Trang bị hệ thống an toàn đúng tiêu chuẩn nhưng tài xế phải biết ô tô rất dễ bị lật

Liên tục xảy ra vụ lật xe do mất phanh gây hậu quả nghiêm trọng

Một vụ tai nạn thảm khốc điển hình vừa mới xảy ra tại Quảng Bình khiến nhiều người thương vong. Theo đó, chiếc xe khách, chở một đoàn gần 40 cựu học sinh một trường cấp Ba tại thành phố Đồng Hới đi họp lớp, đã đâm và lật nhào tại một khúc quẹo trên đường Hồ Chí Minh, nhánh Tây.

Trong số những người tử vong có 9 người thiệt mạng tại hiện trường, 4 người tử vong trước khi vào viện và 2 người tử vong trong bệnh viện. Trong đó có 26 người bị thương đang được cấp cứu tại Bệnh viện Việt Nam - Cuba Đồng Hới, Quảng Bình, phần lớn bị đa chấn thương và mất nhiều máu. Những người trên xe cho biết khi xe đang xuống dốc thì có dấu hiệu đứt thắng, sau đó lật qua phía taluy dương.

Một vụ tai nạn tương tự xảy ra tại tỉnh Đắk Nông cũng gây ra hậu quả nghiêm trọng mà nguyên nhân cũng là do mất phanh. Theo đó,  tại km1818+200 trên đường Hồ Chí Minh, đoạn qua thôn 11, xã Đắk R’la (huyện Đắk Mil), xe tải mang BKS 69C-051.59 do tài xế Ngô Văn Bền (SN 1993, trú Cà Mau) điều khiển theo hướng Đắk Nông đi Đắk Lắk.

Khi lưu thông đoạn qua chợ xã Đắk R’La (còn gọi là chợ 312), phương tiện trên đã va chạm với xe đầu kéo mang BKS 51D-498.44, rồi tiếp tục tông vào xe tải 47C-125.70 khiến chiếc xe này mất lái, tông tiếp 9 xe máy, khiến 3 người chết tại chỗ. Sau đó, xe 69C-051.59 tiếp tục tông vào lề đường và va chạm với 4 chiếc xe máy, rồi chạy tiếp khoảng 1km trước khi lật vào đồi cao su.

Làm việc với cơ quan công an, tài xế Ngô Văn Bền cho biết, khi đến đoạn đường trên đã điều khiển xe với vận tốc khoảng 50km/h. Tuy nhiên, tài xế có đạp phanh thì phát hiện không có tác dụng, nên đã cố tình áp vào xe container và các xe tải trên đường để hãm tốc độ nhưng không được. Cuối cùng khi chạy đến bãi đất trống bên đường tài xế đã tự cho xe lật nghiêng để dừng xe.

Nguyên nhân khiến xe ô tô mất phanh dẫn tới lật xe

Dấu hiệu nhận biết rõ ràng nhất khi xe mất phanh chính là khi đang lái xe, bỗng nhiên thắng xe không còn hữu hiệu để ngừng xe lại hay giảm tốc lực xe nữa. Hoặc khi đạp mạnh trên bàn thắng, nhưng xe vẫn chạy vù vù chứng tỏ hệ thống thắng xe đã bị hư hỏng. Thắng không ăn, hay còn gọi là đứt thắng, thường xảy ra không báo trước, do một trong những hư hỏng liên quan đến hệ thống thắng xe như hết dầu thắng, ống dẫn dầu bị bể, heo dầu bị hư, bố thắng mòn quá mức,... Xe có thể hỏng thắng khi đang ở trong thành phố, đang ở trên xa lộ hoặc tệ hơn nữa, đang đổ dốc trên đường đèo. Một khi xe ô tô mất thắng rất dễ xảy ra lật xe gây tai nạn thảm khốc.

Về mặt động học, xe có khả năng lật dọc hay lật ngang. Với lật ngang, nguyên nhân thường do việc duy trì tốc độ cao khi vào cua. Khi xe vào vòng cua thì sẽ chịu tác dụng 3 lực khác nhau gồm lực từ mặt đường tác động lên lốp, lực quán tính (ly tâm) và trọng lực (theo trọng tải xe). Từ lốp xe sẽ chịu tác động của lực từ mặt đường hướng vào tâm vòng xe, lực quán tính ly tâm (phụ thuộc vào các yếu tố tốc độ xe, tác động lên trọng tâm xe) hướng ra phía ngoài tâm quay.

