Ông Công ông Táo là ‘một’ hay là ‘hai’ ông?

Ông Công - ông Táo là khác nhau?

Theo quan niệm dân gian Việt Nam, ngày 23 Tết thì Táo quân sẽ cưỡi cá chép bay về trời để báo cáo với Ngọc Hoàng về chuyện tốt chuyện xấu của mỗi gia đình.

Vì vậy, ngày 23 Tết người Việt ta thường cúng để mong ông Táo lên trời sẽ báo cáo những điều tốt về gia đình, những điều chưa tốt thì “tạm” không báo cáo để sang năm gia đình tiếp tục sửa chữa, như thế thì Ngọc Hoàng mới thương mà phù hộ.

Tuy vậy, mọi người vẫn cứ hay gọi ngày 23 Tết là ngày cúng ông Công, ông Táo. Vậy thực ra ông Công (Thổ Công) và ông Táo (Táo quân) là hai ông hay một ông?

Theo sự tích, Trọng Cao có vợ là Thị Nhi. Cặp vợ chồng này chung sống với nhau đã lâu mà không con, nên sinh ra buồn phiền, hay cãi cọ nhau.

Một hôm, Trọng Cao giận quá, đánh vợ. Thị Nhi bỏ nhà ra đi sau đó gặp và bằng lòng làm vợ Phạm Lang. Khi Trọng Cao hết giận vợ, nghĩ lại mình cũng có lỗi nên đi tìm vợ. Khi đi tìm vì tiền bạc đem theo đều tiêu hết nên Trọng Cao đành phải đi ăn xin.

Khi Trọng Cao đến ăn xin nhà Thị Nhi, thì hai bên nhận ra nhau. Thị Nhi rước Trọng Cao vào nhà, hai người hàn huyên chuyện cũ và Thị Nhi tỏ lòng hối hận vì đã trót lấy Phạm Lang làm chồng.

Phạm Lang trở về nhà, sợ chồng bắt gặp Trọng Cao nơi đây thì sẽ hiểu lầm nên Thị Nhi bảo Trọng Cao ẩn trong đống rơm ngoài vườn. Phạm Lang về nhà liền ra đốt đống rơm để lấy tro bón ruộng. Trọng Cao không dám chui ra nên bị chết thiêu. Thị Nhi trong nhà chạy ra thấy Trọng Cao đã chết bởi sự sắp đặt của mình nên nhào vào đống rơm đang cháy để chết theo.

Phạm Lang gặp tình cảnh quá bất ngờ, thấy vợ chết không biết tính sao, liền nhảy vào đống rơm đang cháy để chết theo vợ.

Theo truyền thuyết,ò hồn của ba vị được đưa lên Thượng Đế. Thượng Đế thấy ba người đều có nghĩa, nên sắc phong cho làm Táo Quân, gọi chung là: Định Phúc Táo Quân nhưng mỗi người giữ một việc. Theo đó, Phạm Lang làm Thổ Công, trông coi không gian bao quanh gia đình, một số nơi quan niệm là coi việc bếp núc. Danh hiệu: Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân.

Trọng Cao làm Thổ Địa, trông coi việc nhà cửa, đất đai. Danh hiệu: Thổ Địa Long Mạch Tôn Thần

Thị Nhi làm Thổ Kỳ, trông coi việc trồng trọt, chăn nuôi, chợ búa. Danh hiệu: Ngũ Phương Ngũ Thổ Phúc Đức Chánh Thần. Nếu như vậy thì Ông Táo và ông Công là khác nhau hoàn toàn. Tuy nhiên, cho dù truyền thuyết, sự tích có như thế nào thì việc cúng ông Công ông Táo cũng là truyền thống tốt đẹp bao đời nay của người Việt và là dấu hiệu cho thấy thực sự Tết đang đến rất gần.

Mâm lễ vật cúng ông Công – ông Táo

Mũ thổ công: Mũ Thổ Công là một cỗ gồm ba chiếc: 1 mũ đàn bà và 2 mũ đàn ông không có hai cánh chuồn. Nếu thờ 3 chiếc là thờ đủ mũ cho ba vị thần còn nếu thờ 1 mũ thì đó là mũ Thổ Công.

Mũ được làm bằng giấy, mũ thường đi kèm với một chiếc áo và một đôi hia. Dưới mũ đặt 100 thoi vàng giấy. Mũ, áo, hia mỗi năm một màu hợp với ngũ hành: Kim-Mộc-Thủy-Hỏa-Thổ (trắng-xanh-đen-đỏ-vàng) mỗi năm có một hành riêng, mỗi hành có một màu nhất định.

Năm có hành Kim: cúng mũ màu trắng.

Năm có hành Mộc: cúng mũ màu xanh.            

Năm có hành Thủy: cúng mũ màu đen.

Năm có hành Hỏa: cúng mũ màu đỏ.

Năm có hành Thổ: cúng mũ màu vàng.

Video: Những điều ít ai biết về Tết ông Công ông Táo

Cũng như bài vị Thổ Công, hàng năm mũ cũng được đem hóa vào ngày tết Táo quân và được thay cỗ mũ khác để thờ cho đến tết Táo quân năm sau.

Việc cúng tiễn ông Táo được thực hiện tại gia. Lễ cúng ông Táo gồm có: - Một mâm cỗ mặn, bánh kẹo, trầu cau, rượu...

- Ba bộ mũ áo, hia hài táo quân cùng vàng nén.

- Ba cá chép sống.

- Nhang thơm, bình hoa tươi cùng các loại quả tươi đẹp.

Lưu ý: Cúng ông Táo phải đặt trong bếp, khi cúng phải bật bếp lên cho cháy rực, mâm cỗ đề huề, cả nhà quanh năm no ấm. Có người thì vừa đặt một mâm cúng trong bếp và thêm một mâm khác cúng trên bàn thờ.

Minh Trần (t/h)