Việt Nam đối mặt với nhiều thách thức trong việc đảm bảo an ninh năng lượng

Đó là chia sẻ của Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Trần Văn Tùng tại Diễn đàn Công nghệ và Năng lượng Việt Nam 2017 diễn ra mới đây tại Hà Nội. 

Theo báo cáo tại diễn đàn, tính đến cuối năm 2016, tiềm năng cho phát điện gió ở Việt Nam là từ 3.000-6.000 MW, nhưng thực tế chỉ đạt 159MW nối lưới; tiềm năng điện mặt trời là khoảng 10.000 MW, nhưng thực tế chỉ đạt 6 MW (riêng nối lưới chỉ đạt 0,18 MW). Tính đến tháng 7/2017, số dự án đăng ký phát triển điện gió, mặt trời và sinh khối ước tính có hơn 250 dự án với tổng công suất khoảng gần 25.000 MW.

Các chuyên gia cũng cho rằng, phát triển năng lượng tái tạo ở Việt Nam chưa được các nhà đầu tư quan tâm chủ yếu do vốn đầu tư ban đầu rất lớn và là một trong các trở ngại lớn nhất. Bên cạnh đó, chi phí sản xuất quy dẫn của năng lượng tái tạo còn cao hơn so với các dạng năng lượng truyền thống khác, chưa tính đến các chi phí hệ thống khác. Hiện giá bán lẻ điện năng lượng tái tạo bình quân là 1.622 VND/kWh (7,2 US cents/kWh).

Mặt khác, cơ chế giá khuyến khích mua điện chưa cao; khó khăn và chi phí cho việc đấu nối vào hệ thống điện quốc gia; thiếu kinh nghiệm phát triển và thiếu kỹ sư và nhân công lành nghề cho các dự án...

Trong bối cảnh nhu cầu năng lượng tăng cao, để đáp ứng phát triển kinh tế-xã hội, Đảng và Chỉnh phủ đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách nhằm thúc đẩy sử dụng hiệu quả năng lượng, đa dạng hóa các nguồn cung cấp đồng thời ban hành nhiều chính sách hỗ trợ các nguồn năng lượng mới, tái tạo để nâng cao năng lực, hiệu quả, tính bền vững và thích ứng cho năng lượng quốc gia.

Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Văn Tùng cho biết, nhu cầu năng lượng cho phát triển kinh tế trong giai đoạn hiện nay đang tăng trưởng với mức độ cao. Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc đảm bảo an ninh năng lượng gắn với phát triển bền vững.

“Chúng ta đã chuyển từ nước xuất khẩu thành nước nhập khẩu năng lượng và mức độ phụ thuộc vào năng lượng nhập khẩu ngày một tăng, cung cầu năng lượng nói chung và cung cầu điện nói riêng đang đặt ra bài toán cần phải giải quyết. Các cơ quan quản lý đang nỗ lực xây dựng cơ chế chính sách theo nhiều hướng tiếp cận như sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, đa dạng hóa các nguồn năng lượng và áp dụng công nghệ mới, tiên tiến và thân thiện với môi trường. Do đó, để đáp ứng nhu cầu năng lượng của một nền kinh tế đang phát triển như Việt Nam, một trong những vấn đề then chốt là cần làm chủ công nghệ để từng bước nội địa hóa công nghệ, tránh bị phụ thuộc vào công nghệ nhập khẩu" - Thứ trưởng Tùng nhấn mạnh.

Trong chiến lược phát triển KH&CN đến năm 2020, Bộ KH&CN đã xác định chú trọng đẩy mạnh nghiên cứu làm chủ công nghệ thiết bị nhà máy thủy điện, nhiệt điện công suất trung bình và lớn, nghiên cứu ứng dụng các dạng năng lượng mới, năng lượng tái tạo... Bên cạnh đó, bộ cũng đặt hàng các đơn vị nghiên cứu giải pháp KH&CN nhằm sử dụng tiết kiệm và hiệu quả trong các khâu sản xuất, truyền tải và tiêu thụ năng lượng. Một trong những nghiên cứu đáng chú ý là “Nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ năng lượng” thuộc chương trình KH&CN trọng điểm cấp quốc gia giai đoạn 2016-2020.

Để thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo, các chuyên gia tại diễn đàn cũng kiến nghị, Chính phủ cần tiếp tục có các cơ chế hỗ trợ, chính sách; thiết lập các quỹ hỗ trợ năng lượng tái tạo để hỗ trợ các dự án điện mặt trời, điện gió, điện sinh khối; tổ chức tập huấn nâng cao, hợp tác với các trường và viện nghiên cứu đào tạo nâng cao năng lực cho nhân lực trong lĩnh vực này.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh thủy điện đã hết tiềm năng, phát triển nhiệt điện than cần hướng đến phát triển công nghệ than sạch làm cơ sở cho sự phát triển bền vững. Ngoài ra, cần tăng cường các biện pháp quản lý để nâng cao hệ số thu hồi, giảm tổn thất khai thác...

 Lê Huy