Vaccine COVID-19 'made in Vietnam' đã được phát triển đến giai đoạn nào?

Liên quan tới thông tin về việc phát triển các loại vaccine COVID-19 'made in Vietnam', tại cuộc họp báo thường kỳ do Bộ KH&CN tổ chức, ông Trịnh Thanh Hùng, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ các ngành kinh tế - kỹ thuật cho biết, ngay từ khi dịch COVID-19 bùng phát, vấn đề nghiên cứu vaccine phòng chống COVID-19 đã được đặt ra. Bộ KH&CN đã phê duyệt nhiệm vụ nghiên cứu vaccine, giao cho Công ty cổ phần công nghệ sinh học dược Nanogen nghiên cứu sản xuất.

Trong thời gian ngắn, công ty đã hoàn thiện quy trình công nghệ và các quy định về việc thực hiện thử nghiệm tiền lâm sàng trên động vật để bảo đảm tính an toàn, hiệu quả. Sau đó vaccine đã được Bộ Y tế cho phép thử nghiệm lâm sàng. Đến thời điểm hiện nay đã hoàn thành thử nghiệm giai đoạn 1, giai đoạn 2 đang tiến hành tiêm cho 560 người, mỗi người tiêm 2 mũi. Dự kiến ngày thứ 35 sau khi tiêm mũi thứ 2, các tình nguyện viên sẽ được lấy máu xét nghiệm để đánh giá hiệu qủa vaccine.

“Kết quả bước đầu cho thấy khi vaccine sử dụng trên người bảo đảm tính an toàn cao, đồng thời cũng có sinh kháng thể khá mạnh, tỷ lệ tăng kháng thể cao, có người tăng 200-300 lần so với trước khi tiêm”, ông Trịnh Thanh Hùng thông tin.

Theo kế hoạch, hết tháng 4 sẽ hoàn thành thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2 và đầu tháng 5 sẽ tiến hành thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3, trong đó giai đoạn 3B sẽ tiếp tục tiêm cho khoảng 10.000-15.000 người ở trong nước cũng như một số nước khác. Bộ KH&CN phối hợp với một số bộ, đơn vị đang hỗ trợ công ty tiến hành tìm kiếm đối tác nước ngoài để tham gia thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3.

"Nếu thuận lợi, tháng 8/2021 sẽ hoàn thành tiêm và đánh giá kết quả trên khoảng 1.000 người. Nếu kết quả tiêm thử nghiệm an toàn, hiệu quả, dự kiến cuối quý 3 năm 2021 vaccine NanoCovax của Công ty Cổ phần Công nghệ sinh học dược Nanogen có thể được cấp phép. Bên cạnh đó, vaccine Covivac của Viện Vaccine và Sinh phẩm Y tế (IVAC) đã bắt đầu thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 1. Vaccine của Công ty Vaccine và sinh phẩm số 1 (Vabiotech) sẽ chuẩn bị thử nghiệm giai đoạn 1 vào tháng 4/2021", ông Hùng cho biết.

Trước đó, vào chiều 22/3, Ban chỉ đạo Quốc gia phòng chống Covid-19 họp dưới sự chủ trì của Phó thủ tướng Vũ Đức Đam, bàn về tiến độ nghiên cứu, phát triển vaccine trên thế giới và của Việt Nam. Báo cáo tại cuộc họp, ông Nguyễn Ngô Quang, Cục phó Cục Khoa học công nghệ và Đào tạo (Bộ Y tế) cho hay, cũng như các nước trên thế giới, Việt Nam nghiên cứu, sản xuất vaccine trong tình trạng khẩn cấp để ứng phó với dịch bệnh.

Thời gian qua, 4 đơn vị của Việt Nam tham gia lĩnh vực này, trong đó đến nay Vaccine Nano Covax của Công ty Nanogen đã hoàn thành thử nghiệm lâm sàng giai đoạn một, đang triển khai giai đoạn hai. Vaccine Covivac của Viện Vaccine và Sinh phẩm y tế (IVAC) đã bắt đầu thử nghiệm lâm sàng giai đoạn một. Vaccine của Công ty Vaccine và Sinh phẩm số một (Vabiotech) chuẩn bị thử nghiệm giai đoạn một vào tháng 4/2021.

