Mạch nguồn sáng tạo KH&CN sẽ lan tỏa trong đời sống xã hội

TS Nguyễn Quân - Bộ trưởng Bộ KH&CN phát biểu tại buổi lễ.

Chất lượng Việt Nam Online xin được giới thiệu toàn văn bài phát biểu của đồng chí Nguyễn Quân, Ủy viên Trung ương Đảng Khóa XI, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công Nghệ tại Lễ công bố Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam 18/5.

Kính thưa các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, nhà nước, mặt trận tổ quốc Việt Nam.
Kính thưa các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo các bộ ban ngành và trung ương và lãnh đạo các địa phương.

Kính thưa hội đồng khoa học VN  các vị đại biểu, các vị khách quý.

Thay mặt ban cán sự đảng và lãnh đạo bộ KHCN tôi xin gửi lời chào nồng nhiệt nhất và lời chúc sự khỏe hạnh phúc và thành công đến thủ tướng chính phủ và các đồng chí lãnh đạo đảng , nhà nước, quý vị đại biểu và các vị khách quý đã tham dự lễ công bố ngày KHCN VN 18/5 được tổ chức trọng thể lần đầu tiên.

 Kính thưa quý vị đại biểu, các vị khách quý!

Trong suốt chặng đường 55 năm xây dựng và phát triển, ngày KHCN đã không ngừng phấn đấu vượt qua nhiều khó khăn thử thách hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ được Đảng, nhà nước và nhân dân giao cho. Góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Nhằm ghi nhận đóng góp của KHCN Việt Nam tại điều 7 luật KHCN năm 2013 được quốc hội nước CHXNCNVN khóa 13 kỳ họp thứ 5 thông qua ngày 18/06/2013 đã quy định: ngày 18/5 hàng năm là KH&CN, điều  có ý nghĩa  là ngày KHVCNVN luôn gắn liền về kỷ niệm của chủ tịch HCM vĩ đại đó chính là ngày cách đây hơn 50 năm bác hồ đã gặp gỡ các nhà KHVN tại đại hội toàn quốc lần thứ nhất họp phổ biến KHKT VN và  gần như sự tình cờ may mắn, ngày KHVN cũng liền kề với ngày sinh nhật người 19/5. Việc quy định và thực hiện ngày KHCN VN không chỉ nhằm tôn vinh đội ngũ những người làm công tác khoa học công nghệ mà còn là cơ hội để chính họ trình diễn các kết quả nghiên cứu KH và phát triển công nghệ tuyên truyền nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân về KHCN, để XH quan tâm đầu tư và ứng dụng KHCN vào sản xuất đời sống, đồng thời là nguồn động viên khích lệ và nuôi dưỡng niềm đam mê nghiên cứu khoa học cho thế hệ trẻ. Đặc biệt là học sinh, sinh viên- thế hệ tương lai của nền KHCN nước nhà.

Kính thưa các vị đại biểu, các vị khách quý!

Được sự quan tâm của đảng, nhà nước, được sự ủng hộ cảu các cơ quan quản lý, các tổ chức cá nhân và doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế những năm qua ngành KHCN VN có đã có 1 số  thành tựu nổi bật góp phần đưa đất nước ta vượt qua khó khăn của khủng hoảng kinh tế toàn cầu và bước đầu bước vào thời kì triển khai công nghiệp hóa hiện đại hóa.

Thứ nhất, nền tảng pháp lý cho hoạt động KH&CN về cơ bản đã được hoàn thiện. Nghị quyết số 20 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa 11, Luật KHCN năm 2013 và hàng loạt cơ chế chính sách mới sắp đã và sắp được ban hành, tạo điều kiện cho KHCN đổi mới mạnh mẽ và ngày càng hiệu quả. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành đồng bộ chiến lược quy hoạch, kế hoạch, các chương trình phát triển KH&CN quốc gia đến năm 2020, gắn kết mục tiêu phát triển KH&CN với các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH), lĩnh vực địa phương, và cả về kinh tế. Cơ chế quản lý tổ chức hoạt động KH&CN được đổi mới, bước đầu đã giải phóng sáng tạo của cộng đồng KH&CN, hy vọng sẽ tạo ra nhiều kết quả nghiên cứu nổi bật, thúc đẩy ứng dụng kết quả KH&CN trong các ngành, các lĩnh vực phục vụ phát triển KT-XH, bảo đảm an ninh quốc phòng an ninh và nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân.

Thứ hai, KH&CN đã thực sự có đóng góp quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước, các công trình khoa học cảu chúng ta đã cung cấp luận cứ khoa học thực tiễn cho việc vạch đường lối, chủ trương của Đảng, bước đầu làm rõ cơ chế của nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, tiêu chí của một nước công nghiệp theo hướng hiện đại, khẳng định các thế hệ giá trị và bản sắc văn hóa Việt Nam, khẳng định chủ quyền quốc gia đối với các quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam.

