Khám phá bí ẩn loài cá mập "trinh nữ sinh con"

Cá mập tre sọc nâu, một loài cá sống về đêm, nhút nhát và thường được phát hiện ở vùng biển Thái Bình Dương, ngoài khơi Nhật Bản và Indonesia, dường như đã phát triển một chiến lược dị thường để đáp ứng lối sống cô độc của chúng. Cuối cùng các nhà khoa học đã khám phá ra hiện tượng lạ lí do tại sao cá thể cái thuộc loài này lại đẻ con dù không giao phối với bất kỳ cá thể đực nào suốt gần 4 năm trước đó, theo Vietnamnet.

Các nhà nghiên cứu chăm sóc 3 con cá mập tre sọc nâu cái tại một bể thủy sinh ở Viện Khoa học California (Mỹ) vô cùng sửng sốt khi thấy một trong số chúng đẻ một quả trứng đã thụ tinh, bất chấp việc không hề tiếp xúc với các cá thể đực trong suốt 45 tháng. Quả trứng cuối cùng nở ra một cá con mập con.

Ghi nhận trên Trí Thức Trẻ, thoạt đầu, các khoa học gia cho rằng, đây là hiện tượng “trinh nữ sinh con” vẫn thỉnh thoảng xuất hiện ở một số loài cá mập. Nhưng kết quả xét nghiệm di truyền từ cá con cho thấy nó được thụ tinh một cách hoàn toàn bình thường - bằng trứng và tinh trùng.

 Loài cá mập này đẻ con dù không giao phối với bất kỳ cá thể đực nào suốt gần 4 năm trước đó là hiện tượng lạ

Điều này đồng nghĩa với việc bằng cách nào đó, cá mập cái đã lưu trữ tinh trùng sau khi giao phối rồi, thụ tinh khi gặp điều kiện phù hợp. Các khoa học gia tin rằng, các cá mập là loài sống đơn độc. Chúng hiếm khi chạm mặt nhau trong tự nhiên nên sẽ kết đôi ngay khi có dịp. Điều này có nghĩa, cá mập cái sẽ trì hoãn việc thụ tinh cho đến khi tìm được địa điểm phù hợp để đẻ trứng.

Theo Moises Berna - nhà nghiên cứu hải dương tại ĐH Texas: “Lưu trữ tinh trùng là khả năng không thường thấy ở các loài động vật, nhưng khá phổ biến ở côn trùng và rắn”. Tuy nhiên, việc lưu trữ tinh trùng trong khoảng thời gian dài như vậy thực sự đã khiến giới khoa học phải ngạc nhiên.

Bernal cũng cho biết: “Xét nghiệm di truyền cho thấy bộ gene của cá con rất khác cả 3 cá thể cái, nên không thể biết đâu là mẹ của nó”. Điều này cho thấy các thông tin di truyền chủ yếu đến từ cá bố.

Moises Bernal giải thích: "Lưu trữ tinh trùng không phải là một chiến lược sinh sản được nhiều người biết đến, nhưng nó tương đối phổ biến đối với các loài côn trùng và trong trường hợp của động vật có xương sống, nó thường xuyên xảy ra ở các loài rắn. Điều thực sự thú vị là, chúng ta cho rằng, cá mập cái đã lưu trữ tinh trùng suốt 45 tháng. Đây là khoảng thời gian dài nhất mà chúng tôi từng ghi nhận được bất kỳ loài cá mập lưu trữ tinh trùng nào".

Chúng có thể lưu giữ tinh trùng trong bụng suốt 45 tháng

Theo ông Bernal, một số loài côn trùng và rắn sử dụng chiến lược lưu trữ tinh trùng để đảm bảo chúng có thể sinh con vào thời điểm tốt nhất trong năm, khi lượng thức ăn dồi dào nhất. Các nhà nghiên cứu cho rằng, một số loài cá mập khác, ngoài cá mập tre sọc nâu, cũng sử dụng chiến lược này nhằm đảo bảo con cái của chúng có thể sống sót.

Mặc dù một số loài cá mập từng được phát hiện sử dụng khả năng sinh sản đơn tính, nhưng hiện tượng này có thể dẫn đến việc suy giảm tính đa dạng di truyền trong các cộng đồng, khiến chúng dễ bị bệnh và tổn thương hơn trước những thay đổi trong môi trường. Vì vậy, lưu trữ tinh trùng thực sự là một chiến lược ưu việt hơn, đảm bảo sự đa dạng di truyền, giúp các loài cá mập tiếp tục tồn tại trên Trái đất trong tương lai.

Bích Phượng (T/h)