Mì Udon - món ăn truyền thống của người Nhật

Mì Udon được người Nhật rất ưa chuộng

Từ xưa, mì Udon đã được người Nhật chọn là món ăn nhanh. Trong nhiều thế kỉ qua, tình yêu của người dân xứ sở này dành cho mì Udon vẫn không thay đổi.

Mì Udon có nguồn gốc ngoại lai, được du nhập vào Nhật Bản vào thế kỉ thứ VIII. Kỹ thuật chế biến mì Udon xuất phát từ nước láng giềng Trung Quốc. Trong những chuyến đi xứ tới Trung Hoa đại lục, sứ giả của triều đình Nara đã mang kỹ thuật này về Nhật. Ban đầu, nó được phổ biến tại đảo Goto, tỉnh Naga-saki, miền Nam Nhật Bản. Hiện nay, tại đây vẫn còn lưu giữ loại mì Udon nguyên thủy với tên gọi Goto-Udon. Đặc trưng của loại mì này là sợi tròn và mảnh hơn so với mì Udon sợi dày và hình vuông thường thấy.

Goto Udon

Đến thế kỉ XIV, mì Goto-Udon trở thành món ăn của giới tăng lữ Phật giáo Thiền tông. Tuy nhiên, nó chỉ gói gọn trong các thiền viện mà không được phổ biến rộng rãi ra dân chúng.

Một trong những lí do khiến mì Udon thời điểm đó ít được phổ biến rộng rãi xuất phát từ chiếc cối xay. Lúa mì là một loại ngũ cốc cứng do đó, người ta cần đến cối xay để xay nhuyễn chúng trước khi chế biến. Vào thời điểm này, cối xay là vật dụng quí hiếm, ít người sở hữu. Người ta chỉ dùng nó để xay lá trà thành mạt trà hay còn gọi là bột trà sử dụng trong Trà đạo. Lúc bấy giờ, Trà đạo là hoạt động văn hóa của tầng lớp tăng lữ, võ sĩ đạo và những người có địa vị cao trong xã hội. Do đó, thường dân không có nhu cầu dùng đến những chiếc cối xay.

Đến thế kỉ XVI, Nhật Bản bước vào thời kì Chiến quốc Sengoku, lãnh chúa mỗi địa phương thể hiện sự hùng cứ của họ bằng cách xây dựng những lâu đài bằng đá kiên cố. Chỉ một thời gian ngắn sau đó, đội ngũ thợ thủ công chế tác đá phát triển mạnh mẽ. Họ không chỉ xây lâu đài, mà còn chế tạo nhiều vật dụng bằng đá, trong đó có cối xay.

Nông dân Nhật Bản trong thời kì này phải nộp tô thuế cho chính quyền bằng lúa. Cuộc sống của họ vì thế cũng trở nên khốn cùng. Khi đó, người nông dân bắt đầu chú ý đến cây lúa mì. Họ gieo lúa mì sau khi đã thu hoạch lúa xong. Ngoài yếu tố là loại ngũ cốc dùng để thay thế gạo, một lí do khác khiến người nông dân chọn lúa mì là nó phát triển tốt trong thời tiết lạnh giá, thời điểm mà cây lúa không thể chịu nổi. Khi lúa mì và cối xay trở nên phổ thông cũng là lúc mì Udon được dùng rộng rãi trong dân chúng.

Tại các đô thị, lực lượng thợ làm mì Udon gia tăng nhanh chóng. Món ăn này được xếp ngang hàng với cơm, một loại thực phẩm không thể thiếu trong cuộc sống của người Nhật. Cũng từ giai đoạn này, xuất hiện nhiều món mì Udon hương vị khác nhau.

Oshi-bori Udon

Tỉnh Nagano nổi tiếng với món mì Oshi-bori Udon có lịch sử ra đời cách đây 400 năm. Đặc trưng của Oshi-bori Udon là nước súp làm từ củ cải trắng. Người ta mài củ cải trắng, sau đó dùng vải mỏng vắt nước, động tác này tiếng Nhật gọi là “shibori”, mì Oshi-bori Udon ra đời từ tên gọi đó. Để giảm vị hăng nồng của củ cải trắng, người ta cho vào chén nước củ cải một ít tương miso ngọt và cá ngừ khô bào mỏng Katsuo-bushi. Công đoạn chuẩn bị nước súp củ cải đã hoàn tất, khi thưởng thức oshi-bori Udon, người ta chỉ việc múc mì trong nồi nước nóng đặt ngay giữa bàn, nhúng vào chén nước súp và ăn một cách ngon lành.

Sợi mì Udon khô

Hotou-Udon là một trong những món mì Udon đại diện cho tỉnh Yama-nashi. Món ăn này do vị lãnh chúa thời Chiến quốc Takeda Shingen phổ biến. Nguyên liệu để chế biến hotou-Udon gồm bí đỏ, cà-rốt và nhiều loại rau củ khác. Người ta hầm chúng trong nồi, khi rau củ gần chín, cho thêm mì Udon sống vào, để lửa nhỏ cho đến khi nồi hotou-Udon sôi lách tách. Thực khách thưởng thức hotou-Udon không thể nào quên hương vị đậm đà của rau củ cùng vị ngọt của sợi mì.

Hotou Udon

Tỉnh Kagawa được xem là Vương quốc mì Udon của Nhật Bản. Với dân số chỉ khoảng 1 triệu người, Kagawa là một tỉnh nhỏ ở Nhật nhưng có đến 900 cửa hàng kinh doanh mì Udon. Kagawa có những hình thức rất độc đáo để giới thiệu sản vật nổi tiếng của địa phương mình. Tại sân bay Takamatsu, du khách trong nước và quốc tế có cơ hội thưởng thức hương vị của Udon từ chiếc vòi nước súp Udon. Mọi người được phục vụ miễn phí món nước súp thơm ngon này.

Ở Kagawa, có một loại taxi rất đặc biệt gọi là “Taxi mì Udon” bởi vì trên nóc xe được trang trí tô mì Udon mẫu khá hấp dẫn. Để trở thành tài xế lái loại taxi này, các ứng viên phải vượt qua cuộc thi sát hạch kiến thức liên quan đến mì Udon. Không những thế, họ còn được học lớp thực hành chế tạo mì. Ngoài vai trò chở khách, tài xế taxi còn kiêm luôn vai trò hướng dẫn viên giới thiệu đặc sản mì Udon của địa phương. Nếu khách có nhu cầu, tài xế sẽ chở họ đến những cửa hàng kinh doanh mì trong tỉnh. Sanuki-Udon là mì Udon nổi tiếng nhất của Kagawa, đặc trưng của loại mì này là mùi của nó rất thơm.

Sanuki-Udon

Tại tỉnh Tochigi, mì Udon là một trong những món ăn truyền thống vào dịp năm mới của người dân địa phương. Tuy nhiên, có một điểm đặc biệt là hình dáng mì Udon ở đây khác với sợi mì thông thường mà trông giống như chiếc tai nghe. Người Nhật gọi nó là Mimi-Udon tức “Mì Udon tai”, họ cho rằng, hình dáng của loại mì này tượng trưng cho chiếc tai quỷ. Nếu ai ăn mimi-Udon trong dịp năm mới, quỷ sẽ không nghe thấy điều họ nói vì thế họ sẽ có cả năm an lành thoát khỏi bệnh tật, tai ương. Đối với người dân Tochigi, bữa cơm gia đình đầu năm không thể thiếu mimi-Udon. Mì Udon không chỉ là món ăn được ưa chuộng của người Nhật mà nó còn mang ý nghĩa tâm linh quan trọng.

H. Thanh