Phụ nữ có thai dùng các loại kháng sinh này, trẻ sinh ra nguy cơ cao bị dị tật

Thông tin trên tờ The BMJ, các nhà khoa học ở Đại học College London (Anh) vừa đưa ra cảnh báo về việc phụ nữ có thai sử dụng thuốc kháng sinh thuộc nhóm macrolide (là nhóm thuốc kháng sinh có vòng lacton từ 12 – 17 nguyên tử carbon) dễ khiến thai nhi gặp các dị tật.

Để đi đến kết luận nói trên, các nhà khoa học đã có một quá trình lâu dài thu thập thông tin về ảnh hưởng của nhiều loại kháng sinh đến sự phát triển của thai nhi và nguy cơ sảy thai. Dữ liệu được thu thập bởi các cơ quan y tế của Anh trong 26 năm qua.

Các nhà khoa học Anh đã lấy dữ liệu từ khoảng 104.000 trẻ em có mẹ bị nhiễm trùng nặng trong thai kỳ và sử dụng penicillin và các loại thuốc khác để chống lại vi khuẩn. Tình trạng của họ được so sánh với nhóm đối chứng - những đứa trẻ có mẹ không uống kháng sinh.

Kết quả cho thấy, con của phụ nữ sử dụng các loại kháng sinh thuộc nhóm macrolide trong 3 tháng đầu của thai kỳ có nguy cơ mắc dị tật cao gấp 1,5 - 2 lần. Những đứa trẻ có mẹ dùng thuốc kháng sinh sẽ xuất hiện những bất thường nghiêm trọng trong việc hình thành bộ phận sinh dục, hệ tim mạch và các bộ phận khác của cơ thể.

Nhóm nghiên cứu cũng cho hay, khi dùng một loại kháng sinh được cho phép (ví dụ như khi dùng penicillin) sẽ không làm tăng nguy cơ dị thường. Tuy nhiên, nếu loại kháng sinh mà người phụ nữ có thai sử dụng thuộc nhóm macrolide, trẻ sinh ra rất dễ bị rối loạn nhịp tim và các rối loạn tuần hoàn khác.

Các chuyên gia y tế cho biết, mỗi nhóm thuốc kháng sinh có phổ kháng khuẩn (sự nhạy cảm của thuốc kháng sinh trên vi khuẩn) khác nhau và đáp ứng điều trị với các bệnh lý khác nhau. Khi vào cơ thể, thuốc kháng sinh sẽ gây ra các tác dụng phụ với mức độ nhẹ như dị ứng da, buồn nôn, tiêu chảy… hoặc thậm chí nghiêm trọng như sốc phản vệ, nếu không cấp cứu kịp thời có thể dẫn đến tử vong.

Việc sử dụng thuốc kháng sinh trong thời gian dài có thể gây rối loạn cân bằng tạp khuẩn đường ruột và nhiễm nấm Candida ở da, miệng, ruột… Hầu hết các thuốc kháng sinh đều vượt qua được hàng rào nhau thai và có thể gây tác hại cho thai nhi. Mức độ tác hại trên thai nhi tùy thuộc vào loại kháng sinh sử dụng, liều lượng, thời gian sử dụng và thuốc đã được sử dụng trong giai đoạn nào của thai kỳ. Các tác hại gây ra có thể là khuyết tật, dị dạng hay thậm chí tử vong thai nhi.

Việc dùng thuốc kháng sinh khi mang thai trong 3 tháng đầu, có thể gây quái thai. Đặc biệt là dùng thuốc kháng sinh trong thời kỳ phôi 75 ngày (11 tuần đầu tiên) thì khả năng ảnh hưởng của thuốc đến thai sẽ cao hơn. Vì khi đó các cơ quan thai nhi đang được hình thành, các tế bào đang được nhân lên mạnh nên rất nhạy cảm với thuốc.

Thai nhi ở thời kì trưởng thành (sau tuần thứ 14 trở đi), các cơ quan có phần hoàn thiện hơn, nhưng cũng chịu tác động của thuốc và gây ngộ độc thai. Giai đoạn cuối thai kì là giai đoạn từ tháng thứ 6, thai có thể bắt đầu tự chủ nhưng gan chưa đủ chức năng chuyển hóa thuốc, thận chưa có chức năng thải thuốc nên thuốc vẫn gây độc hại cho thai.

Nhóm thuốc kháng sinh không được dùng khi phụ nữ mang thai gồm nhóm tetracycline (doxycylin, minocyclin...) vì nguy cơ làm hỏng men răng của trẻ; nhóm aminoglycosid (streptomycin, kanamycin...) vì có thể gây tổn thương thận và gây độc cho tai trong của em bé (gây điếc không hồi phục hồi; nhóm quinolon (offloxacin, ciprofloxacin...) có nguy cơ gây ra rối loạn sự phát triển xương khớp trẻ em; thuốc Ketoconazol có nguy cơ gây ra dị tật dính ngón tay cho bé; thuốc Biseptol có nguy cơ gây thiếu máu nặng cho cả mẹ và bé.

Các bác sĩ cũng đưa ra lời khuyên, cơ thể người phụ nữ mang thai có nhiều đặc điểm sinh lý thay đổi so với lúc bình thường, vì vậy, quá trình hấp thu, phân bố, chuyển hóa của thuốc vào cơ thể cũng thay đổi. Việc thai phụ sử dụng thuốc kháng sinh phải luôn theo chỉ định của thầy thuốc (uống thuốc đúng liều lượng và đủ thời gian), chỉ ngừng thuốc khi bệnh đã khỏi hoàn toàn, tránh tuyệt đối việc sử dụng tùy tiện và lạm dụng thuốc kháng sinh gây ra những chủng vi khuẩn lờn thuốc.

Bảo Lâm (Theo The BMJ)