Triệu chứng báo hiệu ung thư vòm họng không thể coi thường

Bệnh ung thư vòm họng

Bệnh ung thư vòm họng ở nước ta có tỷ lệ cao, đứng hàng đầu trong các bệnh ung thư đầu cổ, đứng hàng thứ 5 trong các bệnh ung thư nói chung. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng đặc biệt hay mắc phải là ở nam giới, tuổi từ 40 đến 60. 

Theo bác sĩ Ngọc Minh, ung thư vòm mũi họng xảy ra khi các tế bào ung thư phát triển từ các mô trong vòm hầu, khu vực phía sau khoang mũi và phần trên của họng. Nguyên nhân chính xác của bệnh ung thư vòm mũi họng chưa được khẳng định chính xác nhưng nhiễm virus Epstein Barr (EBV) được xem là một yếu tố quan trọng trong sự phát triển của bệnh.

Nguy cơ ung thư vòm họng chưa được xác định nhưng virus EBV là yếu tố khiến bệnh phát triển. Ảnh minh họa

Nguy cơ ung thư vòm họng

Các yếu tố nguy cơ ung thư vòm họng bao gồm: Ăn nhiều thực phẩm bảo quản hoặc lên men do những thứ này chứa Nitrosamine chất gây ung thư, hút thuốc lá, ăn nhiều thức ăn nấu nóng như chiên xào, nướng…; yếu tố xu hướng gia đình, những người có quan hệ gần gũi với các bệnh nhân có nguy cơ phát ung thư cao hơn những người không có quan hệ gần gũi; nhiễm EBV lây lan qua nước bọt và chất tiết đường sinh dục.

Ở Mỹ, 50% trẻ 5 tuổi và 90-95% người lớn có dấu hiệu cho thấy bị nhiễm trước đó. Trẻ em dễ nhiễm EBV ngay khi kháng thể từ mẹ biến mất. Nhiều trẻ nhiễm EBV không triệu chứng, khó phân biệt với các nhẹ, bệnh thoáng qua ở trẻ.

Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Minh, Khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Quốc tế Thành Đô cho biết trước đây thuốc lá được xếp là nguyên nhân hàng đầu gây nên căn bệnh ung thư vòm mũi họng. Các nghiên cứu gần đây tiết lộ, hành động quan hệ tình dục qua đường miệng có nguy cơ cao gây nên căn bệnh quái ác này.

Việc quan hệ tình dục qua đường miệng tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ mắc các bệnh hoa liễu như lậu, giang mai, u nhú, sùi mào gà… Đặc biệt nguy cơ ung thư vòm mũi họng ở mức báo động, lên đến 340% ở những người quan hệ bằng miệng với 6 bạn tình trở lên. 

Triệu chứng cảnh báo sớm

Một trong những triệu chứng sớm nhất của ung thư vòm họng là chảy máu cam. Hít xuống và khạc ra theo đường miệng kèm theo máu dễ bị chẩn đoán nhầm hoặc bị bỏ qua. Giai đoạn cuối có thể gây chảy máu nhiều, liên tục. Ngoài ra, giống các triệu chứng của bệnh viêm mũi xoang như nghẹt mũi, đau đầu. Có thể ban đầu thấy nghẹt một bên mũi, khi khối u to lên sẽ khiến 2 bên đều bị nghẹt. 

Nếu ù tai, nghe kém, đau trong tai, chảy tai cũng nên cẩn thận. Khối u phát triển đè lên loa vòi nhĩ là một đường từ vùng mũi họng thông lên tai sẽ gây ra các triệu chứng ù tai, điếc nhẹ. Thường do khối u xâm lấn nội sọ, chèn ép não và dây thần kinh sọ gây nhức đầu và liệt các dây thần kinh sọ. Giai đoạn nhức đầu chưa liệt dây thần kinh sọ dễ bỏ sót và chẩn đoán nhầm với các bệnh lý nhức đầu khác như viêm xoang, suy nhược thần kinh. Ở kỳ cuối, nhức đầu dữ dội, nôn mửa, chóng mặt.

