Hàng chục nghìn container phế liệu tồn đọng tại cảng biển: Các DN phản ánh rất nặng nề!

Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành cho biết, Thông tư 08 và 09 được xây dựng trong bối cảnh thực hiện nghiêm túc chỉ đạo về việc hạn chế nhập khẩu phế liệu khi các nước láng giềng trong khu vực đều có chính sách nghiêm khắc về việc nhập khẩu phế liệu. Thông tư 08, 09 được xây dựng nhằm mục đích bảo vệ môi trường nhưng thực tế có một loạt quy định thực hiện Luật Bảo vệ môi trường, Hải quan vô tình có sự chồng chéo, khó thực hiện cho địa phương. Bên cạnh đó, cũng do địa phương chưa thực sự giám sát để có thể giảm thời gian thông quan của các lô hàng hoá. Tổ công tác của Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt và trong thời gian tới sẽ sửa đổi các quy định Nhà nước về việc nhập khẩu phế liệu theo hướng tăng cường trách nhiệm hậu kiểm của các cơ quan về TNMT tại địa phương, thay vì kiểm tra trước thông quan; cũng như việc thông quan dựa trên cơ sở giấy chứng nhận kết quả đánh giá sự phù hợp của các tổ chức đánh giá độc lập.

“Từ thực tế này chúng tôi thấy rằng công tác đánh giá tác động của các văn bản quy phạm pháp luật cần phải thực hiện sâu sát hơn và xử lý vướng mắc về thay đổi việc thực hiện quy định cần có sự chung tay của các cơ quan liên quan. Chúng tôi mong rằng sắp tới có sự phản ánh, góp ý của doanh nghiệp để Bộ có thể đồng hành cùng doanh nghiệp tạo môi trường đầu tư, kinh doanh hiệu quả", Thứ trưởng Lê Công Thành nói.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng cũng đưa ra quan điểm về vấn đề này. Theo Bộ trưởng, 24.124 container đang tồn đọng tại các cảng biển trên cả nước là số lượng rất lớn. Số container này sẽ có hiệu quả rất tốt nếu ta thông quan tốt, cung cấp kịp thời cho các nhà máy trong nước. Các nhà máy sản xuất chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ nên nếu như chậm thông quan sẽ ảnh hưởng đến nguyên liệu, công nhân nghỉ việc, cắt hợp đồng với đối tác đã ký… Đây là câu chuyện lớn vì là nguồn nguyên liệu rất cần cho sản xuất.

“Rất tiếc khi thực hiện việc này, chúng ta đã không kiểm soát kỹ việc ban hành các văn bản, gây ra rào cản, thủ tục mà chính chúng ta đã vô tình giết chết doanh nghiệp”, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nói. Theo Bộ trưởng Mai Tiến Dũng, một lô hàng container phế liệu phải qua 4 cơ quan kiểm tra, kiểm soát: Một là Sở TN&MT địa phương cấp cho DN đủ điều kiện nhập khẩu phế liệu; hai là cơ quan hải quan; ba là cơ quan giám định độc lập (hiện nay Bộ TN&MT chỉ định 13 cơ quan giám định độc lập); bốn là cơ quan quản lý Nhà nước là Sở TN&MT tại nơi nhà máy đóng.

“Trong khi đó DN được gì? Giám định độc lập là cơ quan giúp cho toàn bộ vấn đề trách nhiệm trước pháp luật liên quan đến chất lượng giám định. Còn Sở TN&MT là nơi nhà máy đóng, trong khi hàng hoá về một chỗ. Ví dụ hàng về cảng Cát Lái (TP.HCM) nhưng nhà máy nằm ở xung quanh TP.HCM. Khi có kết quả của cơ quan giám định độc lập rồi thì đưa giấy về Sở TN&MT để Sở cử cán bộ xuống cảng, mở container ra kiểm tra bằng mắt thường xem có phải phế liệu thật không. Rõ ràng ta ban hành những quy định này đã gây khó khăn cho DN, khiến DN phải “rơi nước mắt”.

Trong khi đó nhà máy cần phế liệu thì không thông quan được. Hải quan cho rằng khi thông quan phải áp dụng theo Thông tư cũ. Ngày 17/1, Tổng cục Hải quan đã có văn bản chỉ đạo cả nước phải rút kinh nghiệm về việc container phế liệu về nhôm của Hàn Quốc”, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nhấn mạnh.

Bộ trưởng yêu cầu cần phải minh bạch, không đổ lỗi cho nhau mà phải nói rõ ra. Bộ trưởng cũng cho biết, tại phiên họp Chính phủ thường kì tháng 1, Thủ tướng rất gắt gao trong việc không đánh giá kỹ tác động mà đã ban hành Thông tư là vô cảm. Trong khi đó trước khi Tổ công tác xuống, Thủ tướng đã nghe các doanh nghiệp phản ánh rất nặng nề về việc này, thậm chí có doanh nghiệp còn khóc với Thủ tướng.

“Có câu chuyện là không ai giải quyết cho doanh nghiệp mà tình trạng này đã diễn ra từ rất lâu rồi (từ tháng 6/2018), rồi có chuyện bán cả người cả của cũng không đủ tiền nộp phạt cho những container này”, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng thông tin.

Theo Bộ trưởng, sinh ra những việc này là do: Sở TN&MT không có tiền để chở cán bộ TNMT đến cảng. Ví dụ ai sẽ cấp tiền cho Sở TN&MT xuống Hải Phòng để mở từng container kiểm tra bằng mắt thường? Những chi phí này doanh nghiệp đều phải lo hết. Chưa nói đến việc theo quy định Thông tư 08, một container chỉ thực hiện 1 ngày là thông quan nhưng thực tế đang là 29 ngày, việc này xảy ra tại Cảng Cái Mép. Sở TN&MT chiếm tới 90% thời gian này, còn toàn bộ là thời gian của Hải quan để chờ giấy, mặc dù chỉ cần ký xác nhận thôi nhưng Hải quan phải chờ.

Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho biết, tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng sẽ đưa vào Nghị quyết của Chính phủ là không giao trách nhiệm cho Sở TN&MT các tỉnh, thành phố nữa. “Thủ tướng đưa ra mục tiêu là ta phải sòng phẳng, Tổng cục Hải quan phải xin lỗi DN Hàn Quốc vì DN lỗ tới 14,5 tỷ. Bên Hải quan đã xin lỗi là do hiểu sai văn bản, nhưng họ vẫn đề nghị Chính phủ xem lại về thủ tục thì mới thông quan được”, Bộ trưởng Dũng nói.

Phương Nam