Cả hai lực này sẽ làm xe bị lật ra phía ngoài vòng quay của bánh xe. Khi cả hai lực trên thắng được trọng lực của xe thì xe bị lật ngang. Và nếu xe có trọng tâm càng cao thì càng dễ dàng bị lật hơn và đó cũng là lý do những xe gầm cao như xe thể thao đa dụng SUV, van, bus thường dễ lật hơn dòng xe ô tô sedan hay xe hatchback.

Ngoài các nguyên nhân mất phanh, do tác động học gây nên hiện tượng lật xe thì chúng ta cần nên biết thêm về những tác nhân gây nên việc lật xe. Đó chính là những nhóm nguyên nhân như hành vi lái xe, loại xe, các yếu tố tự nhiên khác…

Theo Cục quản lý an toàn giao thông đường bộ Mỹ (NHTSA) các tác nhân thường xuyên có mặt trong các vụ lật xe ô tô:

Lái xe quá tốc độ

Theo một nghiên cứu của Cục quản lý an toàn giao thông đường bộ Mỹ, có hơn 40% vụ lật xe liên quan tới việc chạy xe ở tốc độ cao. Và họ cũng đã chỉ ra rằng có hơn 70% vụ lật xe xảy ra nếu tốc độ lưu thông hơn 80 km/h.

Điều kiện đường đi

Ở Việt Nam, thông thường điều kiện đường sá chưa được phát triển đồng bộ, vì thế rủi ro bị các vụ lật xe cao hơn. Ở nhiều nơi, chất lượng đường sá không đạt tiêu chuẩn, mặt đường lồi lõm mà lại khá vắng vẻ (đặc biệt là ban đêm). Do đó người điều khiển xe ô tô có xu hướng tăng tốc (hơn 80 km/h) và như thế rất dễ dẫn đến các vụ tai nạn.

Người lái dùng chất kích thích

Có 50% các vụ tai nạn lật xe là do việc người điều khiển xe ô tô sử dụng chất kích thích như rượu, bia… Do bia, rượu sẽ gây nên các hiện tượng mất tập trung, giảm khả năng quan sát, ảnh hưởng đến cơ bắp. Từ đó, việc uống bia rượu sẽ khiến người lái xe giảm hoặc mất khả năng phản ứng trước những tình huống nhanh, dẫn tới những vụ tai nạn.

Tính chất dòng xe

Nói một cách khách quan thì mọi loại xe đều có rủi ro bị lật, thế nhưng những chiếc xe có trọng tâm cao (như đã nói ở trên) như SUV, xe bán tải, xe tải sẽ có rủi ro lật cao các loại xe khác, dù không có va chạm.

Thói quen điều khiển xe

Cơ quan quản lý an toàn giao thông đường bộ Mỹ đã chỉ ra rằng có hơn 70% tai nạn lật xe do thói quen người lái tại thời điểm tai nạn. Tức là lúc trước khi xảy ra tai nạn, người sử dụng xe hơi có thể đang nghe điện thoại hoặc đang không tập trung lái xe dẫn đến tai nạn.

Một số lưu ý giúp tránh lật xe ô tô

Khi chạy xe ô tô cần phải tập trung quan sát kỹ xe, sử dụng các quy tắc 2 giây và quy tắc 4 giây để có thể kịp thời xử lý nhanh các tình huống xảy ra khi lưu thông. Ngoài ra khi vào vòng cua cần giảm tốc độ lại, không nên để tốc độ quá cao khi vào cua dẫn đến những tai nạn đáng tiếc. Cũng chọn sử dụng các xe có công nghệ an toàn chống lật hoặc sử dụng các loại bánh xe bám đường tốt để giảm thiểu nhất rủi ro lật xe.

Khi trời mưa hoặc mây mù cần tăng khoảng cách đối với xe phía trước, để có thể kịp thời xử lý khi có phát sinh tình huống. Chú ý các bảng chỉ dẫn đường, nếu có bảng cảnh báo đường trơn trượt hoặc biển “đoạn đường thường xảy ra tai nạn” thì cần phải giảm tốc độ xuống để đảm bảo an toàn cho mình và mọi người.

An Dương (T/h)