ISO 14051 – Quản lý chi phí dòng nguyên liệu

ISO 14051 là một tiêu chuẩn nằm trong họ tiêu chuẩn ISO 14000 cung cấp một tiêu chuẩn về việc thực hiện kế toán chi phí nguyên vật liệu theo dòng chảy (MFCA: material flow cost accounting). Trong MFCA, năng lượng được xem như một phần của chi phí dòng chảy nguyên vật liệu. Nhiều tổ chức không nhận thức được đầy đủ chi phí thực tế tổn thất, nguyên do là cách ghi không đầy đủ theo kế toán chi phí truyền thống. Chỉ tiêu này nhằm mục đích  cung cấp một công cụ để sử dụng; một quan điểm kế toán tích hợp nhằm giúp giảm thiểu tác động môi trường và chi phí tài chính.

Lợi ích của MFCA được đo bằng lợi nhuận và tác động tới môi trường của tổ chức, doanh nghiệp. Ảnh minh họa

Hiện nay khủng hoảng kinh tế và cạnh tranh toàn cầu đã và đang tác động tiêu cực đến môi trường sản xuất kinh doanh của tất cả các doanh nghiệp trong đó có các doanh nghiệp Việt Nam trong quá trình hội nhập. Phương pháp quản lý thông qua định mức truyền thống được áp dụng lâu nay bộc lộ nhược điểm về hiệu quả vì bản thân nó đã bao gồm lãng phí. Để cắt giảm lãng phí và sử dụng nguyên liệu một cách có hiệu quả, cần có cách tính toán, kiểm soát giá thành và tối ưu chi phí về nguyên liệu đầu vào trong xuất các quá trình sản xuất của doanh nghiệp.  Rõ ràng, các doanh nghiệp Việt Nam không thể nào đứng ngoài vòng xóay của cuộc “chơi” đầy thử thách cam go này, mà phải đối mặt với nhiều thách thức: giá nguyên vật liệu, năng lượng đầu vào không ngừng gia tăng. Trong khi đó thành phẩm hàng hóa bán ra luôn bị cạnh tranh dữ dội. Ngoài ra các doanh nghiệp cũng đang chịu áp lực lớn về các qui định quản lý môi trường, tiết kiệm sử dụng tài nguyên… Chính vì vậy việc áp dụng ISO 14051 đã dần trở nên cấp thiết giúp doanh nghiệp vượt qua giai đoạn kinh tế khó khăn này.

Trong MFCA, người ta ước tính ba loại chi phí trung tâm là: Chi phí nguyên vật liệu; Chi phí hệ thống và Chi phí quản lý chất thải. 

Chi phí năng lượng có thể được thêm vào chi phí nguyên vật liệu hoặc được định lượng một cách riêng biệt. 

Chi phí nguyên liệu, năng lượng và hệ thống được gán cho chi phí trọng tâm đầu ra có phân biệt, rõ ràng, trong đó: tỷ lệ phần trăm chi phí thuộc về thành phẩm và tỷ lệ phần trăm chi phí thuộc về xử lý chất thải. Các chuẩn mực nêu bật tầm quan trọng của 01 tiêu chí phân phối thích hợp. 

Một số tiêu chí cũng được đề cập là số giờ làm việc của máy, giờ sản xuất, số lượng nhân viên, số giờ làm việc của nhân viên , số lượng công việc hoàn thành, v.v... trong các dự toán là cần thiết để xem xét sản phẩm đó như là đầu ra cho một chi phí trung tâm, nhưng là đầu vào cho một nguyên vật liệu cũng như trong tái chế nội bộ .

Các bước thực hiện MFCA

Bước 1: Nhân sự cấp quản lý là cần thiết để đạt được đầy đủ các mục tiêu môi trường và tài chính là một phần của khuôn khổ này. Nhiệm vụ quản lý là một loạt các nhiệm vụ khác nhau như:  dẫn dắt thực hiện, cung cấp nguồn lực, xây dựng theo dõi, xem xét kết quả, đưa ra quyết định dựa trên kết quả MFCA.

Bước 2: Theo mỗi bản chất của MFCA, cần có một cách tiếp cận đa ngành. Một danh sách đầy đủ những kiến ​​thức và kỹ năng là: kỹ năng về thiết kế, mua sắm và sản xuất, kiến ​​thức kỹ thuật về quy trình, kiểm soát chất lượng, chuyên môn về môi trường, kiến ​​thức và kỹ năng về kế toán chi phí .

Bước 3: Trước khi bắt đầu phải xác định rõ phạm vi, ranh giới nghiên cứu và thời gian.

Bước 4: Xác định các chi phí trung tâm .

Bước 5: Xác định mỗi đầu vào và đầu ra của tất cả các chi phí trung tâm .

Bước 6: Định lượng dòng chảy các nguyên vật liệu trong điều kiện tài chính và tiền tệ (cả hai).

Bước 7: Tóm tắt kết quả MFCA và xác định các lĩnh vực cần cải thiện để giảm thiểu chất thải và sự lãng phí.

 Tóm lại, ứng dụng của MFCA trong doanh nghiệp mang lại rất nhiều lợi ích từ việc  cải tiến hiệu quả sản xuất thông qua đầu tư chính xác. Vì MFCA giúp phân tích hợp lý và chính xác những điểm cần đầu tư; giảm giá thành sản xuất thông qua thay đổi thiết kế sản phẩm, thay đổi định mức nguyên vật liệu, tiết kiệm năng lượng; giúp lập kế hoạch, đặt mục tiêu cụ thể cho việc cải tiến tại phân xưởng, nhà máy (kiểm tra chất lượng, bảo trì máy móc …); cũng như đóng góp vào lợi ích chung cho xã hội.        

Duy Trung