Tăng giá điện: Người dân đang gánh chi phí 'tù mù'?

Đề xuất tăng giá điện thêm 7,5% mà Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và Bộ Công thương đưa ra đã được Chính phủ đồng ý và sẽ chính thức được áp dụng từ ngày 16/3 tới. 

Theo tính toán của EVN, để đảm bảo cho tập đoàn này bù hết các khoản lỗ tồn dư trước đây thì mức tăng giá điện đáng nhẽ phải là 12,8%. Tuy nhiên,  căn cứ vào tình hình kinh tế xã hội, cũng như ảnh hưởng của việc tăng giá tới nền kinh tế nên EVN chỉ đề xuất tăng 7,5%. 

Đồng thời, trong cuộc họp báo mới đây, lãnh đạo EVN cho biết, sau khi giá điện được điều chỉnh tăng 7,5%  từ 16/3, doanh thu của tập đoàn sẽ tăng thêm 13.000 tỷ đồng tương đương phần lợi nhuận đạt khoảng 1% là 1.500 tỷ đồng. Nếu không điều chỉnh giá thì năm 2015, EVN sẽ lỗ khoảng 12.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, tính toán tác động trực tiếp lên các đối tượng khi giá điện tăng là người dân và doanh nghiệp sản xuất chưa thấy giải trình cụ thể từ Bộ Công thương.

Người dân đang gánh giá điện cao để EVN "bù lỗ". Ảnh: Vietnamnet

Theo thống kê, từ năm 2007 đến nay điện đã tăng giá 9 lần, trong đó 4 lần tăng gần nhất mức điều chỉnh cũng chỉ 5%/lần.

Nhìn nhận vấn đề này,  TS. Ngô Trí Long cho rằng, dù mức tăng giá điện lần này là phương án thấp nhất trong 3 phương án EVN đã đề xuất trước đó (phương án 1 tăng 7,5%, phương án 2 là 8,5% và phương án 3 là 9,5%) nhưng có chắc nó đã được đánh giá, thẩm định bởi một tổ chức độc lập để đảm bảo tính công khai, minh bạch chưa? 

Mức tăng giá 7,5% lần này được ông Long khẳng định chắc chắn sẽ khiến mặt bằng giá cả tăng và là sức ép không nhỏ đối với doanh nghiệp sản xuất, nhất là với những ngành tiêu dùng nhiều điện như thép, xi măng…

Hơn nữa, điều khiến vị chuyên gia này băn khoăn là với mức tăng giá như vậy liệu có tương xứng với chi phí đầu vào hay không. 

“Năm 2013-2014 EVN đều báo có lãi, khôi phục được các khoản lỗ của năm trước. Với đợt tăng giá lần này sẽ đủ bù lỗ cho EVN nhưng chắc chắn sẽ làm đội chi phí, mà đây lại là những chi phí không hợp lý”- ông Long nói.

Theo QĐ 69 của Chính phủ, xem xét điều chỉnh giá hợp lý, nhưng từ năm 2012 tới nay cơ quan này chỉ tăng giá điện mà chưa một lần giảm. Chưa kể, lần nào tăng giá cũng lý do "bù lỗ" hay chi phí đầu vào tăng... Tuy nhiên, ông Long cho hay, các chi phí đó tăng và tác động thực sự như thế nào tới giá thành sản xuất thì chưa một lần thấy EVN và ngay kể cả bộ chủ quản công khai.

"EVN cần công khai tất cả các chi phí đầu vào  để người dân nắm được. Nếu cứ viện lý do này lý do khác mà không đưa ra được minh chứng cụ thể chẳng khác nào người dân đang gánh chi phí tù mù", chuyên gia Ngô Trí Long nói.

Một lý do được đưa ra tính toán và cân nhắc cho việc điều chỉnh giá điện lần này, ngoài chuyện bù đắp lỗ cho EVN, là hiện lạm phát đang ở mức rất thấp. Dữ liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, chỉ số giá tiêu dùng tháng 2 giảm 0,05% so với tháng 1 và giảm 0,25% so với tháng 12/2014. Tính chung 2 tháng đầu năm 2015 CPI cả nước chỉ tăng 0,64% - mức thấp kỷ lục trong vòng 17 năm qua. Đáng nói, dù tháng 2 rơi vào thời điểm Tết Nguyên đán, thường sức mua, tiêu dùng trong nước sẽ vượt trội, song năm nay sức mua dịp Tết cũng không vực dậy được CPI.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, dù CPI đang thấp nhưng sau Tết là thời điểm các doanh nghiệp mới bắt đầu khởi động lại sản xuất kinh doanh. Giá điện tăng ngay sau Tết cũng sẽ khiến doanh nghiệp sản xuất gặp khó khăn, nhất là với những ngành lâu nay vốncần nhiều điện như thép, xi măng…

“Không chỉ người dân khó khăn hơn với mức tăng hàng tháng hàng chục, thậm chí hàng trăm ngàn đồng của hóa đơn điện, mà với doanh nghiệp sẽ phải rất chật vật. Đề xuất tăng giá đưa ra các cơ quan quản lý đã tính đúng, tính đủ những tác động với các hộ sử dụng điện hay chưa?”- ông Long thắc mắc.

Đồng tình với quan điểm doanh nghiệp sẽ chịu khó khăn gấp đôi trong năm nay khi giá điện tăng, TS. Lê Đăng Doanh tỏ ra không hài lòng.

“Nhiều lần tôi đã đưa ra đề xuất giá điện không nên tăng quá 4% để vừa với sức chịu đựng và chia sẻ với khó khăn mà doanh nghiệp đang gánh, nhưng tiếc rằng mức tăng lần này vẫn cao”.

Trà Phương