TP. HCM: Tạo động lực ươm tạo doanh nghiệp công nghệ thành công

Đánh giá kết quả hoạt động ươm tạo doanh nghiệp công nghiệp giai đoạn 2007-2013 và phương hướng hoạt động giai đoạn 2014-2020 của Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) TP. HCM cho thấy, trong giai đoạn 2007-2013 mô hình ươm tạo doanh nghiệp (DN) công nghệ được thành phố thử nghiệm với 3 trung tâm ươm tạo là: Trung tâm ươm tạo DN Khu Nông nghiệp công nghệ cao, Trung tâm ươm tạo DN công nghệ Đại học Nông Lâm và Trung tâm ươm tạo DN công nghệ Đại học Bách khoa.

Số DN đã và đang ươm tạo ở các trung tâm này khoảng 30 DN, trong đó có 3 DN đã tốt nghiệp và một số DN sẵn sàng tốt nghiệp. Các lĩnh vực ươm tạo đa dạng về cơ khí nông, lâm, ngư nghiệp, công nghệ sinh học ứng dụng trong nông nghiệp, chế biến bảo quản nông sản, thủy hải sản, sản xuất cây con giống, điện - điện tử…

Nguyễn Hải An, Giám đốc Trung tâm ươm tạo doanh nghiệp nông nghiệp công nghệ cao TP. Hồ Chí Minh chia sẻ về hoạt động của Trung tâm. Ảnh: S. T

Theo Sở KH&CN TP. HCM, các Trung tâm ươm tạo (TTUT) trong các trường Đại học đã buớc đầu thu hút được sự quan tâm của giới sinh viên và giảng viên, tại TTUT Khu Nông nghiệp công nghệ cao, sinh viên cũng là nhóm đối tượng khách hàng có tỷ lệ cao hơn hẵn so với các nhóm đối tượng khác (DN mới hoặc đang trong hoạt động trong lĩnh vực Nông nghiệp). 

Việc tạo dựng một môi trường với những hỗ trợ giúp doanh nghiệp giảm thiểu một phần rủi ro trong giai đoạn đầu phát triển là thật sự cần thiết, đặc biệt là những doanh nghiệp trẻ. Việc giảm được một phần rủi ro và chi phí đầu tư cho giai đoạn khởi nghiệp là một trong những nguyên nhân chính giúp thu hút sự quan tâm của các doanh nghiệp đã tiếp cận, tìm hiểu và đăng ký tham gia vào hoạt động ươm tạo tại các TTUT.

Việc ươm tạo đã thu hút/sử dụng vốn tài trợ: Các TTUT hiện đang sử dụng nguồn vốn Nhà nước thông qua Sở Khoa học và Công nghệ hoặc Khu Nông nghiệp Công nghệ cao. Do những đặc thù về cơ chế, tính chất hoạt động của TTUT chưa đủ sức hấp dẫn các nhà tài trợ, cũng như còn thiếu nhân lực có kiến thức, kinh nghiệm sâu trong vận động tài trợ. Do đó, nên việc huy động nguồn vốn tài trợ cho các hoạt động của các TTUT thực sự khó khăn.

Cung cấp dịch vụ hỗ trợ Doanh nghiệp: TTUT cung cấp các khóa đào tạo về kỹ năng quản lý, vận hành doanh nghiệp và các kỹ thuật chuyên sâu. Hầu hết các doanh nghiệp đánh giá cao chất lượng các chương trình đào tạo. Ngoài ra, các TTUT cũng có dịch vụ hỗ trợ về nghiên cứu thị trường, tư vấn, quảng bá và xúc tiến các hoạt động thương mại thông qua nhiều hình thức như hội thảo, hội chợ, truyền thông trên website.

Quy trình hoạt động: Các TTUT đã hoàn chỉnh mô hình và quy trình ươm tạo từ tuyển chọn, tiền ươm tạo đến ươm tạo. Các quy chế hoạt động, tiêu chí cũng đã được ban hành tại các TTUT nhằm đảm bảo sự vận hành cơ bản của hoạt động ươm tạo.

Trang thiết bị/hạ tầng: Tất cả các TTUT đều đã hoàn chỉnh về trang thiết bị văn phòng để doanh nghiệp hoạt động, bao gồm: Văn phòng làm việc, hệ thống điều hòa, máy tính và máy in, các hệ thống thông tin liên lạc… Ngoài ra, các TTUT còn cung cấp các dịch vụ miễn phí khác như phòng họp, hội trường.

Tỷ lệ doanh nghiệp lấp đầy tại các TTUT là 100%, hầu hết các doanh nghiệp đang hoạt động đều sử dụng các dịch vụ, các tiện ích do trung tâm cung cấp. Một số TTUT được hỗ trợ dưới hình thức thương hiệu hoặc được hỗ trợ đầu tư thêm các máy móc thiết bị; Các dịch vụ hỗ trợ đăng ký mẫu mã, kiểu dáng công nghiệp cho sản phẩm; Kết nối đầu tư cho doanh nghiệp; Tư vấn về đăng ký doanh nghiệp KHCN đều được các TTUT sử dụng tối đa.