Nguy cơ ung thư vòm họng di căn chiếm 40-85% . Ảnh minh họa

Theo thống kê, ung thư vòm họng di căn phần cổ chiếm 40-85%. Do vòm họng có cấu trúc mô bạch huyết phong phú, các tế bào ung thư dễ dàng di căn hạch cổ. Khi số lượng hạch càng nhiều, tốc độ càng nhanh, hạch cứng và không đau đớn, vào giai đoạn cuối sẽ bám dính cố định. Gây biến dạng cổ và mặt.

Ung thư vòm mũi họng giai đoạn càng về sau sẽ gây ra các hội chứng liên quan đến não và các dây thần kinh sọ như bị lác mắt, mất cảm giác ở họng, mất phản xạ nuốt... U phát triển to vào trong não sẽ gây tăng áp lực nội sọ: nhức đầu, nôn ói, tử vong nều không xử trí kịp thời.

Đến giai đoạn cuối của ung thư vòm mũi họng sẽ xâm lấn xuống vùng mũi - họng, khẩu cái, khoang miệng, xâm lấn hốc mắt gây lé mắt, lồi mắt, mù… Ung thư vòm mũi họng di căn xa ở não, xương, phổi, gan và các bộ phận khác, đặc biệt là ở phổi và xương cho thấy bệnh đã di căn.

Phòng tránh và điều trị ung thư vòm họng

Khi quan hệ tình dục bằng miệng, nếu bạn tình bị nhiễm HPV thì bạn có nguy cơ lây bệnh tương đối cao, xấp xỉ khoảng 90%. Tuy nhiên, cần lưu ý không phải ai có virus HPV trong người đều phát triển thành ung thư ngay lập tức mà virus sẽ sống tiềm tàng trong cơ thể, đợi hệ miễn dịch suy yếu mới gây bệnh. Theo các nhà khoa học, ung thư họng miệng gây ra chủ yếu bởi chủng virus HPV 16 và 18, chủng virus HPV gây bệnh ở đường sinh dục. 

Một số triệu chứng và cảnh báo ung thư họng miệng là đau trong tai, ho dai dẳng, đau họng kéo dài, hạch cổ có thể sờ và thấy được, khối trong miệng và thành sau họng, thay đổi giọng, sụt cân không giải thích được, khó nuốt... Thanh thiếu niên, đặc biệt là nam giới nên tầm soát ung thư vòm họng 6 tháng/lần và tiêm chủng vắcxin để ngăn ngừa các bệnh do HPV gây ra. 

Nói về phương pháp điều trị đối với căn bệnh này, Trưởng khoa Xạ 1 vùng Mặt, BV Ung bướu Trung ương cho biết: Đối với ung thư vòm họng giai đoạn sớm, xạ trị vẫn là biện pháp quan trọng nhất, có thể chữa khỏi với tỷ lệ sống thêm 5 năm toàn bộ đạt tới 97 -100%; Giai đoạn tiến triển tại chỗ, việc xạ trị đơn thuần cho thấy tỷ lệ tái phát và di căn sau điều trị rất cao, thời gian sống thêm 5 năm thấp từ 10% đến 40%.

Việc phẫu thuật trong trường hợp này không được coi là tối ưu bởi vòm họng nằm ở vị trí giải phẫu chật hẹp nên chỉ có thể áp dụng để sinh thiết hạch chẩn đoán mô bệnh học hoặc lấy hạch còn lại sau khi xạ trị. Đối với hóa trị, trước đây chỉ áp dụng điều trị bệnh ung thư vòm mũi họng khi đã có di căn xa hoặc tái phát mà xạ trị không còn khả năng kiểm soát. Xu hướng mới hiện nay là hoá - xạ trị kết hợp đối với bệnh nhân ở giai đoạn tiến triển ở những vùng gồm: điều trị hoá chất tân bổ trợ, điều trị hoá chất bổ trợ và điều trị hoá chất xen kẽ trong thời gian xạ trị.

Bác sĩ Ngọc Minh lưu ý, việc phát hiện sớm ung thư vòm mũi họng và ung thư họng miệng tương đối dễ dàng. Cần có ý thức cảnh giác với bệnh, nên đi khám bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng hoặc chuyên khoa ung bướu khi có các triệu chứng bất thường về tai mũi họng kéo dài mà điều trị thông thường không khỏi.

Hồng Hạnh (tổng hợp)