Phát triển các ngành công nghiệp mới: Cần thay đổi tư duy, chấp nhận rủi ro!
Chủ tịch VinFast muốn đưa tỷ lệ nội địa hóa xe ô tô lên 60%
Việt - Hàn thúc đẩy hợp tác và chuyển giao công nghệ, kỹ thuật mới
34 tác giả được trao Giải thưởng Công nghệ số Việt Nam năm 2018
Tại Hội thảo "Cách mạng công nghiệp 4.0 và các ngành công nghiệp mới ở Việt Nam" diễn ra sáng nay (21/11), TS. Đặng Quang Vinh, Phó trưởng ban Ban Môi trường kinh doanh và Năng lực cạnh tranh, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương đã có những đánh giá về các ngành công nghiệp mới nổi trên thế giới và Việt Nam, từ đó đưa ra những nhận định, khuyến nghị cho sự phát triển ngành công nghiệp mới tại nước ta.
Theo ông Vinh, công nghiệp mới nổi (emrging industries) là các ngành hoàn toàn mới hoặc được cấu trúc lại, có tốc độ tăng trưởng nhanh hơn trung bình của nền kinh tế. Các ngành này thường xuất hiện khi khách hàng cần sự thay đổi, thay thế công nghệ cũ hoặc khi điều kiện kinh tế xã hội mới xuất hiện.
Hiện nay, “công nghiệp mới nổi” được dùng để chỉ các ngành mới như: Kết nối vận chuyển (Grab), kính thực tế ảo (AR/VR), điện toán đám mây, Healthtech, Fintech, Edutech…
Theo thống kê Google - Temasek, các ngành công nghiệp mới có tiềm năng kinh tế lớn. Ở Đông Nam Á, gọi xe công nghệ được dự báo có doanh thu tăng từ 2,5 tỷ USD năm 2015 lên 20,1 tỷ USD năm 2025; dịch vụ lữ hành online tăng từ 19,1 tỷ USD lên 76,6 tỷ USD năm 2025; thương mại điện tử tăng rất nhanh, từ 5,5 tỷ USD năm 2015 lên 88,1 tỷ USD năm 2025.
Các ngành công nghiệp mới cũng thu hút vốn đầu tư lớn, chủ yếu nhờ công ty con unicorn. Theo PwC, đầu tư vào Fintech toàn cầu đạt 40 tỷ USD trong 4 năm qua (Global Fintech Report 2017). Cho vay ngân hàng có tiềm năng lớn. Năm 2012, tổng dư nợ P2P toàn cầu đạt khoảng 1,2 tỷ USD, tăng lên 64 tỷ USD năm 2015. Dự đoán, năm 2025 đạt hơn 1.000 tỷ USD.
TS. Đặng Quang Vinh cho rằng, hiện có các ngành công nghiệp mới nổi như: đặt xe qua app, đặt phòng online, Fintech... đang phát triển mạnh dần. Năm 2016, với đề án thí điểm của Bộ Giao thông vận tải, dịch vụ đặt xe qua app phát triển nhanh. Hiện có Grab, GoViet và một số công ty như: Vato, Aber, Fastgo, T.NET… đặc biệt, Grab chiếm thị phần lớn, chưa có đối thủ ngang tầm.
Dịch vụ đặt phòng online ở Việt Nam phát triển nở rộ dù chưa có khung pháp lý ở Việt Nam, đáng chú ý là sự xuất hiện của các công ty như: Luxstay (10.000 phòng đăng ký ở Singapore), Uhome, Mystay… Fintech ở Việt Nam chủ yếu là thanh toán điện tử, tiêu biểu như: Momo, Payoo, ZaloPay, Samsung Pay; nhiều ngân hàng sử dụng app di động để khách hàng sử dụng như: VCB, BIDV… với chất lượng tốt.
