Người đang chấp hành hình phạt tù có được kết hôn hay không?

Tại hội nghị toàn quốc triển khai công tác tư pháp năm 2015 diễn ra sáng ngày 15/1, lãnh đạo Bộ Tư pháp đã giải đáp nhiều thắc mắc của đại diện các địa phương trong cả nước liên quan đến việc thực thi pháp luật. 

Đáng lưu ý, tại hội thảo này, đại diện Sở Tư pháp tỉnh Gia Lai nêu ý kiến nên cho người đang thi hành án tù giam có quyền kết hôn. Tuy nhiên, ở Việt Nam lại chưa có tiền lệ này. Trên cơ sở đó, đại diện Sở Tư pháp Gia Lai đề xuất, các cơ quan chức năng cần xem xét cho những người đang lĩnh án tù giam được kết hôn để đảm bảo tính nhân văn, quyền con người.

Về nguyên tắc, người đang phải chấp hành hình phạt tù không bị cấm kết hôn. Ảnh minh họa

Trước đề xuất trên của đại diện Sở Tư pháp tỉnh Gia Lai, ông Nguyễn Công Khanh - Cục trưởng Cục Hộ tịch, quốc tịch xác nhận, luật pháp Việt Nam hiện hành không có quy định cấm việc người đang lĩnh án tù giam và cả người bị kết án tử hình được kết hôn. 

“Về việc này, Bộ Tư pháp cũng đã có văn bản trao đổi với Bộ Công an. Tuy nhiên theo Bộ Công an, hiện nay chưa có quy định cho phép trích xuất người đang lĩnh án tù giam ra ngoài để làm thủ tục đăng ký kết hôn”, ông Khanh nói.

Vị Cục trưởng Cục Hộ tịch, quốc tịch cho biết, cơ quan sẽ tiếp thu vấn đề này để cùng các cơ quan chức năng tiếp tục nghiên cứu, xem xét.

Liên quan đến vấn đề trên, vào tháng 3 năm 2014, Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại TP.HCM nhận đơn của bà Ngô Thị M.L. (26 tuổi) đề nghị được làm đăng ký kết hôn với ông Đặng Văn Hai (57 tuổi), người đã bị Tòa án nhân dân TP.HCM tuyên tử hình ngày 15/11/2013 trong vụ án tham ô, lừa đảo chiếm đoạt tài sản xảy ra tại Công ty Cho thuê tài chính (ALC2).

Trong hồ sơ gửi đến tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại TP.HCM, Sở Tư pháp TP.HCM, văn phòng Bộ Công an, bà Ngô Thị M.L. và ông Đặng Văn Hai đều bày tỏ mong muốn được kết hôn với nhau. Lá đơn của ông Đặng Văn Hai có đoạn: “Đây là nguyện vọng chính đáng và mang tính nhân đạo của hai vợ chồng tôi. Đồng thời cũng là để hai đứa con chung của chúng tôi chính thức được pháp luật thừa nhận cha đẻ hợp pháp của mình”.

Trường hợp người đang chấp hành án phạt tù theo luật có được kết hôn hay không, theo Luật sư Phạm Thanh Bình – Công ty Luật Bảo Ngọc thì người đang chấp hành hình phạt tù thì một số quyền công dân sẽ bị hạn chế như không được quyền ứng cử, quyền bầu cử đại biểu vào cơ quan quyền lực Nhà nước, không được quyền tham gia thành lập doanh nghiệp… Tuy nhiên, pháp luật hình sự cũng như pháp luật chuyên ngành khác không có quy định về việc tước quyền kết hôn của người đang phải chấp hành hình phạt tù.

“Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 tại điều 10 có những quy định về trường hợp bị cấm kết hôn song việc kết hôn khi đang chấp hành hình phạt tù thì lại không thuộc điều này. Vì vậy, về nguyên tắc, người đang phải chấp hành hình phạt tù không bị cấm kết hôn”, Luật sư Thanh Bình nói.

Tuy nhiên, vị luật sư cho biết thêm, thủ tục đăng ký kết hôn tại Điều 14 của luật quy định “khi tổ chức đăng ký kết hôn phải có mặt hai bên nam, nữ kết hôn…”. Tại khoản 3 Điều 18 Nghị định 158/NĐ-CP ngày 27/12/2005 về đăng ký và quản lý hộ tịch cũng quy định: Khi đăng ký kết hôn, hai bên nam, nữ phải có mặt. Đại diện Ủy ban nhân dân cấp xã yêu cầu hai bên cho biết ý muốn tự nguyện kết hôn, nếu hai bên đồng ý kết hôn, thì cán bộ Tư pháp hộ tịch ghi vào Sổ đăng ký kết hôn và Giấy chứng nhận kết hôn. Hai bên nam, nữ ký vào Giấy chứng nhận kết hôn và Sổ đăng ký kết hôn, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ký và cấp cho mỗi bên vợ, chồng một bản chính Giấy chứng nhận kết hôn, giải thích cho hai bên về quyền và nghĩa vụ của vợ, chồng theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình. Bản sao Giấy chứng nhận kết hôn được cấp theo yêu cầu của vợ, chồng.

Như vậy, trường hợp người đang chấp hành hình phạt tù thì vẫn phải “có mặt” theo quy định để làm thủ tục đăng ký kết hôn là không thể thực hiện được. Do đó, dù pháp luật không cấm nhưng việc kết hôn với người đang chấp hành hình phạt tù là khó thực hiện.

Viết Cường