Từ tiến sĩ Toán học đến Doanh nhân thành đạt

author 08:14 24/05/2013

(VietQ.vn) - Từ một tiến sĩ Toán học, ông đi làm phiên dịch, rồi thành đại gia về thực phẩm Đức Việt.

Tự sự ông chủ xúc xích  mê Toán từ nhỏ

Khi tôi còn là học sinh cấp 3 ở Hà Nội, Việt Nam chưa có lớp chuyên toán. Tôi nhớ khi đó tôi được trường phổ thông 3A Hà Nội (nay là THPT Việt Đức) chọn và cho đi dự ngoại khóa toán một số chuyên đề dành cho học sinh giỏi như: “hình học phi Ơclit” (do thầy Lê Văn Thiêm giảng) hay chuyên đề “Nhập môn lý thuyết tập hợp” (do cô Hoàng Xuân Sính giảng). Năm 1966, tôi vào học năm thứ nhất, khoa toán, Đại học Tổng hợp Hà Nội, nhưng khi đó do chiến tranh phá hoại, nên trường sơ tán tại huyện Đại Từ, tỉnh Bắc Thái (nay là Thái Nguyên).

TS Mai Huy Tân
TS Mai Huy Tân

Cũng năm đó, GS Tạ Quang Bửu, khi đó là Bộ trưởng Bộ Đại học và THCN cho thành lập các lớp phổ thông chuyên toán thuộc khoa toán, Đại học Tổng hợp Hà Nội. ..Suốt những năm học toán ở Đại Từ, sinh viên không biết tới đèn điện là gì, ăn sáng trước khi lên lớp là một thứ xa xỉ mà sinh viên ít khi dám mơ tới, thầy và trò học toán cao cấp dưới mái tranh tre nứa lá.

Hồi ấy, cũng trong điều kiện gian khổ của chiến tranh, chúng tôi còn được nghe GS. Grothendieck, nhà toán học người Pháp đoạt giải thưởng Fields, giảng về lý thuyết Topo đại số, mà trên đầu ông vẫn đội chiếc mũ rơm do GS. Lê Văn Thiêm tặng (ông chấp nhận lời mời của Việt Nam sang trao đổi toán học và giảng dạy toán tại Việt Nam trong thời kỳ chiến tranh rất ác liệt)...

Giờ đây, tôi vẫn ghi nhớ công ơn các thầy Lê Văn Thiêm, Hoàng Tuỵ, Phan Đức Chính, Hoàng Hữu Đường và các thầy khác đã dạy chúng tôi nên người. Và tôi vẫn cho rằng tiền bạc, cơ sở vật chất là quan trọng, nhưng không phải yếu tố quyết định hàng đầu đến chất lượng giáo dục, mà là THẦY và TRÒ. THẦY giỏi, yêu nghề và hết lòng vì học sinh, TRÒ chăm chỉ, say mê khoa học mới là những yếu tố quan trọng nhất và quyết định nhất.

Sau khi tốt nghiệp cử nhân toán của trường Đại học Tổng hợp Hà Nội năm 1970, tôi được nhận công tác tại Phòng Toán kinh tế - Bộ Điện và Than. Ngay khi mới ra trường, tôi đã theo chân các bậc đàn anh như anh Thái, anh Thiều hăng hái xuống thực tế để làm các đề tài nghiên cứu toán ứng dụng như: xây dựng các hàm sản xuất trong điều độ tại mỏ than Cọc Sáu, sơ đồ PERT trong đại tu lò hơi nhà máy điện Yên Phụ...

Một số nghiên cứu ban đầu còn đang dở dang thì tôi nhập ngũ vào tháng 9-1971, tham gia mặt trận Quảng Trị 1972, và công tác tại Cục Quản lý xe máy, Tổng cục Hậu cần - Bộ Quốc phòng từ năm 1973.

Lúc đó, cũng như ông Ngô Huy Cẩn (thân sinh GS. Ngô Bảo Châu), các cán bộ khoa học, dù là cử nhân hay tiến sĩ, đều gia nhập quân đội với lon binh nhì và phụ cấp 5 đồng một tháng.

