nào rao bán không có logo hình tam giác, đó chắc chắn là hàng giả", kỹ sư Hồ Quang Cua, tác giả sản phẩm gạo ST25 cho hay.

Tuy nhiên, theo ông Cua, trên thị trường có hàng trăm nhãn mác giả, nhái thương hiệu của ông, thậm chí là đóng bao vài chục kg, dù có thể bên trong vẫn là gạo ST25. Nguyên nhân là vì cơ sở đã bán lúa giống ra thị trường, trung bình khoảng 4.000 tấn mỗi năm. Điều này cũng có nghĩa là sẽ có khoảng 100.000 tấn gạo ST25, nhưng không do đơn vị của ông Hồ Quang Cua trồng.

Cũng theo ông Hồ Quang Cua, sở dĩ có tình trạng nhái sản phẩm gạo ST25 là do việc làm “giấy khai sinh” cho một giống lúa khá chặt chẽ, kéo dài khiến việc chứng nhận bản quyền cho một giống gạo mới cũng chậm. Vì chậm nên nhiều doanh nghiệp lợi dụng sơ hở chưa có chứng nhận “chủ quyền” với loại gạo mới để tung ra thị trường các loại gạo tương tự giống loại gạo ST25.

Hiện loại gạo ST25 chỉ có doanh nghiệp Hồ Quang Trí ở Thành phố Hồ Chí Minh cung cấp với số lượng có hạn và đến nay doanh nghiệp chỉ phân phối cho các đại lý chính thức thì rất khó có nhiều gạo ST25 để bán tràn lan trên thị trường. Và cho đến nay, mới chỉ có 3 vụ vi phạm nhãn hiệu đã được bảo hộ liên quan đến gạo ST25 bị xử phạt tại Bạc Liêu và Quảng Trị.

Làm sao để chọn được gạo ST25 chuẩn?

Để phân biệt gạo ST25 thật do Doanh nghiệp tư nhân Hồ Quang Trí sản xuất và các loại gạo ST25 trôi nổi trên thị trường, người tiêu dùng có thể căn cứ vào bao bì, nhận diện thương hiệu, cách đóng gói và chất lượng gạo khi nấu lên.

Theo đó, bao bì gạo ST25 thật sẽ được ghi đầy đủ các thông tin như: Tiêu chuẩn đóng gói: ISO 22000:2018 – HACCP; Logo thương hiệu: ST màu Vàng Cam, có ngôi sao trên nét đầu chữ “S”; Logo ICI cấp tại cuộc thi: The World’s Best Rice Năm 2019. Trên bao bì còn ghi rõ thông tin: SẢN XUẤT và ĐÓNG GÓI BỞI DNTN HỒ QUANG TRÍ. Ghi rõ địa chỉ sản xuất Gạo ST25 tại Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng.

Người tiêu dùng cũng cần lưu ý, bao bì gạo ST25 chính hãng có 2 loại là hộp 2kg (phục vụ riêng cho đợt Tết vừa rồi) và túi 5kg, trên bao bì đều được ghi rõ địa chỉ, thông tin về nguồn gốc, xuất xứ và có logo năm 2019. Giá bán lẻ tại các cửa hàng chính hãng với gạo ST25 (cánh đồng mẫu lớn) - túi 5kg có giá 34.000 đồng/kg, ST25 (lúa tôm cao cấp) – 2kg có giá 45.000 đồng/kg.

Để tránh mua phải gạo ST25 giả, người tiêu dùng cũng nên lựa chọn những đại lý, cửa hàng gạo uy tín trên thị trường có hóa đơn mua hàng hoặc phiếu xuất kho trực tiếp từ Doanh nghiệp tư nhân Hồ Quang Trí hoặc các nhà phân phối chính thức của doanh nghiệp này.

Liên quan tới vấn đề trên, theo giáo sư Võ Tòng Xuân, việc gạo ST25 đoạt giải gạo ngon nhất thế giới có thể được xem là cơ hội vàng cho thương hiệu gạo Việt Nam vươn ra thế giới. Tuy nhiên, cơ quan chức năng các địa phương cần mạnh tay hơn trong việc xử lý tình trạng vi phạm bản quyền các giống gạo ngon của Việt Nam.

Việc sản xuất và kinh doanh giống lúa nhái thương hiệu các giống lúa nổi tiếng trong đó có giống ST25 sẽ gây hậu quả là hạt gạo không ngon, không thơm như quảng cáo... nên người tiêu dùng sẽ không còn tin và không mua giống lúa này để phục vụ nhu cầu tiêu dùng, danh tiếng gạo ST25 chắc chắn ảnh hưởng không nhỏ.

Còn theo một số chuyên gia khác, quy trình chuẩn cho dòng gạo thơm ST25 cần được khẩn trương xây dựng, đặc biệt là thương hiệu gạo quốc gia. Nếu không, với thực tế việc nhượng quyền sản xuất như hiện nay, chất lượng gạo ngon nhất thế giới có thể sẽ bị ảnh hưởng nếu được trồng đại trà, thay vì trên nền luân canh lúa tôm như hiện nay.

Phong Lâm