Chúng ta có quyền tự hào về nền Toán học và Vật lý Việt Nam đã đạt được thứ hạng cao trong khu vực với các nhà khoa học trẻ tài năng như GS. Ngô Bảo Châu, Đàm Thanh Sơn, Vũ Hà Văn đã tạo tiền đề để hình thành một số lĩnh vực KH&CN mới về vũ trụ, y sinh, hạt nhân.

Chúng ta đã tiệm cận trình độ các nước trong khu vực về công nghệ nano, tế bào gốc, giải mã gen cây trồng và vật nuôi và giải mã bộ gen người. Trong các lĩnh vực kinh tế, Việt Nam đã tự xây dựng Nhà máy Thủy điện Sơn La lớn nhất Đông Nam Á, trong đó có các thiết bị cơ khí thủy công và nâng hạng siêu trường siêu trọng 1200 tấn. Việt Nam là một trong 3 nước ở châu Á, thứ 10 trên thế giới làm chủ thiết kế và chế tạo giàn khoan dầu khí tự nâng 90m nước và 120 m nước.

Ngành Công nghiệp CNTT và Viễn thông phát triển vượt bậc với việc chúng ta đang chuẩn bị sản xuất vi mạch điện tử. Thị trường Viễn thông Việt Nam được xếp thứ 13 ở châu Á cả về quy mô và tốc độ phát triển trên 3 lĩnh vực cố định, di động và Internet. Sản phẩm phần mềm của Bkav đã được sử dụng ở 106 quốc gia. Sản phẩm của Tosy đã được trình diễn ở nhiều triển lãm công nghệ quốc tế. Việt Nam đã đưa lên vệ tinh viễn thông Vinasat 1 và 2, các vệ tinh do thám, Vinaredsat 1 và đang thiết kế vệ tinh siêu nhỏ Pico .

Chúng ta cũng đã làm chủ công nghệ tiên tiến trong thiết kế thi công các công trình giao thông, xây dựng có trình độ công nghệ cao như cầu bê tông đúc hẫng khẩu độ trên 150m, cầu dây văng nhịp lớn...

Các kết quả nghiên cứu ứng dụng tiến bộ KH&CN đã đóng góp tới 30% giá trị gia tăng trong nông nghiệp, đưa Việt Nam trở thành một trong quốc gia hàng đầu thế giới về năng suất và sản lượng xuất khẩu lúa gạo, hạt điều, hạt tiêu, cao su, cá tra, hải sản. Việt Nam là quốc gia đã tự nghiên cứu sản xuất được nhiều vắc-xin phòng các bệnh hiểm nghèo và tiêm chủng mở rộng, mới đây là vắc-xin Rotavin, đã thành công trong việc ghép tạng và đa tạng trên người, dẫn đầu khu vực về phẫu thuật nội soi, giải trình tự gen, đã làm chủ quy trình phân lập bảo quản tế bào gốc.

Chúng ta cũng làm chủ công nghệ, thiết kế, chế tạo và sử dụng một số loại vũ khí, khí tài, phương tiện hiện đại, đảm bảo quốc phòng an ninh trong tình hình mới. Mặc dù còn nhiều khó khăn, còn xếp hạng thấp về mặt kinh tế nhưng Việt Nam đã được tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới WIPO xếp hạng 76/142 quốc gia trên thế giới và đặc biệt xếp thứ 7/37 quốc gia có thu nhập trung bình thấp về năng lực đổi mới sáng tạo, tức là đánh giá trình độ về phát triển KH&CN.

Thứ ba, tiềm lực KH&CN của đất nước đã có bước phát triển nhanh, cho đến nay cả nước có khoảng 4,28 triệu người có trình độ cao đẳng, đại học trở lên, trong đó có 24.000 tiến sĩ, 101.000 thạc sỹ và trên 62.000 người làm hoạt động nghiên cứu và ứng dụng chuyên nghiệp. Các tổ chức KH&CN công lập trong những năm gần đây đã được chuyển sang cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm. Nguồn lực tài chính dành cho KH&CN được duy trì ở mức 2% tổng chi ngân sách nhà nước và tổng đầu tư của toàn xã hội ngày càng tăng. Tính đến năm 2013, đầu tư của xã hội cho KH&CN đạt khoảng 1,2% GDP quốc gia. Đã có hơn 20 tỉnh, thành phố và hàng trăm doanh nghiệp lớn thành lập Quỹ phát triển KH&CN của doanh nghiệp, đặc biệt có doanh nghiệp dành tới 20% thu nhập sau thuế cho KH&CN. Hệ thống các khu công nghệ cao đã được đầu tư phát triển với 3 khu công nghệ cao quốc gia, 8 khu công viên phần mềm tập trung, 12 khu công nghiệp ứng dụng công nghệ cao tại các địa phương. Hạ tầng thông tin KH&CN đã có bước phát triển về chất trên cơ sở ứng dụng mạng Internet, mạng Vinaren và thư viện điện tử.

