Tàu ngầm Nga không thể lẩn trốn trước vũ khí ‘biết tuốt’ của Mỹ

Máy bay Lockheed P-3 Orion, hiện đang trong biên chế Hải quân Mỹ. Ban đầu được thiết kế là máy bay tuần tra biển và tác chiến chống ngầm, P-3 sau đó đã được cải tiến thành phương tiện bay đa nhiệm, chứng minh được giá trị trong những nhiệm vụ nằm ngoài khả năng cốt lõi mà nó vốn được định hình.

Vì thế, có thể nói máy bay P-3 là một trong những máy bay đa năng nhất trong quân đội Mỹ. Theo tác giả Edward Chang tin rằng mặc dù đã hoạt động lâu năm nhưng cỗ máy bay này vẫn có thể tiêu diệt các tàu ngầm tốt nhất của Nga-Trung.

Cụ thể, theo Edward, máy bay P-3 Orion ra mắt vào năm 1962 với tên gọi ban đầu là P3V-1, được chế tạo dựa trên khung thân của máy bay thương mại L-188 Electra. Một tháng sau, quân đội Mỹ đã định danh lại hệ thống, và P3V-1 trở thành P-3A.

Trong suốt thời kỳ Chiến tranh Lạnh, máy bay Orion chủ yếu giữ vai trò tác chiến chống ngầm và tuần tra biển, theo dõi các tàu ngầm của Liên Xô và sẵn sàng tiêu diệt chúng nếu cần.

Tuy nhiên, sự linh hoạt của nó sớm được phát hiện, một số máy bay P-3 đã được chuyển đổi để phù hợp với các vai trò quân sự và phi quân sự chuyên biệt, trong đó có nghiên cứu khoa học, khí tượng học, duy trì an ninh biên giới và hải quan, cũng như trinh sát điện tử (ELINT).

Vai trò cuối cùng trong danh sách trên (ELINT) đã thúc đẩy sự ra đời của phiên bản EP-3 Aries. Nhiều quốc gia khác cũng công nhận tính năng ưu việt của máy bay P-3 và kết quả là mẫu máy bay này đã tham gia phục vụ 18 quốc gia khác ngoài Mỹ.

Máy bay "Sát thủ săn ngầm" P-3 Orion có chiều dài 35,6m; chiều cao 10,3m với sải cánh 30,4m; khối lượng cất cánh tối đa 63,45 tấn, sử dụng 4 động cơ cánh quạt T56-A-14 công suất 4.600 mã lực. Tốc độ tối đa của máy bay là 760km/h, trần bay 10.400m, tầm hoạt động tới 4.400km khi tuần tiễu ở tốc độ 600km/h và có thể hoạt động liên tục trên không 16 tiếng.

Vũ khí này có khả năng mang nhiều loại vũ khí với tổng khối lượng 9 tấn như tên lửa chống hạm AGM-84H/K Harpoon, AGM-84E SLAM, tên lửa không đối đất AGM-65 Maverick, ngư lôi MK-46, MK-50, MK-54... Với khối lượng vũ khí này, P-3 Orion không chỉ có khả năng săn lùng tàu ngầm mà còn tiêu diệt mục tiêu trên mặt nước và cả mục tiêu trên bộ.

Biến thể hiện đại nhất của máy bay săn ngầm P-3 Orion là P-3C được bàn giao cho Hải quân Mỹ từ 1969 và đã được nâng cấp nhiều lần. Một phi đội tiêu chuẩn vận hành P-3C Orion có 11 người, bao gồm 3 phi công, 2 sĩ quan giám sát bay hải quân, 2 kỹ thuật viên bay, 3 sĩ quan vận hành thiết bị trinh sát và một kỹ thuật viên chung.

Với nhiệm vụ chủ yếu là chống ngầm, P-3C được trang bị rất nhiều thiết bị trinh sát hiện đại như sonar DIFAR, thiết bị phát hiện điểm từ trường bất thường (MAD)... Các thông tin thu thập sẽ được chuyển đến máy tính trung tâm, từ đó sẽ phân tích, lưu trữ, gửi đến các cấp chỉ huy hay vận hành tự động những vũ khí trên máy bay.

Gói nâng cấp đầu tiên của máy bay săn ngầm P-3C được thực hiện năm 1975 chủ yếu nhằm vào nâng cấp máy tính xử lý thông tin cùng phần mềm. Gói nâng cấp thứ hai năm 1977 được lắp đặt cảm biến hồng ngoại, nâng cấp hệ thống tiếp nhận thông tin thủy âm, nâng cấp khả năng sử dụng tên lửa chống hạm Harpoon. Gói nâng cấp thứ ba của P-3C được thực hiện từ giữa những năm 1980 với rất nhiều nội dung so với 2 gói nâng cấp trước, bao gồm bộ vi xử lý tín hiệu thủy âm IBM Proteus mới.

Hệ thống xử lý tín hiệu cũ chỉ có thể nhận tín hiệu từ sonar trên 31 kênh sóng khác nhau, trong khi hệ thống được nâng cấp có thể tiếp nhận tín hiệu trên 99 kênh với khả năng chuyển kênh bất kể lúc nào, đảm bảo tín hiệu truyền về được tiếp nhận và xử lý hoàn toàn trong thời gian nhanh nhất.

Ngoài ra, bản nâng cấp thứ ba này cũng có thêm nhiều nội dung quan trọng khác như bộ xử lý tín hiệu đơn (SASP) cho phép nhanh chóng phân biệt tín hiệu thu về là tầu ngầm hay tạp âm đơn thuần của đại dương. Tín hiệu thu được từ nhiều phao thủy âm sẽ được phân tích và hiển thị cùng lúc, cho phép người vận hành đánh giá dễ dàng và chính xác tình hình.

Hệ thống nhận tín hiệu thủy âm của bản nâng cấp này gồm bốn antenna được bố trí dưới bụng máy bay theo hình tinh thể kim cương, được điều khiển bởi máy tính CP-901 cho phép tăng tín hiệu đường truyền VHF và giảm nhiễu.

Ngoài các nhiệm vụ chống ngầm, một số máy bay P-3C được nâng cấp để hỗ trợ mặt đất trên chiến trường gồm radar địa hình, cảm biến quang-điện tử với khả năng kết nối thời gian thực cho các nhiệm vụ trinh sát, tuần tiễu.

Chính bởi những tính năng vượt trội trên mà danh sách khách hàng nước ngoài của máy bay P-3 khá đa dạng, từ các đồng minh đáng tin cậy của Mỹ như Australia cho tới những kẻ thù "không đội trời chung" của họ như Iran.  

Ở thời kỳ đỉnh điểm, có tới 24 phi đoàn P-3 hoạt động trên khắp nước Mỹ, cùng với đó là 13 phi đoàn Dự bị Hải quân, 3 đơn vị thử nghiệm & đánh giá, 1 phi đoàn phát triển hải dương học, cùng 2 phi đoàn "các dự án đặc biệt" với các hoạt động được bảo mật cao. Những chiếc P-3 còn phục vụ đã được chia vào hai nhóm Tuần tra – Trinh sát Đại Tây Dương và Thái Bình Dương. Trong đó nhóm MPR Đại Tây Dương gồm Không đoàn Tuần tra và Trinh sát số 11, nhóm Thái Bình Dương gồm Không đoàn số 1, số 2 và một phần số 11.

 An Dương (T/h)