Nhiệm vụ khoa học được xác định “từ dưới lên trên”

Bộ KHCN đang dự thảo Thông tư về xác định nhiệm vụ KHCN dùng ngân sách.

Trước đó, việc xác định các nhiệm vụ KHCN còn chưa được thống nhất về cách làm và thống kế, quản lý...nên nảy sinh việc trùng lặp trong nghiên cứu và có những đề tài thiếu tính thực tiễn.

Khắc phục thực trạng đó, Thông tư có hiệu lực từ 2014 đã “quy hoạch” lại việc thực hiện các đề tài, nhiệm vụ KHCN trên cả nước.

Công khai sử dụng tiền thuế của dân

Theo đó, các Bộ, ngành và địa phương tổng hợp đề xuất nhiệm vụ khoa học và công nghệ của cơ quan, tổ chức, cá nhân; tổ chức lấy ý kiến tư vấn xác định nhiệm vụ khoa học và công nghệ; phê duyệt và công bố danh mục nhiệm vụ khoa học và công nghệ đặt hàng  và xây dựng đề xuất đặt hàng nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp quốc gia gửi Bộ Khoa học và Công nghệ.

Sẽ không còn trùng lặp giữa các đề tài KHCN. Ảnh: Nottingham.ac

Bộ Khoa học và Công nghệ chủ động xây dựng đề xuất đặt hàng cho nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp bách, mới phát sinh có tác động lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước hoặc nhiệm vụ nghiên cứu phục vụ đường lối chính sách về quốc phòng, an ninh, phục vụ phát triển các hướng công nghệ ưu tiên và mục đích công cộng hoặc theo các yêu cầu trực tiếp của lãnh đạo Đảng và Nhà nước.

Bộ Khoa học và Công nghệ tổng hợp đề xuất đặt hàng và tổ chức hội đồng tư vấn (gọi tắt là hội đồng hoặc hội đồng tư vấn) xác định nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp quốc gia, và phê duyệt, công bố công khai các nhiệm vụ khoa học và công nghệ đặt hàng cấp quốc gia để các tổ chức, cá nhân có năng lực tham gia tuyển chọn hoặc xét giao trực tiếp.

Định kỳ hoặc theo tính cấp thiết các bộ, ngành và địa phương thông báo thời hạn và định hướng phát triển khoa học và công nghệ ưu tiên để các cơ quan, tổ chức, cá nhân gửi đề xuất nhiệm vụ khoa học và công nghệ.

Bộ, ngành và địa phương tổng hợp các đề xuất nhiệm vụ khoa học và công nghệ của các cơ quan, tổ chức, cá nhân và những vấn đề khoa học cần giải quyết phục vụ cho việc thực hiện chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của bộ, ngành và địa phương mình.

Bộ Khoa học và Công nghệ chủ động tổng hợp những vấn đề khoa học cần thiết phục vụ các yêu cầu trực tiếp của Lãnh đạo Đảng và Nhà nước; hướng phát triển khoa học và công nghệ ưu tiên; định hướng phát triển khoa học và công nghệ trung hạn; chiến lược phát triển khoa học và công nghệ của Nhà nước và giải quyết những vấn đề cấp bách, mới phát sinh có tác động lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, ảnh hưởng đến quốc phòng và an ninh quốc gia.

 Trên cơ sở nhu cầu đối với khoa học và công nghệ được tổng hợp các bộ, ngành địa phương tổ chức lấy ý kiến tư vấn xác định nhiệm vụ khoa học của cấp mình đồng thời gửi cho các bộ ngành và địa phương có liên quan đề xuất nhiệm vụ khoa học và công nghệ hoặc những vấn đề khoa học và công nghệ nằm ngoài phạm vi, lĩnh vực, ngành hoặc tỉnh mình. 

Bộ, ngành và địa phương phê duyệt nhiệm vụ khoa học và công nghệ đặt hàng cấp bộ, cấp tỉnh và công bố công khai trên cổng thông tin điện tử cấp mình trong vòng 15 ngày làm việc kể từ ngày phê duyệt để các tổ chức cá nhân có đủ điều kiện để tham gia tuyển chọn và xét giao trực tiếp.

Đề tài khoa học phải cấp thiết và không trùng lặp

Yêu cầu đối với đề tài, dự án cấp quốc gia phải có tính cấp thiết cao hoặc tầm quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng trong phạm vi cả nước; Có những vấn đề khoa học cần phải huy động nguồn lực khoa học công nghệ (lực lượng khoa học hoặc nguồn tài chính) quốc gia hoặc góp phần giải quyết những nhiệm vụ mang tính liên tỉnh, liên ngành; nhiệm vụ phục vụ các vấn đề an sinh xã hội qui mô liên vùng, quốc gia; Không trùng lặp về nội dung với các nhiệm vụ khoa học và công nghệ đang thực hiện; Có qui mô và yêu cầu phù hợp với năng lực của tổ chức khoa học và công nghệ trong nước.

Đối với đề tài trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và kỹ thuật (sau đây gọi là đề tài nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ) kết quả cần có triển vọng lớn tạo sự chuyển biến về năng suất, chất lượng, hiệu quả nhưng chưa được nghiên cứu, ứng dụng ở Việt Nam và có nhu cầu của sản xuất, đời sống;

Công nghệ hoặc sản phẩm khoa học công nghệ ở dạng mẫu đảm bảo tính mới, tính tiên tiến và tính ứng dụng cao; nếu ở giai đoạn thử nghiệm loạt nhỏ được triển khai trong sản xuất và đởi sống; đảm bảo tính ổn định và sẵn sàng chuyển sang giai đoạn sản xuất thử nghiệm,

Đối với đề tài trong các lĩnh vực khác, kết quả cần đáp ứng một trong các yêu cầu sau: Đưa ra luận cứ khoa học cho việc giải quyết vấn đề thực tiễn trong hoạch định và thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, pháp luật của Nhà nước; Sản phẩm khoa học và công nghệ đảm bảo tính mới, tính tiên tiến với các kết quả đã được tạo ra tại Việt Nam hoặc quốc tế thông qua các công bố trong nước và quốc tế hoặc có ý nghĩa quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng và an sinh xã hội;

Công nghệ hoặc sản phẩm khoa học và công nghệ cần hoàn thiện đáp ứng các yêu cầu sau: Có xuất xứ từ kết quả nghiên cứu của đề tài nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ đã được hội đồng khoa học và công nghệ đánh giá, nghiệm thu và kiến nghị triển khai áp dụng hoặc là kết quả khai thác sáng chế; Có nhu cầu của sản xuất và đời sống và có khả năng áp dụng rộng rãi để tạo ngành nghề mới, tăng thêm việc làm và thu nhập cho cộng đồng;

Công nghệ hoặc sản phẩm khoa học và công nghệ tạo ra đảm bảo tính ổn định ở qui mô sản xuất và có tính khả thi trong ứng dụng hoặc phát triển sản phẩm ở qui mô sản xuất hàng loạt; Có khả năng huy động được nguồn kinh phí ngoài ngân sách để thực hiện thông qua sự cam kết hợp tác với doanh nghiệp hoặc tổ chức, cá nhân có nguồn vốn ngoài ngân sách Nhà nước...

Thu Hằng