Khi tôi còn ở trong quân ngũ, Cục trưởng Cục Quản lý xe Vũ Văn Đôn đã gọi tôi đến để trình bày xem ứng dụng toán kinh tế như thế nào. Rồi tôi cũng đề xuất và được cử đi làm đề tài ứng dụng toán kinh tế trong hợp lý hóa chi phí sửa chữa xe máy tại nhà máy Z151...

Sau khi rời quân ngũ, tôi được trở về công tác tại Phòng Toán kinh tế - Bộ Điện & Than. Thời kỳ đó, toán kinh tế rất được chú trọng, đặc biệt trong nghiên cứu và ứng dụng. Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã cho thành lập Viện Toán kinh tế trực thuộc Ủy ban Kế hoạch Nhà nước. Viện điều khiển học, trong đó có điều khiển học kinh tế, cũng được thành lập.

Chúng tôi thường hăng hái say mê tham dự các seminar khoa học ở Viện Toán học, Viện Toán kinh tế, Viện Điều khiển học... Các đề xuất nghiên cứu ứng dụng như: ứng dụng toán học trong cân bằng năng lượng, xây dựng các hàm sản xuất phục vụ cân đối dây chuyền khoan - nổ - xúc - tải ở các mỏ than lộ thiên... đều được Bộ Điện & Than tạo mọi điều kiện để các cán bộ toán kinh tế trẻ tuổi chúng tôi nghiên cứu triển khai.

Rồi sau đó tôi thi đỗ nghiên cứu sinh và được cử sang làm luận án tại Trường Đại học Tổng hợp Martin Luther, thành phố Halle, CHDC Đức. Bộ môn toán ứng dụng trong kinh tế của trường này (thuộc Khoa Kinh tế) do GS. Lassmann là chủ nhiệm bộ môn, ông cũng là người thầy trực tiếp hướng dẫn luận án cho tôi.

GS. Lassmann có quan hệ khoa học mật thiết với GS. Toán học Leonid Kantorovich, Viện sĩ Viện hàm lâm khoa học Liên Xô (ông là Giáo sư toán nhưng được trao giải thưởng Nobel kinh tế vì những công trình toán ứng dụng cho nghiên cứu kinh tế). Tôi có vinh dự được gặp Giáo sư Viện sĩ Kantorovich trong một hội nghị khoa học về toán kinh tế ở CHDC Đức do GS. Lassmann tổ chức.

Năm 1986, tôi bảo vệ luận án tiến sĩ với đề tài “Các phép toán tối ưu ứng dụng trong lập kế hoạch sản xuất xí nghiệp công nghiệp...” và được hội đồng khoa học chấm điểm Summa cum laude (xuất sắc).

Do đó, GS. Lassmann đã đề nghị với Đại sứ quán Việt Nam để tôi được làm tiếp Habilitation (tiến sĩ khoa học), nhưng tiếc là lời đề nghị này không được đáp ứng, và tôi trở về nước năm 1986. Khi đó Phòng Toán máy tính Bộ Điện & Than đã không còn nữa sau những lần thay đổi tổ chức. Tôi đã thử tìm cách xin về Phòng Toán kinh tế thuộc Uỷ ban phân vùng kinh tế Nhà nước để có điều kiện tiếp tục các hoạt động nghiên cứu ứng dụng toán kinh tế, nhưng nguyện vọng này không được chấp nhận, vì Bộ Đại học nhất quyết phân công tôi trở về nhận công tác tại Bộ Năng lượng, là nơi đã cử tôi đi nghiên cứu sinh.

Thế là tôi chấp hành sự phân công của tổ chức và nhận công tác tại Trung tâm Thông tin KHKT, Bộ Năng lượng, với nhiệm vụ chính là dịch thuật và chọn lọc thông tin. Sau đó, tôi cố đề xuất và được Bộ giao cho chủ trì một đề tài khoa học “Ứng dụng các phương pháp toán kinh tế để xây dựng và lượng hóa mối tương quan giữa giá điện, giá than với giá các sản phẩm chủ chốt khác của nền kinh tế quốc dân, làm cơ sở xây dựng chính sách giá năng lượng”. Đề tài được nghiên cứu hơn một năm, nhưng rồi kết quả cũng bỏ đấy, vì không có khả năng ứng dụng.