Theo ông Quang, các kết quả nghiên cứu trong phòng thí nghiệm ở giai đoạn tiền lâm sàng, thử nghiệm lâm sàng của cả ba vaccine này đều được đánh giá rất tốt, có triển vọng. Việc phát triển vaccine trong nước tuân thủ đầy đủ quy trình, quy chuẩn, khẩn trương, rút ngắn thời gian nhưng không bỏ qua giai đoạn nào; đảm bảo các điều kiện khoa học.

Với vaccine Nano Covax, sau khi kết thúc thử nghiệm lâm sàng giai đoạn một, tất cả người được tiêm đều an toàn, sinh kháng thể với nồng độ cao, có tác dụng bảo vệ tốt, được thử nghiệm hiệu quả trên các biến thể mới của virus (như chủng virus phát hiện ở Anh). Ông Quang cho biết, cuối tháng 4, sẽ có đánh giá kết quả thử nghiệm lâm sàng giai đoạn hai của vaccine này và "đang có triển vọng rất lạc quan". Đầu tháng 5, vaccine Nano Covax sẽ được thử nghiệm giai đoạn ba.

Căn cứ vào kết quả thử nghiệm giai đoạn một và hai, các chuyên gia đều lạc quan cho rằng nếu thuận lợi, cuối quý 3/2021 sẽ hoàn thành thử nghiệm giai đoạn ba, rút ngắn tiếp 3 tháng so với kế hoạch trước đó. Trước đây, thời gian thử nghiệm giai đoạn hai vaccine này được rút ngắn từ 6 tháng còn 3 tháng.

Vaccine Covivac mặc dù mới thử nghiệm giai đoạn một nhưng qua các nghiên cứu tiền lâm sàng, Bộ Y tế và các chuyên gia đánh giá "có chất lượng rất tốt". Đặc biệt, giá thành dự kiến của vaccine này rất rẻ (dự kiến bằng một nửa giá vaccine hiện có trên thị trường). Dự kiến tiến trình thử nghiệm Covivac sẽ nhanh hơn Nano Covax.

Về vaccine của Vabiotech, dựa trên công nghệ tái tổ hợp trên virus vector, là hướng nghiên cứu khác, nên có bước chậm hơn. Đến nay kết quả trong phòng thí nghiệm của vaccine này "rất lạc quan", dự kiến thử nghiệm lâm sàng giai đoạn một vào đầu tháng 4 năm nay. Ưu điêm của vaccine này là khi phát triển thành công có thể điều chỉnh nhanh khi có biến thể nCoV mới.

Tại cuộc họp, các chuyên gia cho biết, trong số những vaccine Covid-19 đang được sử dụng, có loại được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cấp phép hoặc do từng nước cấp phép; có loại thực chất là thử nghiệm giai đoạn ba diện rộng. Vì thế, WHO đang thảo luận, dự kiến sẽ hướng dẫn về thử nghiệm vaccine trên nguyên tắc so sánh với các vaccine đã được cấp phép để sử dụng chính thức.

"Việc này tạo thuận lợi hơn cho quá trình thử nghiệm vaccine giai đoạn ba của Việt Nam", ông Quang nói. Các chuyên gia cũng nhận định nếu thử nghiệm lâm sàng giai đoạn ba được tổ chức tốt để so sánh với các vaccine đã được cấp phép sử dụng tại Việt Nam, thì "hoàn toàn có lòng tin thời gian tới chúng ta sẽ có vaccine của Việt Nam".

"Hy vọng vào cuối quý 3/2021, Việt Nam sẽ có vaccine đầu tiên do các nhà khoa học trong nước nghiên cứu, sản xuất để phòng, chống Covid-19", ông Quang nói thêm.

Phong Lâm