Người tiêu dùng bị lợi dụng trong thời đại kỹ thuật số

Không phải tự nhiên mà năm 2014, Tổ chức Quốc tế Người tiêu dùng (CI) đã ra thông báo, chủ đề Ngày quyền của NTD thế giới năm 2014 sẽ là: Quyền của NTD trong thời đại kỹ thuật số.

Nâng cước 3G không hợp lý của các nhà mạng di động ở Việt Nam khiến NTD tẩy chay dịch vụ. Ảnh minh họa

Theo CI, từ thực tế các vụ việc mất cắp thông tin cá nhân trên môi trường Internet; các hành vi xâm phạm quyền lợi của NTD trong các hợp đồng sử dụng dịch vụ viễn thông, tài chính – ngân hàng điện tử gia tăng, đáng lo ngại trên phạm vi toàn cầu, CI đã thống nhất chủ đề cho Ngày quyền của NTD thế giới năm 2014 là Quyền của NTD trong thời đại kỹ thuật số để nâng cao nhận thức của NTD đối với thời địa kỹ thuật số.

Cùng với chủ đề nói trên, CI đã liệt kê rất nhiều vụ việc, hành vi, lĩnh vực cần tập trung chú ý khi thực hiện các chương trình nhằm triển khai chủ đề tại các nước thành viên. CI cũng khuyến khích các tổ chức thành viên sáng tạo và đưa ra các hoạt động, các chương trình đặc thù tại các quốc gia của mình nhằm hưởng ứng chủ đề đó.

Được biết, CI đưa ra 3 nội dung chính liên quan đến chủ đề Ngày quyền của NTD thế giới năm 2014 gồm:

Hoạt động của các mạng xã hội: Trong nội dung này, các tổ chức thành viên của CI được khuyến khích tiến hành các chương trình điều tra, thăm dò xem mức độ liên quan của các phương tiện như: web 2.0, các mạng xã hội, điện thoại di động… có ảnh hưởng như thế nào tới quyền riêng tư của người dùng trong quá trình sử dụng các phương tiện này.

Dịch vụ băng thông rộng: Các tổ chức bảo vệ quyền lợi NTD trên thế giới được khuyến khích xây dựng và thực hiện các chương trình, dự án nhằm xác định các yêu cầu cần phải có đối với các nhà cung cấp dịch vụ băng thông rộng khi cung cấp dịch vụ cho NTD. Các yêu cầu này có thể tập trung hơn vào việc tăng cường yếu tố bảo mật thông tin của người sử dụng.

Nhà mạng MobiFone bị NTD "tố" thuê bao còn nguyên bộ KIT nhưng không dùng được trong khi họ đã bỏ tiền ra mua. Ảnh: N. N

Bảo vệ thông tin và dữ liệu của người sử dụng: Thông qua vấn đề này, CI muốn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc người sử dụng phải có các công cụ, phương tiện để có thể biết và quản lý việc thông tin của họ được sử dụng, lưu chuyển như thế nào trong quá trình sử dụng các dịch vụ thông tin, kỹ thuật số.

Tại Việt Nam, theo Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ NTD Việt Nam (Vinastas), chủ đề ngày 15/3/2014 tại Việt Nam là: “Quyền được cung cấp thông tin chính xác và bảo mật thông tin cá nhân của NTD trong thời đại kỹ thuật số”.

Vinastas cho rằng, ở nước ta hiện nay, vấn đề an toàn, trong đó có an toàn vệ sinh thực phẩm là vấn đề lớn. Tại công văn số 163/BCT-QLCT ngày 8/1/2014, Bộ Công Thương đã đưa ra chủ đề “Quyền được an toàn của NTD”. Mặt khác, sự bùng nổ của công nghệ thông tin đã ảnh hưởng sâu sắc tới mọi mặt của đời sống xã hội. Trong hoạt động kinh doanh, ngoài việc sử dụng phương pháp truyền thống, các tổ chức, cá nhân kinh doanh đã tăng cường sử dụng các phương tiện kỹ thuật số như truyền hình kỹ thuật số, truyền hình cáp, internet, máy tính cá nhân, bảng quảng cáo kỹ thuật số ngoài trời, tin nhắn, kênh truyền thông xã hội và bất kỳ hình thức nào của phương tiện truyền thông kỹ thuật số để quảng cáo, tiếp thị hàng hóa, dịch vụ, bởi ưu thế vượt trội của phương tiện kỹ thuật số.

Về phía người tiêu dùng, bên cạnh những tiện ích, quyền lợi cũng bị ảnh hưởng và xâm hại, nhất là trong việc cung cấp thông tin về hàng hóa, bảo mật thông tin cá nhân, điện thoại di động, thương mại điện tử. Được cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác về hàng hóa, dịch vụ là một trong 8 quyền của NTD. Nhưng tình trạng thông tin, quảng cáo không trung thực còn khá nghiêm trọng. Đặc biệt bằng phương tiện kỹ thuật số, hiệu ứng thông tin sẽ tăng lên nhưng trong nhiều trường hợp, thông tin cá nhân không được bảo mật, thậm chí bị sử dụng trái phép để trục lợi.

Sau 20 năm, kể từ khi mạng điện thoại di động đầu tiên của Việt Nam ra đời và hoạt động, đến nay đã có 6 doanh nghiệp với trên 120 triệu thuê bao. Năm 2013, Thanh tra thông tin và truyền thông thanh tra 18 doanh nghiệp cung cấp dịch vụ nội dung (CP) đã phát tán tin nhắn rác, có nội dung mê tín dị đoan hoặc lừa tải các phần mềm, trò chơi có nội dung đồi trụy về điện thoại, khi sử dụng hoặc kích hoạt các phần mềm này sẽ tự động trừ tiền trong tài khoản của NTD.

Doanh nghiệp dịch vụ viễn thông đã tích hợp trên SIM phần mềm có chức năng cho phép tải thông tin và tính phí nhưng không niếm yết rõ ràng và cảnh báo về giá cước, không cho phép người sử dụng xác nhận đồng ý, không đồng ý tải dịch vụ với mức phí đã được đưa ra. Cơ quan chức năng đã yêu cầu hoàn lại cho NTD khi các lỗi do nhà cung cấp gây ra.Tuy nhiên có nhiều trường hợp không thể hoàn lại vì chủ thuê bao đã rời mạng hoặc cơ quan chức năng không phát hiện ra lỗi của nhà cung cấp.

Nguyễn Nam