Năm 1988 là một thời điểm rất khắc nghiệt của giai đoạn đầu thời kỳ đổi mới. Tại cơ quan tôi công tác, Bộ cắt bớt một nửa quỹ lương, nên cơ quan phải tự làm kế hoạch 3 để lo lương cho một nửa số cán bộ còn lại. Với ý thức tự trọng của một nhà khoa học và tâm đắc với lời kêu gọi “hãy tự cứu mình trước khi trời cứu” của Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh, tôi tự nguyện xung phong vào số phải tự lo lương bằng các hoạt động khác, đương nhiên là “phi toán học”.

Hoạt động đầu tiên của tôi là dịch thuật và xuất bản sách. Nhờ các kiến thức và khả năng ngoại ngữ nên những cuốn sách đầu tiên về marketing, kinh tế thị trường hay tin học đều bán chạy, mang lại doanh thu và lợi nhuận.

Nhưng rồi Bộ Năng lượng cũng không còn tồn tại nữa khi sáp nhập với các bộ khác thành Bộ Công nghiệp. Tôi lại phải tự tìm lấy chỗ đứng của mình khi cùng với một số bạn bè trí thức học ở Đức về tự lập ra Trung tâm giao lưu Việt - Đức về văn hóa, ngôn ngữ và công nghệ (ZKST). Trung tâm này đã chủ động thiết lập quan hệ với Đại sứ quán CHLB Đức, Viện Goethe ở Munich, Viện Max Planck và nhiều tổ chức khoa học, trường đại học của Đức, qua đó đã triển khai được nhiều hoạt động giao lưu văn hóa khoa học mà không cần lệ thuộc vào nguồn ngân sách nhỏ bé của cơ chế xin - cho.

Dần dần mạng lưới quốc tế mà tôi kiên trì từng bước xây dựng đã dẫn tôi tới một nghề mới: tư vấn đầu tư cho các công ty của Đức ở Việt Nam (Mercedes Benz: công nghiệp ô tô, FER: công nghiệp phụ trợ, PETKUS: công nghiệp xử lý hạt giống và xử lý nước thải...).

Quá trình tư vấn đầu tư, cũng là quá trình học hỏi kinh nghiệm phong phú của các nhà quản lý Đức, đã dẫn tôi tới một nghề mới: nghề kinh doanh và tự mình trở thành doanh nhân. Năm 2000, tôi cùng một vài người bạn (Đức và Việt Nam) lập ra Công ty TNHH Đức Việt và bắt đầu thử nghiệm sản xuất xúc xích Thueringen của Đức.

Sự thành công ban đầu đã dẫn tới sự ra đời của Công ty liên doanh Đức Việt với một nhà máy chế biến xúc xích ở tỉnh Hưng Yên. Năm 2008, chuyển thành Công ty cổ phần thực phẩm Đức Việt chuyên sản xuất và cung cấp thực phẩm sạch, trong đó có các loại xúc xích Đức với thương hiệu “Thực phẩm Đức Việt” nhiều năm được bình chọn là hàng Việt Nam chất lượng cao, được trao Cúp Tự hào thương hiệu Việt và Danh hiệu Sao Vàng Đất Việt.

Chưa bao giờ hết yêu Toán

PV Chất lượng Việt Nam đã có cuộc nói chuyện với TS Mai Huy Tân, Chủ tịch Hội đồng Quản trị công ty thực phẩm Đức Việt, tác giả của những lời tự sự trên.

- Một số nhà toán học, sau khi đã chuyển sang kinh doanh, họ lại phê phán: không nên học toán nhiều. Còn anh lại khác với họ, từng nhắn nhủ với các bạn trẻ rằng, "Bạn hãy yêu toán. Học giỏi toán thì bạn sẽ thành công trong cuộc sống". Anh có giải thích gì về điều này không? Anh có khuyên con cháu mình học giỏi Toán?

