Thị trường nước uống đóng chai: ‘Vàng thau’ lẫn lộn

“Trăm hoa đua nở”

Theo khảo sát của PV Chất lượng Việt Nam, hiện nay trên thị trường nước uống đóng chai có rất nhiều thương hiệu, nhà sản xuất. Chiếm thế thượng phong ở thị trường nước uống đóng chai Việt Nam là sản phẩm nước tinh khiết, với các thương hiệu Aquafina (PepsiCo), Sapuwa (Công ty Nước uống Tinh khiết Sài Gòn) và Joy (Coca-Cola). Chiếm các mức thị phần thấp hơn là nhãn hiệu thuộc các cơ sở sản xuất theo mô hình gia đình như Evitan, Hello, Alive, Aquaquata, Bambi.

Ở phân khúc nước khoáng đóng chai, thương hiệu La Vie (hiện thuộc Nestlé) tiếp tục chiếm vị trí quán quân với tỉ lệ thị phần vượt xa 2 thương hiệu tiếp theo là Vital và Vĩnh Hảo. Phân khúc này còn gồm hơn 20 nhãn hàng khác như Thạch Bích, Đảnh Thạnh, Evian, Laska, Dakai, Water Maxx, Vikoda.

Hiện, mỗi chai nước 500ml được bán với giá từ 4.300 – 6.000 đồng, mỗi bình 20 lít được bán với giá từ 12.000 – 15.000 đồng cho những sản phẩm do các cơ sở tư nhân nhỏ lẻ sản xuất. Các hãng có nhãn hiệu nổi tiếng như: Miru, Lavie, Vĩnh Hảo… được bán phổ biến ở mức giá 38.000 – 45.000 đồng/ bình 20 lít.

Ngoài ra thị trường nước, sản phẩm không có tem nhãn, các sản phẩm này có giá thường rất thấp gây rối loạn thị trường nước uống đóng chai. Giá phổ biến ở các loại nước đóng chai này chỉ có giá từ 10.000 - 12.000đ/ bình 20 lít.

Bên cạnh những nhãn hàng có tên tuổi, truyền thống trong nước và thế giới, tồn tại rất nhiều những doanh nghiệp sản xuất và tiêu thụ mặt hàng này. Số cơ sở sản xuất nước uống đóng chai cũng tăng nhanh theo nhu cầu người dân. Tuy nhiên bên cạnh sự nở rộ của mặt hàng này đang bộc lộ nhiều nỗi lo, đặc biệt là chất lượng.

Trước hết là tình trạng làm “nhái” những nhãn hiệu nổi tiếng ngày càng nhiều. Hãng Lavie phát hiện hơn 100 nhãn hiệu nước uống tinh khiết đang tiêu thụ trên thị trường “nhái” thương hiệu của công ty. Nhiều cơ sở sản xuất chỉ thêm sau chữ Lavie một vài mẫu tự hay cách viết khác di như Lavis, Leve, Lovea, Leva, Bavie… Hay hãng Aquafina thì có các sản phẩm nhái như Aquafona, Aquanova… thậm chí nhái luôn cả tên chính hãng rồi tung sản phẩm ra thị trường.

Theo chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú – nguyên GĐ Sở Thương Mại Hà Nội, là mặt hàng có tốc độ phát triển nhanh ở Việt Nam trong những năm gần đây, nước lọc đóng chai, đóng bình mang lại lợi nhuận cao so với các ngành sản xuất khác khác.

“Ở Việt Nam hiện có hàng ngàn cơ sở sản xuất cả nước tinh khiết và nước khoáng được phân phối ở 700 siêu thị, 125 trung tâm thương mại, hàng vạn cửa hàng lẻ. Tuy nhiên, qua các cuộc kiểm tra của cơ quan chức năng có hàng trăm cơ sở vi phạm ở nhiều dạng khác nhau. Tình trạng hàng nhái, hàng giả xuất hiện ngày càng nhiều chưa được ngăn chặn một cách cơ bản”, ông Phú cho biết.

Theo thông tin, số liệu, dữ liệu của các ngành hàng trong những năm gần đây, tồn tại số lượng không nhỏ các sản phẩm không đạt theo yêu cầu kỹ thuật, đặc biệt là sản phẩm nước uống qua lọc uống trực tiếp tại trường học, công sở, bệnh viện, nơi công cộng và nước uống đóng bình.

Nỗi lo chất lượng

Theo chuyên gia của Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng 2, quy trình để sản xuất nước uống đóng chai, đóng bình bảo đảm chất lượng bắt buộc phải trải qua các bước cụ thể như sau: Nước thô được lọc qua than hoạt tính để khử mùi, sau đó trao đổi ion khử các loại khoáng, tạp chất và vi sinh… Khi qua hệ thống đóng chai phải là môi trường vô trùng, có tia cực tím để chống vi sinh vật.

Một sản phẩm nước đóng chai muốn được chứng nhận bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm phải được kiểm định 14 tiêu chí về lý, hóa, vi sinh. Ngoài ra, sau khi nước được xử lý bằng thiết bị lọc, thì phải bảo đảm 28 tiêu chí trước khi chiết vào bình. Tuy nhiên, với những hệ thống xử lý nước kiểu rẻ tiền sẽ khó đạt được những tiêu chuẩn trên.

Chẳng hạn, cũng là máy khử khuẩn bằng tia cực tím, nhưng nếu là thiết bị không bảo đảm, chỉ có thể diệt khoảng 30% vi khuẩn có trong nước ngầm. Nguy hiểm nhất là chủng E.coli, luôn có sẵn trong nước giếng khoan, không được khử triệt để sẽ tồn tại trong nước đóng bình, rồi vào cơ thể người gây bệnh. Chưa kể đến hàm lượng các kim loại nặng có trong nước giếng khoan, nếu không xử lý triệt để cũng là nguy cơ gây bệnh cho người sử dụng.

Thực tế cho thấy, một số cơ sở có thể trong giai đoạn đầu tư họ đảm bảo đúng, nhưng trong quá trình sản xuất, do nhu cầu sử dụng cao nên đôi khi họ bỏ bớt các công đoạn, nhất là vào thời điểm nắng nóng. Vào tháng 8/2017, tại Quảng Nam, xuất hiện tình trạng sử dụng nước giếng và hóa chất để sản xuất nước uống đóng chai.

Đề cập về tình trạng chất lượng của sản phẩm nước uống đóng chai vẫn chưa được kiểm soát và quản lý chặt chẽ, chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú cho rằng, vai trò cơ quan chức năng như quản lý thị trường và chính quyền địa phương chưa rõ nét, Vì vậy tình trạng sản xuất, tiêu thụ các sản phẩm kém chất lượng, không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm vẫn diễn ra. Bên cạnh đó, việc hậu kiểm sau cấp phép còn lơi lỏng nên dẫn đến phép nước bị coi thường.

"Để quản lý tốt mặt hàng này, trước hết cần rà soát lại các cơ sở sản xuất và hệ thống phân phối. Kiên quyết cho đóng cửa những tổ chức cá nhân vi phạm nghiêm trọng hoặc tái phạm. Đặc biệt cần đưa mặt hàng này vào diện quản lý theo chuỗi từ sản xuất đến phân phối và đặc biệt phải nâng cao vai trò trách nhiệm của chính quyền địa phương làm tốt công tác rà soát kiểm tra các doanh nghiệp trên đia bàn quản lý", ông Phú nói.

 

Thanh Uyên