Thành kính hướng về tổ tiên cha ông qua lễ Khai ấn đền Trần Nam Định
05:28 21/02/2016(VietQ.vn) - Lễ khai ấn là một tập tục từ thế kỷ XIII, chính xác là vào năm 1239 của triều đại nhà Trần với mục đích tế lễ tiên tổ.
Bất ngờ với lễ hội nhảy múa trong than lửa của người Dao đỏ
Những lễ hội linh thiêng nhất miền Bắc trong dịp đầu năm
200 cảnh sát mặc thường phục âm thầm chống trộm cắp tại lễ hội
Ngược dòng thời gian trở về với gốc tích của Lễ khai ấn thì đây là một tập tục có từ thế kỷ XIII của triều đại nhà Trần với mục đích tế lễ tiên tổ. Thời đó, Phủ Thiên Trường (Nam Định) Vua Trần mở tiệc chiêu đãi và phong chức cho những quan quân có công. Còn trong những năm kháng chiến chống Nguyên - Mông sau đó Lễ khai ấn bị gián đoạn, cho tới năm 1262 được Thượng Hoàng Trần Thánh Tông cho mở lại.
Thiên Trường không phải là Kinh đô nước Việt nhưng gắn với việc khai ấn vì trong kháng chiến chống Nguyên - Mông, Thăng Long thực hiện “vườn không nhà trống”, rút lui chiến lược thì nơi đây là căn cứ địa dễ tiến thoái để tận dụng địa thế và huy động sức người, sức của cả một vùng Trấn Nam Sơn Hạ (Phủ Thiên Trường). Vậy nên danh sĩ Phạm Sư Mạnh mới gọi nơi đây là “Hùng thắng Đông kinh hộ ấn vàng”.
Trải qua bao thế kỷ, ấn cũ không còn. Năm 1822, Vua Minh Mạng qua Ninh Bình có ghé lại đây và cho khắc lại. Ấn cũ khắc là “Trần triều chi bảo”, ấn mới khắc là “Trần triều điển cố” để nhắc lại tích cũ. Dưới đó có thêm câu “Tích phúc vô cương”. Từ đó đến nay, Lễ khai ấn nhằm vào giờ Tý, ngày rằm tháng Giêng (từ 11 giờ đêm 14 đến 1 giờ sáng ngày 15 tháng Giêng) là một tập tục văn hóa mang tính nhân văn để nhà Vua tế lễ Trời, Đất, Tiên tổ thể hiện lòng thành kính biết ơn non sông, cha ông. Đây cũng là việc làm có ý nghĩa nhằm bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc, tưởng nhớ công đức của các bậc tiền bối đã làm rạng danh quê hương đất nước, nhắc nhở động viên mọi người làm tốt công việc của mình trong năm mới.
Tất cả các nghi lễ tại di tích đền Trần đã lưu giữ được các phong tục cổ truyền của dân tộc
Lễ khai ấn tại đền Cố Trạch và Thiên Trường hàng năm vẫn được dân làng Tức Mạc duy trì đến nay, xong về hình thức nghi lễ có đơn giản hơn trước đây.
Sau lễ khai ấn đầu năm tại đền Cố Trạch và Thiên Trường còn có lễ hội lớn được mở vào dịp từ 15-20/8 âm lịch hàng năm. Cũng giống lễ hội khác nó bao gồm các nghi lễ và sinh hoạt văn hoá dân gian từ xưa nghi lễ ở đây diễn ra với các lễ rước từ khác đền chùa xung quanh về làm lễ dâng hương và tế tự ở đền Thiên Trường thờ 14 vị vua Trần và đền Cố Trạch thờ Trần Hưng Đạo.
Các đám rước gồm có: cờ, bát kiệu, kiệu long đình, đội trống nhạc lễ cùng đông đủ các bô lão và dân các làng xung quanh tham dự. Khi đám rước về đến đền thi nghi lễ được diễn ra. Trước đây chỉ có lễ chứ không có hội, những năm gần đây do nhận thức được tầm quan trọng của các di tích, các cơ quan văn hoá, kết hợp với các cấp cơ quan chính quyền địa phương với chỉ đạo nghi lễ, với sinh hoạt văn hoá tổ chức thành lễ hội lớn lễ hội đền Trần, lễ hội Trần Hưng Đạo.
Thái Hà (T/h)