Mỗi người có quan điểm riêng, tôi tôn trọng quan điểm của người khác, ví dụ: " không nên học toán nhiều". Có thể, quan điểm đó muốn phê phán cách học toán nhồi nhét, thành thợ giải toán, mà thiếu tư duy logic thực tế.
 
Riêng tôi, vẫn đánh giá cao vai trò của môn Toán học trong việc hình thành và phát triển tư duy logic và tư duy hệ thống. Điều này rất quan trọng đối với năng lực suy nghĩ độc lập, khi một người muốn trở thành có ích cho bản thân, cho gia đình và cho xã hội. 
 
TS Mai Huy Tân (đứng giữa) tài trợ cho Giải bóng ném trẻ Nam, Nữ toàn quốc - Cúp Đức Việt 2012.
TS Mai Huy Tân (đứng giữa) tài trợ cho Giải bóng ném trẻ Nam, Nữ toàn quốc - Cúp Đức Việt 2012.
Toán học tuy trừu tượng nhưng không khô khan, ngược lại nó vừa chặt chẽ về cấu trúc, vừa kích thích trí tưởng tượng và sáng tạo. Ví dụ như tôi cảm nhận âm nhạc của nhạc sĩ vĩ đại Đức Johann Sebastian Bach (1685-1750) có cấu trúc đối xứng và vẻ đẹp toán học. Tôi tán thành lập luận của nghệ sĩ Violon Bùi Công Duy: " Nhạc sĩ thường giỏi toán hơn giỏi văn".
 
Con trai tôi không giỏi toán và cũng không thích kinh doanh. Sau khi học RMIT, cậu ta cùng vài bạn sinh viên RMIT lập ra ban nhạc Rock WAAH, tự mình sáng tác và biểu diễn, chứ nhất định không nối nghiệp kinh doanh của bố. Tôi tôn trọng và khuyến khích con trai tôi niềm đam mê này. Cháu ngoại của tôi mới 8 tuổi. Cháu vẽ đẹp, tính nhẩm rất nhanh, thích thể thao, chơi cờ, chưa rõ thiên hướng sau này. Nhìn chung, tôi khuyến khích con cháu mình phát triển " tư duy lành mạnh" và có óc suy nghĩ độc lập, để tự giải quyết mọi vấn đề trong cuộc sống.
 
-Giả sử bây giờ có một chàng trai trẻ Mai Huy Tân chưa đầy 30 tuổi và giỏi làm Toán. Giả sử nhà nước có đãi ngộ tốt với những người làm khoa học. Vậy anh có lời khuyên nào với chàng trai trẻ đó không?
 
Câu hỏi này quả thực là khó, nhưng tôi nghĩ cần trả lời một cách trung thực và thẳng thắn. Nếu bây giờ có một chàng trai trẻ và thực sự giỏi Toán thì có thể tôi sẽ khuyên chàng trai trẻ đó nên noi gương Ngô Bảo Châu và Vũ Hà Văn, là hãy kiếm được học bổng ở những nước có nền Toán học cao như Mỹ, Pháp, rồi thành danh và làm việc tại đó (Tôi biết Vũ Hà Văn từ lúc cậu ta còn rất trẻ, vì thân mẫu của GS Vũ Hà Văn - Bà Đào Thị Hường là một bạn học cùng lớp với tôi cách đây 53 năm).

Vì sao lại như vậy? Là vì những kết quả nghiên cứu Toán học ngày nay là nền tảng quan trọng cho các nghiên cứu cơ bản khác của Vật lý, Hóa học, Tin học, Thiên văn học, thậm chísinh học và y học hiện đại và cả kinh tế học nữa. Một số nhà toán học lớn còn nhận giải thưởng Nobel kinh tế, vì những kết quả của ứng dụng lý thuyết toán học trong việc phát triển các học thuyết kinh tế mới, để phân tích các hiện tượng kinh tế xã hội phức tạp bằng cấu trúc và mô hình toán học. Muốn vậy, cần có sự gắn kết giữa các ngành khoa học cơ bản với công nghệ, giữa nghiên cứu khoa học và ứng dụng phát triển công nghệ, điều đó đòi hỏi một trình độ cao trong tổ chức xã hội.
 
