Phát hiện loài động vật đặc biệt có thể sống mà 'không thở'

Nhóm các nhà khoa học thuộc trường Đại học Tel Aviv (Israel) mới đây đã phát hiện ra loài động vật đầu tiên trên thế giới không hô hấp bằng khí oxy. Loại ký sinh trùng nhỏ bé này là một cơ thể có chưa tới 10 tế bào với tên khoa học là "Henneguya salminicola."

Sống trong mô cơ của cá hồi, Henneguya salminicola có đặc điểm giống với ký sinh trùng thuộc nhóm myxozoa – một loại ký sinh siêu nhỏ bơi dưới nước, họ hàng xa với loài sứa. Các nhà khoa học cho rằng Henneguya salminicola có thể là một sinh vật tiến hóa ngược của tổ tiên loài sứa. Chúng tiến hóa từ sinh vật đa bào về đơn bào.

Trong quá trình tái hiện sơ đồ bộ gene của Henneguya, nhóm nghiên cứu nhận thấy rằng loài động vật này không có gene liên quan đến hô hấp hiếu khí (hô hấp sử dụng oxy) - quá trình mà các tế bào sẽ sử dụng oxy để tạo ra năng lượng cho cơ thể.

Tuy nhiên, không giống như tất cả các động vật được biết đến từ trước đến nay, loài ký sinh trùng này không cần oxy để tạo ra năng lượng. Các nhà nghiên cứu cho rằng loài ký sinh trùng này có thể đã "từ bỏ" hơi thở trong quá trình tiến hóa, bởi trong môi trường tự nhiên của loài vật này, đặc biệt là trong mô cơ của cá, oxy không thể tiếp cận được.

Hình ảnh loài ký sinh trùng không thở bằng oxy mới được phát hiện. Ảnh: Daily News 

Theo các nhà nghiên cứu, "loài ký sinh trùng này có thể lấy năng lượng từ các tế bào cá xung quanh hoặc loài này có thể có thực hiện hoạt động hô hấp theo một hình thức khác, ví dụ như thở không có oxy, một đặc trưng của cơ chế hô hấp kỵ khí (không sử dụng khí oxy)".

"Hô hấp hiếu khí (sử dụng khí oxy) vốn được cho là luôn tồn tại ở các loài động vật, nhưng bây giờ chúng tôi xác nhận rằng điều đó là không chính xác. Khám phá của chúng tôi cho thấy sự tiến hóa có thể đi theo những hướng kỳ lạ. Loài ký sinh trùng mới phát hiện này là một loài động vật có quá trình tiến hóa ngược lại. Sống trong môi trường không có oxy, nó đã loại bỏ các gene không cần thiết chịu trách nhiệm hô hấp hiếu khí và trở thành một sinh vật thậm chí còn đơn giản hơn", nhóm nghiên cứu cho biết.

Cũng theo nhóm nghiên cứu, việc giảm kích thước di truyền đem lại nhiều lợi ích cho loài sinh vật này. Chúng có thể phát triển nhanh và mạnh hơn do có bộ gen nhỏ nhất trong thế giới động vật. Trong khi các loại ký sinh trùng khác cùng họ có thể lây bệnh và giết chết toàn bộ vật chủ thì Henneguya salminicola lại tương đối lành tính. Cá bị nhiễm H. salminicola được gọi là cá bị “bệnh sắn”. Khi Henneguya salminicola tách ra khỏi vật chủ của nó (một con cá) thì trông nó giống như một đốm đơn bào.

Nhìn qua kính hiển vi, những bào tử này trông giống các tế bào tinh trùng màu xanh, với đuôi và đôi mắt hình bầu dục trông như người ngoài hành tinh. Những “đôi mắt” này tuy không chứa nọc độc nhưng khi cần thiết sẽ giúp ký sinh trùng bám vào vật chủ. Đây được coi là tính năng duy nhất không bị mất đi trong quá trình tiến hóa thu nhỏ của loài sinh vật kỳ lạ này.

Bảo Lâm (Theo Israel of Times, Daily News)