Những bất cập khi lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời

Liên quan tới tác dụng khi xây dựng và lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời, báo Trí Thức trẻ đưa tin, với tiềm năng vô hạn, điện mặt trời đã được kỳ vọng trở thành câu trả lời cho Việt Nam để giảm sự phụ thuộc vào nguồn năng lượng hóa thạch. Tuy nhiên, sau 4 năm triển khai ồ ạt trong nước, quá trình khai thác đã để lộ ra nhiều điểm bất cập, cũng như tiềm ẩn rủi ro về ô nhiễm môi trường trong tương lai.

Điện mặt trời trước mắt được coi là sạch và thân thiện do quá trình khai thác gần như không tác động tới bất kỳ yếu tố khí hậu nào. Tuy nhiên, các dung dịch axit HF để tẩy rửa bề mặt tấm pin năng lượng mặt trời để thu nhận ánh sáng tốt hơn - Đây là một chất độc khi tiếp xúc với người không mang trang bị bảo hộ có thể phá hủy các mô và làm giảm canxi trong xương. 

Hơn nữa, nguyên liệu ban đầu để chế tạo pin năng lượng mặt trời là thạch anh (silica SiO2 silicon), thạch anh được nhiệt luyện để tinh chế thành silicon nguyên chất. Sau đó, silicon được tinh luyện tiếp cùng với các hóa chất axit Clohydric HCl để tạo ra những khối silicon đa tinh thể và hợp chất thải SiCl4 rất độc hại.

Do vậy, cũng cần có các quy định ngặt nghèo đối với việc lưu trữ và xử lý chất thải SiCl4. Phòng thí nghiệm năng lượng tái tạo quốc gia Mỹ (NREL) đã nghiên cứu các phương pháp chế tạo polysilicon từ ethanol thay vì các chất hóa học chứa Clo, nhờ đó tránh hoàn toàn việc tạo ra SiCl4.

Làm vỡ quy hoạch, quá tải lưới điện trầm trọng?

Các nhà sản xuất phải gấp rút đóng điện trước ngày 30/6/2019 để hưởng mức giá bán 9,35 US cent/kWh (tương đương 2.174 VNĐ/kWh), khá cao so với các quốc gia tương đồng về điều kiện khí hậu trong khu vực như Thái Lan hay Malaysia.

Chỉ riêng nửa đầu năm 2019, Trung tâm điều độ hệ thống điện quốc gia (A0) ghi nhận gần số lượng "chưa từng có trong lịch sử" với 90 nhà máy đưa vào vận hành đồng loạt, so với năm 2018 chỉ có 3 nhà máy đóng điện thành công. Trong đó, Ninh Thuận và Bình Thuận là 2 tỉnh có số lượng nhà máy điện lớn nhất với lần lượt 15 nhà máy (tổng công suất 1.000 MW) và 19 nhà máy (tổng công suất 871 nhà máy).

Tình trạng thiếu đồng bộ giữa quy hoạch phát triển điện mặt trời và các lĩnh vực hạ tầng phụ trợ đã làm vỡ quy hoạch, quá tải lưới điện trầm trọng mà điển hình ở trục đường dây 110kV Tháp Chàm - Hậu Sanh - Tuy Phong - Phan Rí quá tải tới 260-360%...Hậu quả là các dự án điện mặt trời vừa đưa vào vận hành cũng phải giảm phát.

Theo chia sẻ của một số nhà sản xuất, ngày nào cũng nhận được văn bản của trung tâm đề nghị cắt giảm 30-60% công suất. Việc này sẽ ảnh hưởng tới phương án chính của dự án. 

Lý giải cho khó khăn của ngành điện, Phó Cục trưởng Cục Điện lực và năng lượng tái tạo, ông Bùi Quốc Hùng cho biết thời gian để triển khai dự án điện mặt trời chỉ mất khoảng 6 tháng, trong khi để thực hiện một dự án lưới điện truyền tải 220 kV, 500 kV mất khoảng 3-5 năm nên "phát triển lưới không theo kịp đầu tư các dự án điện mặt trời".

Chưa biết các chính sách dành cho phát triển điện mặt trời tại Việt Nam sẽ thay đổi ra sao trong những năm tới, nhưng có điều gần như chắc chắn đó là luôn phải chú ý tới quy trình xử lý chất thải cũng như hạ tầng truyền tải. Không để việc phát triển nóng ngành năng lượng sạch lại gây ra những hậu quả lớn cho môi trường.

An Dương (T/h)