Điều này ở Việt Nam còn thiếu, không chỉ là đồng lương của nhà toán học không đủ nuôi sống bản thân và gia đình mà còn là kết quả nghiên cứu toán học không có điều kiện phục vụ cho việc phát triển các nghiên cứu khác ở trong nước. 
 
-Toán học giúp cho anh những gì trong kinh doanh và cuộc sống?
 
Như đã chia sẻ ở trên, thì tôi không còn làm Toán từ 25 năm nay. Điều đó có nghĩa là trong cuộc sống hàng ngày, cũng như trong lãnh đạo 2 công ty của tôi hiện nay, không có sự tham gia trực tiếp của công cụ Toán học như là một phương tiện sống hoặc hành nghề như trước năm 1988 nữa. Chỉ có thể nói rằng, Toán học đã giúp tôi tạo nên một năng lực tư duy trừu tượng, hệ thống và logic, và năng lực đó vẫn có ích cho tôi hiện nay. 

 -Từ trong thâm tâm mình, anh yêu nghiên cứu Toán hơn hay làm kinh doanh hơn? Hai thứ có gì khác nhau không?

Trước đây khi chưa kinh doanh thì chưa bao giờ tôi say mê kinh doanh cả (thậm chí không hề nghĩ sẽ là doanh nhân), như tôi đã từng yêu và say mê Toán lúc còn trẻ. Thực sự hai lĩnh vực đó rất khác nhau.
 
- Những dự định mới của anh trong tương lai?
 
Mặc dù đã nhiều tuổi (tôi sinh năm Kỷ Sửu 1949) nhưng tôi vẫn có một số dự định mới trong tương lai, trên cơ sở những Network quốc tế và trong nước. Vì thế, ngoài công ty Cổ phần thực phẩm Đức Việt, tôi đã thành lập công ty thứ hai, đó là Công ty TNHH Nhịp cầu Việt Đức, để kết nối sự hợp tác giữa doanh nghiệp Đức với doanh nghiệp Việt Nam trong một số lĩnh vực khác với lĩnh vực chế biến thịt. Đó là các dự án về năng lượng tái tạo, kỹ thuật môi trường, đào tạo nghề theo mô hình song hành (Dual-System) của CHLB Đức. Hiện nay, một số dự án cụ thể đang được chuẩn bị để tiến hành nghiên cứu, triển khai trong tương lai.

- Anh có trăn trở gì về thời cuộc?
 
Chúng ta thường nói tới ước vọng của dân tộc Việt Nam là "Dân giàu nước mạnh". Dù tới năm 2020, Việt Nam có trở thành nước công nghiệp chăng nữa, thì nông nghiệp vẫn có một vai trò rất quan trọng đối với đời sống của người dân Việt Nam. Vì 70% người Việt sống ở Việt Nam vẫn ở vùng nông thôn và làm nông nghiệp. Bởi thế, tôi muốn nói thêm rằng, ước muốn nói trên có thể diễn đạt là "Nông dân Việt Nam giàu thì nước Việt Nam mới mạnh".

Mệnh đề nói trên có thể diễn đạt một cách khác "nông dân Việt Nam còn nghèo thì nước Việt Nam chưa mạnh".
 
Lãnh đạo Việt Nam đã nói nhiều về chính sách tam nông, rồi chính sách xây dựng nông thôn mới. Trên thực tế, các nguồn tài nguyên và tiền bạc của quốc gia lại được tập trung đầu tư chủ yếu cho các "quả đấm thép" là các Tập đoàn kinh tế nhà nước, nhưng kết quả từ nhiều năm nay cho thấy chiến lược "quả đấm thép" này không đạt mục tiêu mong muốn.
 
Cần phải thay đổi và thực sự hướng vào nông nghiệp hơn nữa, nếu như chúng ta muốn đạt mục tiêu dân giàu nước mạnh!
 
Xin cảm ơn Tiến sĩ Mai Huy Tân !
 
Hoàng Tuân (thực hiện)
Thích và chia sẻ bài viết:

tin liên quan

video hot

Về đầu trang