Phát hiện gây sốc: Bộ não sẽ tự “ăn” chính nó khi bạn thiếu ngủ

author 13:55 08/06/2017

(VietQ.vn) - Một nghiên cứu mới nhất cho biết khi bạn không ngủ đủ thì tế bào đã ăn các phần khớp thần kinh của bộ não.

Nếu chúng ta liên tục có những giấc ngủ kém chất lượng thì bộ não sẽ đào thải một số lượng đáng kể các tế bào thần kinh và khớp thần kinh. Dù sau đó bạn ngủ nhiều bao nhiêu thì cũng không thể nào lấy lại được.

Dựa vào những nhận định ban đầu này, nhóm nghiên cứu do nhà thần kinh học Michele Bellesi, Đại học Bách khoa Marche, Italia, đứng đầu đã tiến hành kiểm tra phản ứng của não bộ ở động vật có vú với thói quen ngủ không đủ giấc và kết quả khiến ai cũng phải sốc.

Thiếu ngủ sẽ ảnh hưởng rất xấu đến não bộ của bạn.

Thiếu ngủ sẽ ảnh hưởng rất xấu đến não bộ của bạn. 

Giống như các tế bào ở nơi khác trong cơ thể, các tế bào thần kinh trong não của bạn được làm mới liên tục bởi tế bào thần kinh đệm. Điều không thể ngờ đến là các tế bào thần kinh đệm này lại có nhiệm vụ dọn dẹp những tế bào đã cũ và mòn thông qua một quá trình gọi là phagocytosis, trong tiếng Hy Lạp có nghĩa là “nuốt”. Công việc của những tế bào hình sao này là làm sạch các khớp thần kinh (các kết nối) không cần thiết trong não để làm mới và thay đổi hình dáng của dây thần kinh.

Tuy nhiên quá trình này diễn ra trong bộ não đã hơi quá đà và bắt đầu tự làm hại chính mình. "Giống như việc ai đó dọn sạch rác trong nhà bạn khi bạn đang ngủ, nhưng sau vài đêm không ngủ, họ sẽ bắt đầu vứt bỏ cả tivi, tủ lạnh và những đồ gia dụng quý giá của bạn vậy. Lần đầu tiên chúng tôi phát hiện ra rằng các tế bào hình sao đã ăn các phần khớp thần kinh của bộ não khi chúng ta không ngủ đủ”, Bellesi trao đổi trực tiếp với Andy Coghlan tại tạp chí New Scientist.

Để tìm ra điều này, các nhà nghiên cứu đã chụp hình bộ não của bốn nhóm chuột: Một nhóm đã được cho ngủ từ 6 đến 8 giờ (nghỉ ngơi đủ); một nhóm khác được đánh thức theo định kỳ (thức dậy giữa chừng), một nhóm thứ ba được giữ cho tỉnh táo trong 8 tiếng đồng hồ (thiếu ngủ) và một nhóm cuối cùng đã được giữ cho tỉnh táo trong năm ngày liên tục (mất ngủ kinh niên).

Khi các nhà nghiên cứu so sánh hoạt động của các tế bào hình sao trên cả bốn nhóm, họ đã ghi nhận được 5,7% khớp thần kinh được dọn dẹp ở những con chuột được nghỉ ngơi tốt, 7,3% với những con chuột bị thức dậy giữa chừng. Tuy nhiên với những nhóm chuột bị thiếu ngủ hay mất ngủ kinh niên, nhóm nghiên cứu đã nhận ra những sự khác biệt. Tế bào hình sao đã tăng cường hoạt động và thực sự ăn những phần của khớp thần kinh – như các tế bào thần kinh đệm vi mô ăn chất thải.

Trong bộ não chuột bị thiếu ngủ, các tế bào hình sao hoạt động trên 8,4% khớp thần kinh và ở những con chuột mất ngủ kinh niên có tới 13,5% các khớp thần kinh của chúng bị dọn dẹp bởi các tế bào hình sao, theo các nhà khoa học đó là một con số khủng khiếp.

Bellesi cho biết, hầu hết các khớp thần kinh bị “ăn” trong hai nhóm chuột bị mất ngủ là những khớp lớn nhất, thường là những loại cũ nhất và được sử dụng nhiều nhất – “giống như những đồ đạc cũ” – tất nhiên đó là một điều tốt.

Nhưng khi nhóm nghiên cứu kiểm tra hoạt động của các tế bào thần kinh đệm vi mô trên cả bốn nhóm, họ nhận thấy hoạt động này đã tăng lên một cách đột biến đối với nhóm bị mất ngủ kinh niên. Điều này thật sự gây lo lắng bởi những tế bào thần kinh đệm vi mô hoạt động quá trớn này có liên quan đến các bệnh về não như Alzheimer và các dạng khác của sự thoái hóa thần kinh.

“Chúng tôi thấy rằng quá trình ‘ăn’ của tế bào hình sao chủ yếu diễn ra ở các khớp thần kinh lớn, khi con người bị mất ngủ trầm trọng hay bị bệnh mãn tính, nhưng nó không diễn ra ở những người thức dậy ở nửa chừng giấc ngủ. Điều này cho thấy rằng, việc thức giấc này có thể thúc đẩy việc giữ gìn và tái tạo lại các các thành phần bị mòn của các khớp thần kinh được sử dụng nhiều”, các nhà nghiên cứu cho biết.

“Ngược lại, chứng mất ngủ mãn tính lại có thể kích hoạt các tế bào vi sinh và thúc đẩy hoạt động bào mòn các khớp thần kinh. Việc này chứng tỏ sự gián đoạn giấc ngủ kéo dài có thể là nguyên nhân khiến bộ não bị suy yếu”, các nhà nghiên cứu nói thêm.

Nghiên cứu này đã được công bố trên Tạp chí Journal of Neuroscience. 

Chi Bảo (theo MSN)

Thích và chia sẻ bài viết:

tin liên quan

video hot

Về đầu trang