Ngành công nghiệp mới nổi phát triển kéo theo đó là sự đi lên của trình độ công nghệ và nhân lực. Theo Infinity Lab, Việt Nam đang ở nhóm dẫn đầu trong lĩnh vực Blockchain, thậm chí vượt Nhật và Đài Loan. Bên cạnh đó, khả năng cạnh tranh về sản phẩm, doanh nghiệp, dịch vụ cũng tăng lên theo sự phát triển của các ngành công nghiệp mới nổi. Cụ thể, về dịch vụ Fastgo (Nextech) giá tốt hơn vì chiết khấu thấp, thu tối đa 100.000 đồng/ngày, không thu phí của lái xe dưới 100.000 đồng, không tăng giá theo thời điểm… Một số doanh nghiệp có lợi thế về dữ liệu và lượng khách hàng lớn như VNPay…
Dù ngành công nghiệp mới nổi kéo theo sự phát triển của nhiều ngành nghề song vẫn còn những thách thức tại thị trường Việt Nam. Theo ông Vinh, chất lượng nguồn nhân lực tại Việt Nam chưa đồng đều, đặc biệt trong lĩnh vực IT, Blockchain, kỹ năng tiếng anh kém… Bên cạnh đó, việc đào tạo không đủ cung cho thị trường và chất lượng đào tạo chưa đáp ứng nhu cầu. Theo số liệu FPT City ở Đà Nẵng, họ có văn phòng cho 10.000 nhân viên nhưng hiện chỉ có 3.000 người làm việc.
"Nghị định thay thế Nghị định 84 về vận tải coi công ty công nghệ như taxi đến nay chưa hoàn thiện. Doanh nghiệp sợ bị hình sự hóa (Fintech). Việc chậm ban hành thể chế mới hoặc khung thể chế thử nghiệm khiến doanh nghiệp mất nhiều thời gian để xin phép cung cấp sản phẩm, dịch vụ mới ảnh hưởng tới việc kinh doanh, mã ngành đăng ký kinh doanh. Từ đó làm mất cơ hội kinh doanh của doanh nghiệp.
Hơn nữa, có quy định không phù hợp với thực tiễn. Ví dụ, không cho nạp tiền mặt vào ví điện tử, làm mất ý nghĩa đối với người không có tài khoản (chiếm ½ dân số), hạn chế mục tiêu tài chính bao trùm… Thể chế quy định tạo ra môi trường cạnh tranh không bình đẳng giữa doanh nghiệp trong và ngoài nước. Đơn cử ký hợp đồng quảng cáo với doanh nghiệp trong nước khó hơn với Google, Facebook", ông Vinh cho hay.
Quang cảnh buổi hội thảo. Ảnh: T.N
Để cải thiện hạn chế trong các ngành công nghiệp mới nổi, đại diện Viện Nghiên cứu quản lý Kinh tế Trung ương đưa ra nhiều khuyến nghị. Cụ thể, về mặt quản lý, Nhà nước cần hợp tác với doanh nghiệp để nắm bắt thông tin, xây dựng khung thể chế cần thiết vừa tạo hành lang pháp lý cho kinh doanh và hạn chế rủi ro cho xã hội. Bên cạnh đó, nhanh chóng sửa các quy định kinh doanh không phù hợp, ban hành quy định mới hoặc khung thể chế mới.
Về mặt nhân lực, dùng chính sách thuế để thu hút nhân tài. Đào tạo nguồn nhân lực, đặc biệt trong lĩnh vực IT. Về thanh toán điện tử, sửa quy định về thuế để ghi nhận chi phí cho thanh toán điện tử là chi phí phù hợp. Ứng dụng công nghệ trong doanh nghiệp, miễn giảm thuế cho dự án đầu tư, nâng cấp công nghệ của doanh nghiệp thay vì trích lập quỹ phát triển khoa học công nghệ.
Hỗ trợ hệ sinh thái startup, xây dựng các trung tâm đổi mới sáng tạo lớn, đầy đủ các thành phần cần thiết… Tạo cầu để phát triển cung, thúc đẩy mua sắm công theo hướng thúc đẩy công nghiệp mới. Hạ tầng nhanh chóng phát triển 5G để tăng cường kết nối thu thập dữ liệu, tạo nền tảng cho các ngành công nghiệp mới. Xây dựng cơ sở dữ liệu chung, đặc biệt là ứng dụng AI, dữ liệu dân cư, dữ liệu y tế, giao thông…
Thúy Ngân