Tp HCM đi đầu cả nước về phát triển các trung tâm ứng dụng và ươm tạo doanh nghiệp công nghệ. Ảnh minh họa

Tuy nhiên, Sở KH&CN TP. HCM cũng cho rằng, mặc dù đã đạt được một số thành công trong phát triển hệ thống các TTUT, song việc xây dựng và phát triển của các TTUT doanh nghiệp vẫn còn không ít bất cập, khó khăn về khung pháp lý về vườn ươm vẫn còn sơ khai, phạm vi điều chỉnh còn hẹp và chậm được ban hành. Khái niệm về vườn ươm doanh nghiệp công nghệ chưa thực sự rõ ràng, không mang tính pháp định. Các nguồn vốn tài trợ cho hoạt động của TTUT còn hạn chế do khung pháp lý chậm được ban hành; thiếu nhận thức đầy đủ của cộng đồng doanh nghiệp về vai trò của TTUT và lợi ích trong tài trợ các TTUT. Việc huy động nguồn tài trợ cho hình thành và hoạt động cho các vườn ươm vẫn còn nhiều khó khăn. Nguồn tài trợ cho các vườn ươm còn rất hạn chế. Các doanh nghiệp còn thiếu vốn để hoàn thiện công nghệ; Việc tiếp cận với các nguồn vốn của doanh nghiệp còn gặp nhiều khó khăn do chưa thành lập quỹ hỗ trợ hoạt động ươm tạo doanh nghiệp. Đội ngũ cán bộ hoạt động trong lĩnh vực ươm tạo doanh nghiệp mới hình thành,  và chưa có nhiều kinh nghiệm Cán bộ quản lý vườn ươm còn kiêm nhiệm nhiều, thời gian dành cho hoạt động của vườn ươm còn hạn chế. Bên cạnh đó, mức lương thấp khiến khó tìm được cán bộ quản lý vườn ươm chuyên nghiệp.

Ngoài ra còn khó khăn về chất lượng doanh nghiệp đầu vào còn hạn chế, doanh nghiệp chuẩn bị kế hoạch kinh doanh chưa hoàn chỉnh, còn mang tính lý thuyết. Hạ tầng kỹ thuật không đủ đáp ứng cho nhu cầu các doanh nghiệp. Công tác triển khai xây dựng cơ sở vật chất, kết cấu hạ tầng gặp nhiều khó khăn ảnh hưởng lớn đến hoạt động của TTUT. Chưa thiết lập đầy đủ mạng lưới chuyên gia để hỗ trợ cho các doanh nghiệp tham gia ươm tạo. Các trung tâm chưa đủ nguồn lực để thực hiện tìm kiếm thị trường cho doanh nghiệp mà chủ yếu chỉ giúp các doanh nghiệp kết nối thị trường.

Trong giai đoạn 2014 - 2020, TP. HCM xác định các TTUT sẽ trở thành một trong những đơn vị đi đầu trong lĩnh vực ươm tạo doanh nghiệp công nghệ trong trường đại học và khu Nông nghiệp, công nghiệp công nghệ cao. Thiết lập 03 – 05  cơ sở ươm tạo doanh nghiệp công nghệ mới; Hình thành trên 50 doanh nghiệp KHCN mới ; Các cơ sở có khả năng tự chủ trên 50% về tài chính ; Tỷ lệ doanh nghiệp tốt nghiệp đạt trên 50%. Xây dựng và phát huy tốt các nguồn lực để có thể hỗ trợ tốt nhất cho các doanh nghiệp tham gia ươm tạo; Hàng năm thu hút thêm 3-5 doanh nghiệp tham gia vào chương trình ươm tạo; duy trì số lượng doanh nghiệp thường xuyên tham gia ươm tạo từ 6-10 doanh nghiệp/năm; tỷ lệ doanh nghiệp tốt nghiệp đạt 50%.

Về hạ tầng kỹ thuật và tiện ích: Xây dựng và hoàn thiện các khung pháp lý cần thiết để đảm bảo tính khoa học và hiệu quả cao trong công tác quản lí khách hàng tham gia ươm tạo. Phát huy tối đa các nguồn lực để thiết kế mở rộng, xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật và tiện ích đồng bộ, phù hợp với các lĩnh vực ươm tạo, phù hợp với định hướng phát triển của thành phố. Mục tiêu hệ thống hạ tầng kỹ thuật, tiện ích và dịch vụ đến năm 2020 sẽ đáp ứng được cùng lúc từ 10-20 doanh nghiệp tham gia ươm tạo tại mỗi trung tâm. Xúc tiến các hỗ trợ thiết lập hệ thống quản lý chất lượng, quản lý môi trường, sản xuất tinh gọn, hệ thống thực hành sản xuất tốt, quản lý nguồn lực,… trên cơ sở gắn kết với chương trình năng suất - chất lượng – hội nhập của thành phố. Cung cấp chuyên gia tư vấn thiết kế hệ thống quy trình sản xuất từ giai đoạn sản xuất thử cho đến sản xuất hàng loạt nhằm hỗ trợ doanh nghiệp nhanh chóng bước ra thị trường. Mở rộng xây dựng quy trình, thủ tục vận hành mô hình ươm tạo ảo...

Hồng Anh