Thứ tư, thị trường KH&CN và các dịch vụ KH&CN bước đầu được hình thành, hứa hẹn có tiềm năng rất lớn. Các quyền về tài sản trí tuệ, quyền giao dịch và mua bán công nghệ được Nhà nước bảo hộ. Hàng năm có trên 100 sáng chế của người Việt Nam được xác lập, hàng vạn nhãn hiệu hàng hóa Việt Nam được bảo hộ, dịch vụ tư vấn giám định, định giá tài sản trí tuệ và công tác quản lý chất lượng sản phẩm hàng hóa được tăng cường, các chợ công nghệ và thiết bị, hoạt động trình diễn kết nối cung cấp công nghệ được triển khai, hoạt động hỗ trợ sáng kiến của người dân được quan tâm.

Thứ năm, hoạt động hợp tác quốc tế về KH&CN được đẩy mạnh. Đến nay Việt Nam đã có quan hệ hợp tác với trên 70 nước, tổ chức quốc tế và vùng lãnh thổ, là thành viên của 100 tổ chức quốc tế về KHCN. Bộ KHCN đã có bộ phận đại diện ở 12 nước có trình độ phát triển. Đã có hơn 80 Hiệp định, thỏa thuận hợp tác KHCN, cấp Chính phủ, cấp Bộ đã được ký kết và đang được triển khai. Mới đây nhất ngày 6/5 Việt Nam đã ký hợp tác hạt nhân dân sự gọi là Hiệp định 123 với Hoa Kỳ, góp phần nâng cao năng lực ứng dụng năng lượng nguyên tử, phục vụ chương trình điện hạt nhân của Việt Nam.

Kính thưa các vị đại biểu, các vị khách quý

Để đạt được những thành tựu nêu trên trước hết phải kể đến sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo của trung ương đảng và nhà nước và cụ thể trong suốt chặng đường vừa qua là nghị quyết Trung ương 2 khóa 8, quyết định Trung ương 6 khóa 9, thông báo của bộ chính trị khóa 10, nghị quyết Trung ương 7 khóa 10, và nghị quyết Trung ương 6 khóa 11 về phát triển KHCN, các bộ Luật về KHCN đã được ban hành trong 10 năm qua và luật KHCN năm 2013 cùng hàng loạt cơ chế chính sách của chính phủ. Đó cũng là sự nỗ lực không mệt mỏi trong lao động sáng tạo của các thế hệ tri thức KHCN VN và những người dân say mê sáng tạo đã vượt qua nhiều khó khăn gian khổ lập nên những kỳ tích về KHKT trong các cuộc kháng chiến cũng như trong xây dựng đát nước.

Chúng tôi cũng hiểu rất rõ những mặt yếu kém đang  ngăn cản sự phát triển KHCN nước nhà trong đó có sự chậm đổi mới tư duy trong hoạt động KHCN của các cơ quan quản lý và ngay trong đội ngũ các cơ quanh hoạt động KHCN của chúng ta.

Chúng tôi cũng nhận thức rất rõ những thách thức to lớn đang phải đối mặt nhất là trong bối cảnh cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu và tình hình căng thẳng ở biển Đông đòi hỏi KHCN VN phải phát triển mạnh mẽ hơn nữa tăng cường tiềm lực kinh tế và quốc phòng của đất nước đáp ứng được kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Vì vậy ngày KHCN VN 18/5 sẽ là dấu mốc quan trọng trong lịch sử xây dựng và phát triển KHCN VN.

Chúng tôi nhận thấy các hoạt động chào mừng ngày KHCN VN lần đầu tiên đang diễn ra sôi nổi trên phạm vi cả nước cho phép chúng ta cùng hi vọng và tin tưởng tinh thần nghiên cứu và đổi mới, sáng tạo KHCN sẽ lan tỏa trong đời sống xã hội. Toàn thể cán bộ công chức, viên chức của bộ KHCN và cộng đồng khoa học Việt Nam nguyện quyết tâm, phấn đấu xứng đáng với phần thưởng cao quý của Đảng, Nhà nước để KHCN thực sự là động lực để phát triển nhanh và bền vững vì một nước VN hùng cường và giàu mạnh,

Kính thưa các vị đại biểu, các vị khách quý

Trong không khí vui mừng của buổi lễ ngày hôm nay tôi xin một lần nữa gửi tới thủ tướng chính phủ Nguyễn Tấn Dũng, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, mặt trận tổ quốc Việt Nam và toàn bộ các vị đại biểu cộng đồng KHCN VN lời cảm ơn chân thành, lời chúc sức khỏe hạnh phúc và thành công.

Xinh trân trọng cảm ơn!

Ủy viên Trung ương Đảng Khóa XI - Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công Nghệ - Nguyễn Quân