Làm mã số định danh, có nên mời GS Ngô Bảo Châu ?

Ý tưởng từ...30 năm

Cách đây vài tuần, Bộ Tư pháp đã liên hệ với GS Ngô Bảo Châu, khôi nguyên giải Fields, để dùng toán học trong việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia (CSDL) về dân cư. Đây là một trong những mục đích mà chính phủ VN đang nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân, mọi thứ sẽ được điện tử hóa.

Số định danh cá nhân dựa trên thông tin sinh học.

 

Dự án CSDL quốc gia dự trù khoản kinh phí khoảng 3500 tỷ đồng, tương đương khoảng 175 triệu đô la Mỹ. CSDL là mục đích rất tốt cho chính phủ điện tử, một khái niệm mới của thế giới văn minh.

Nếu không hiểu nhầm thì Bộ Tư pháp định xây dựng CSDL quản lý công dân, bao gồm tên tuổi, địa chỉ, nơi sinh, nơi làm việc, và vài thông tin sinh học (biometric) về vân tay, vân mắt, kể cả định dạng khuôn mặt.

Đó là một ý tưởng mà dân IT đã bàn từ cách đây 30 năm, nhưng nay vẫn ở dạng …dự án. Không biết bao nhiêu hội thảo, seminar học thuật, nhưng rồi chủ dự án lĩnh tiền, tiêu, viết báo cáo và đưa vào trong tủ. Nay được xới lên và Bộ Tư Pháp mời hẳn Nobel toán học (giải Fields) Ngô Bảo Châu về làm cố vấn.

Một bạn đọc tên là Lê Văn Thuận nhận định: "GS Châu là một người tài trong lĩnh vực toán học, không đồng nghĩa với việc gì cũng biết. Cũng có thể ông có tư duy nhanh nhạy, hết sức logic, nhưng hãy để GS Châu chuyên tâm cho toán. Xin đừng dùng tàu ngầm trên đường đua công thức I”.

Muốn xem UID hệ định danh cá nhân – hãy đến World Disney và nhiều nơi khác

Ai từng đến World Disney ở Florida, Mỹ sẽ thấy hệ thống soát vé ở đây rất tin học. Bạn mua vé, trả tiền, bạn được yêu cầu thò ngón trỏ vào máy quét vân tay. Chỉ cần vài giây, hệ thống đã nhận dạng được khách. Sau đó, khách có thể ra ngoài cửa soát vé, rồi vào lại bằng cách đưa ngón tay trỏ vào máy quét. Máy so sánh vân tay, thấy bạn đã trả tiền và cửa mở.

Vân tay, vân mắt, khuôn mặt, DNA và một số số liệu sinh học của mỗi người là riêng biệt hoàn toàn, không thể giống nhau. Vì thế, khi bắt được tội phạm, việc đầu tiên là công an lấy dấu vân tay.

Nhưng nhiều kẻ đã tìm cách làm biến dạng vân tay để lừa cảnh sát. Hệ thống y học đã phân tích, vân mắt cũng giống như vân tay, không ai giống ai. Nhưng mắt có thể bị hỏng, họ dùng thêm định dạng khuôn mặt. Và DNA là vũ khí cuối cùng nhằm định dạng cá nhân một cách chính xác.

Các nhà tin học nghĩ ra cái máy quét vân tay, dùng một phần mềm nhận dạng và so sánh vân tay vừa quét và hàng triệu bản đã lưu. Từ đó tìm ra người có vân tay này là ai. Ngày nay thêm cái máy chụp vân mắt rất hiện đại. Rồi máy phân tích nhận dạng mặt và cả DNA nếu thấy cần thiết.

Nếu thông tin về vân tay được kèm với ảnh, lý lịch, quê quán, nơi làm việc… và một con số như chứng minh thư thì bạn đã nằm trong hồ sơ lưu trữ của một cơ sở dữ liệu hoàn chỉnh.

Hoa Kỳ có một hệ thống nhận dạng sinh học quản lý 120 triệu người ra vào nước Mỹ. Lấy visa, vào cửa khẩu của Mỹ, khách tới đều phải quét 10 đầu ngón tay và chụp ảnh.

