Những sự kiện thiên văn đặc sắc sẽ xảy ra trong năm 2020

Trăng xanh đêm Halloween

Năm 2020, hiện tượng trăng xanh sẽ rơi đúng vào đêm Halloween (31/10). Trăng xanh là tên gọi đặt cho hiện tượng 2 lần trăng rằm trong một tháng dương lịch. Do một chu kỳ Mặt trăng từ trăng khuyết đến trăng tròn là khoảng 29,53 ngày nên chỉ khi trăng tròn đầu tiên rơi vào ngày 1 hoặc ngày 2 của tháng dương lịch thì đợt trăng tròn tiếp theo sẽ rơi vào ngày 30, 31 cùng tháng.

Thông thường, mất khoảng 2 đến 3 năm Trăng xanh sẽ diễn ra một lần và nếu rơi đúng vào đêm Halloween thì còn hiếm xảy ra hơn. Theo tính toán, đến năm 2039, trăng xanh mới lại xảy ra vào đêm Halloween.

NASA gửi thêm tàu lên sao Hỏa

Trước khi có thể đưa con người đặt chân lên sao Hỏa vào năm 2040, NASA dự kiến sẽ thực hiện nhiệm vụ Mars 2020, trong đó gửi thêm tàu thăm dò lên hành tinh đỏ vào tháng 7-2020.

Tiếp nối công trình của tàu Curiosity, tàu thăm dò lần này được giao nhiệm vụ thu thập các mẫu thử để tiến hành phân tích, đánh giá không khí, đất đá, nước và các tài nguyên tiềm năng cũng như cách khai thác chúng.

Đây là bước tiên phong cho khả năng "tạm cư" của con người trên sao Hỏa trong tương lai. Theo ông Jim Green - giám đốc Ban khoa học hành tinh (PSD) của NASA - một trong những khó khăn khi tiếp cận sao Hỏa nằm ở giai đoạn hạ và cất cánh lên bề mặt hành tinh này.

Bên cạnh đó, một số thách thức còn là việc làm thế nào giúp con người sinh sống và làm việc trong thời gian dài trên hành tinh đỏ, cũng như cách xây dựng cơ sở hạ tầng chống chịu thời tiết cực đoan như bão bụi…

Trung Quốc, châu Âu và Nga lâu nay chưa phát triển thiết bị tự hành lên sao Hỏa, nhưng đều có các kế hoạch khởi động trong năm nay. Chẳng hạn, Cơ quan vũ trụ châu Âu và Cơ quan vũ trụ Liên bang Nga sẽ hợp tác thiết kế một tàu thăm dò đặt tên theo nhà khoa học người Anh Rosalind Franklin, và được kỳ vọng sẽ "đối trọng" với Mỹ thời gian tới. 

Mưa sao băng và nhật thực toàn phần cùng ngày

Ngay những ngày đầu năm 2020, người yêu thiên văn đã có cơ hội chiêm ngưỡng mưa sao băng Quadratids - trận mưa sao băng trên mức trung bình với tần suất ở thời điểm cực đại khoảng 40 vệt sao băng mỗi giờ.

Tiếp đó, mưa sao băng Perseids diễn ra trong khoảng ngày 17/7 đến 24/8, đạt cực đại đêm 12, rạng sáng ngày 13/8 với tần suất có thể đạt 60-80 vệt sao băng một giờ. Trận mưa sao băng này nổi tiếng với những dải băng sáng và đẹp.

Mưa sao băng Geminids được coi là mưa sao băng đẹp nhất trên bầu trời với tần suất cực đại có thể tới 120 vệt sao băng mỗi giờ. Geminids xuất hiện hằng năm từ ngày 7-17/12, đạt cực đại vào đêm ngày 13 và rạng sáng ngày 14/12. Vì mưa sao băng đạt đỉnh vào một đêm không trăng nên những người yêu quan sát bầu trời sẽ có cơ hội hiếm có để chứng kiến trọn vẹn sự kiện này.

Trùng hợp, hiện tượng nhật thực toàn phần duy nhất năm cũng sẽ diễn ra vài giờ sau trong ngày 14/12. Theo các chuyên gia, khu vực quan sát nhật thực toàn phần tốt nhất là Nam Mỹ, đặc biệt là ở Chile và Argentina.

Trước đó, một kỳ nhật thực bán phần sẽ diễn ra vào ngày 21/6 với độ che phủ cực đại đạt khoảng 48%. Nhật thực sẽ đi qua một số nước châu Phi và châu Á, trong đó dễ quan sát ở Cộng hòa Trung Phi, Congo, Ethiopia, Pakistan, Trung Quốc…

Ngoài ra, nguyệt thực trong năm 2020 cũng xuất hiện vào các ngày 11/1, 6/6 và 30/11. Việt Nam đều có thể quan sát các lần nguyệt thực này nhưng khá khó khăn.

Mặt trăng đón thêm “khách” ghé thăm

Năm 2019, nhiều quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ, Israel dự định gửi thiết bị xuống bề mặt Mặt trăng, tuy nhiên chỉ có Trung Quốc thành công khi cho hạ cánh được tàu thăm dò đầu tiên xuống vùng tối của Mặt trăng.

Năm nay, Mặt trăng dự kiến sẽ đón tàu Chang’e-5 của Trung Quốc với nhiệm vụ thu thập các loại đất đá và khoáng chất trên bề mặt và quay về Trái đất. Lần cuối cùng một tàu thăm dò mang khoáng vật từ Mặt trăng về Trái đất là vào năm 1976 do Liên Xô thực hiện.

NASA cũng tiếp tục thực hiện các bước đi cụ thể hơn trong sứ mệnh Artemis cho mục tiêu đưa con người trở lại Mặt trăng, trong đó có phụ nữ. Đây cũng là bước ngoặt xem các bên có thể vượt qua các rào cản từ nhiều phía như chính trị, vốn, công nghệ để cán đích vào năm 2024 hay không. Hiện vẫn còn không ít chuyên gia quan ngại về thời hạn này, và năm 2020 được kỳ vọng sẽ chứng minh khả năng hoàn thành mục tiêu của NASA.

Sao Mộc tiến gần sao Thổ

Bầu trời mùa hè năm 2020 sẽ có "điểm nhấn" là sao Mộc và sao Thổ - 2 hành tinh lớn nhất trong Hệ Mặt trời chiếu sáng cạnh nhau. Giữa tháng 7 là khoảng thời gian tốt nhất để quan sát 2 hành tinh này, có thể có hoặc không cần dùng tới kính thiên văn bởi vị trí trong quỹ đạo của chúng gần Trái đất nhất, khiến cho sao Thổ và sao Mộc sáng hơn bất kỳ thời điểm nào khác trong năm.

Tuy nhiên, đỉnh cao của sự hội tụ này diễn ra vào 21/12, khi 2 hành tinh chỉ cách nhau 7 phút cung trên bầu trời. Người yêu thiên văn có thể hướng về phía Tây ngay sau khi Mặt trời lặn để quan sát lần giao hội hành tinh ấn tượng và hiếm có này. Lần gần nhất diễn ra hiện tượng này cách đây 20 năm, vào năm 2000.

Bảo Lâm (Theo Universe Today, 7 News, AccuWeather)