Năm ngoái Ấn Độ vừa chính thức dùng hệ thống định danh sinh học (Unique Identification Number – UID) cho 1.2 tỷ người. Mỗi địa phương cấp phường, huyện có một đội mang scanner (máy quét), máy chụp ảnh (hình và vân mắt), cùng một máy tính cá nhân, đi gặp từng người dân từ 18 tuổi trở lên, và lấy dữ liệu đưa vào hệ thống đã nối mạng quốc gia.

Hiện nay, Ấn Độ đã thu thập dữ liệu được khoảng 425 triệu người (1/3 dân số), dự định đến 2014 sẽ hoàn tất khoảng một nửa dân số. Mỗi công có một số định danh dài 12 số gọi là  AADHAAR, một thẻ điện tử kèm code đặc biệt. Hộ khẩu, giấy tờ, lý lịch cá nhân đều nằm trong đó. Khi đưa vào máy quét, được nối mạng, sẽ hiện hết lên màn hình.

Kinh phí dự toán là 2.8 tỷ đô la cho tới năm 2017 là hoàn tất toàn quốc. Năm tài khóa 2012-2013, Bộ Tài chính  Ấn độ duyệt 270 triệu đô la cho mục đích này. Hiện có 36.000 trạm thu thập dữ liệu để cấp số UID. Như vậy mỗi trạm giá khoảng 7000-8000 USD để vận hành hàng năm.

UID không đơn giản dùng trong quản lý dân số mà còn giúp cho chính phủ quản lý khai thuế, đóng thuế và cả truy tìm tội phạm nếu cần. Công dân tới vay Ngân hàng thường phải giải thích anh từ đâu đến, có lịch sử vay mướn như thế nào. Nếu chỉ có sổ hộ khẩu hay chứng minh thư thì hoàn toàn chưa đủ. Nếu mọi sự vay trả ngân hàng hay thẻ tín dụng được lưu trữ theo ID này thì việc các ngân hàng muốn kiểm tra “đạo đức” trả lãi và vốn của khách hàng là khá dễ. Chưa kể bao như tiện dụng khác mà thế giới online của IT mang lại cho khách hàng có UID.

Thử tính Cua trong lỗ

Như vậy để có UID như Ấn Độ, Israel, Mỹ và nhiều người nước khác đang dùng, chỉ cần máy chủ, máy quét vân tay, vân mắt, máy chụp ảnh, và phần mềm nhận dạng. Với VN, mỗi tỉnh cần một máy chủ với đĩa cứng vài chục terabyte, giá vài chục ngàn đô la/server, đội ngũ IT 1-2 nhân viên lo bảo trì và backup dữ liệu hàng ngày.

Cả nước hiện có 700 đơn vị hành chính cấp quận, thị xã và huyện. Mỗi đơn vị dùng một đội 50 người chia làm 5 trạm trong đơn vị hành chính, tổng cộng cả nước cần một lực lượng 35.000 người, để thực hiện dự án với 8 giờ/ngày, thì có thể hoàn thành trong vòng 1 năm với tốc độ 30 phút người cho 90 triệu dân. Lực lượng này không cần thiết phải hiểu IT mà chỉ cần tập huấn ngắn về cách nhập dữ liệu là có thể làm được.  So với Ấn Độ dân số gấp 13 lần Việt Nam, ta cần khoảng 3500 trạm là rất hợp lý...

Xin đừng lấy tầu ngầm kilo đua công thức 1

Tôi xin giới thiệu chị Lương Chi Mai, bậc thầy về nhận dạng của Việt Nam, đang là viện phó viện Công nghệ Thông tin, Viện Hàn lâm KHCN Việt Nam. Trước Chi Mai còn có giáo sư Hồ Tú Bảo đang bên Nhật. Chi Mai đang đi bán phần mềm nhận dạng, lấy tiền nuôi quân và nuôi con bên Mỹ....

Mời Giáo sư Châu về nghiên cứu toán học cao cấp để xây dựng CSDL và nhận dạng vân tay thì sợ hơi muộn. Thế nào ông Châu cũng nhờ chị Chi Mai hay giáo sư Hồ Tú Bảo cho mà xem. 

Như một bạn đọc đã chế nhạo, đưa ông Fields về làm cơ sở dữ liệu quốc gia “là dùng tầu ngầm kilo đua công thức 1”.

Bảng dự toán đề án mã số định danh của tác giả.

Giang Quang Thế