Vụ hối lộ 80 triệu yên: Phía Nhật yêu cầu hoàn tiền giải ngân cho hợp đồng tư vấn

Năm ngoái, dư luận bàng hoàng bởi thông tin Tập đoàn tư vấn giao thông Nhật Bản (JTC) phải hối lộ các quan chức ngành đường sắt Việt Nam tại Dự án đường sắt đô thị trên cao. Sự việc này một lần nữa lại được phía Nhật Bản nhắc lại trong cuộc họp báo thường niên do Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức sáng nay (1/4).

Trong buổi họp báo, Phó Trưởng đại diện JICA Việt Nam - ông Yamamoto Kenichi cho biết, đây là lần thứ 2 kể từ năm 2008 phát hiện có xảy ra tình trạng hối lộ tại các dự án ODA của Nhật Bản tại Việt Nam. Đồng thời,  ông Yamamoto Kenichi cho biết, phía Nhật Bản sẽ yêu cầu Việt Nam hoàn trả lại tiền "lót tay".

“Tôi mong đây là vụ cuối cùng bởi nếu xảy ra lần thứ 3, người dân Nhật Bản chắc chắn sẽ lên tiếng và yêu cầu Nhật Bản dừng cấp ODA cho Việt Nam. Rút kinh nghiệm từ vụ việc lần này, cả 2 phía đều phải bắt tay vào thực hiện nghiêm túc. Nếu không thì sẽ không còn lối thoát nào nữa”, ông Yamamoto Kenichi nói.

Nếu để xảy ra tình trạng hối lộ một lần nữa, Việt Nam có nguy cơ bị dừng được cấp vốn ODA. Ảnh minh họa

Trả lời câu hỏi phía Nhật Bản có tiếp tục cấp vốn cho dự án tuyến đường sắt đô thị trên cao Metro số 1 nữa hay không, ông Yamamoto Kenichi khẳng định quan điểm của JICA: người có lỗi sẽ phải chịu xử lý, còn bản thân dự án không có lỗi. Do đó, sau khi bên Việt Nam hoàn trả khoản tiền hối lộ lại cho Nhật Bản, các chi phí thực hiện dự án sẽ tiếp tục được Nhật Bản cung cấp.

Đại diện JICA cũng cho biết thêm, nếu trường hợp tiếp tục cung ứng vốn cho Metro số 1, JICA sẽ phối hợp với phía Việt Nam, cụ thể là Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch và Đầu tư để hình thành một cơ chế giám sát. Theo đó, cơ chế mới này sẽ áp dụng bên thứ 3 độc lập giám sát và đưa ra các đánh giá vào bất cứ thời điểm nào trong quá trình triển khai dự án. Việc giám sát của bên thứ 3 giám sát độc lập sẽ giảm thiểu được tình trạng chậm trễ. 

Dự án xây dựng đường sắt đô thị Hà Nội tuyến số 1 (giai đoạn 1), tổng mức đầu tư của dự án là 19.460 tỷ đồng (gần 14.000 tỷ vay JICA, còn lại là đối ứng). Dự án do Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam là chủ đầu tư; JTC đứng đầu liên danh với các công ty con của Nhật Bản khác và một số công ty Việt Nam được chọn làm nhà tư vấn cho dự án. 

Trước đó, trên một tờ báo Nhật, Chủ tịch Công ty Tư vấn giao thông Nhật Bản (JTC) ông Tanio Kanikuma thừa nhận công ty đã "lại quả" tổng cộng 130 triệu yen để giành được hợp đồng trong 5 dự án ODA tại Uzbekistan Indonesia, Việt Nam. Trong đó, JTC đã hối lộ 80 triệu yen (khoảng 16,5 tỷ đồng, theo tỷ giá hiện tại) cho một quan chức tại cơ quan có trách nhiệm quản lý dự án tại Đường sắt Việt Nam. Đổi lại, JTC trúng thầu một dự án ODA trị giá 4,2 tỷ yen. Cũng theo bài báo này, JTC còn lại quả 30 triệu yen cho một quan chức cao cấp tại Tổng cục Đường sắt Indonesia để trúng 3 gói thầu tổng trị giá 2,9 tỷ yen và 20 triệu yen cho một quan chức tại công ty đường sắt nhà nước Temir Yollari của Uzbekistan để nhận được dự án trị giá 700 triệu yen. Theo JTC, những dự án mà họ đưa hối lộ để trúng thầu đều có liên quan tới thiết kế công trình đường sắt, khảo sát xây dựng, và các dịch vụ khác. Ông Kanikuma đã ký bản nhận tội nhưng nói ông không biết gì về các vụ hối lộ trên. 

Sau đó phía Nhật Bản đã cung cấp một số thông tin liên quan cho phía Việt Nam để tiến hành điều tra vụ việc này. Cụ thể, dự án ODA mà JTC hối lộ quan chức Việt Nam có liên quan đến dự án Đường sắt đô thị trên cao.

Liên quan tới các sai phạm của các cá nhân trong vụ này, Cơ quan Cảnh sát điều tra - Bộ Công an đã khởi tố bị can, ra lệnh bắt, khám xét đối với 6 cán bộ thuộc Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam. Trong đó, ông Trần Quốc Đông (SN 1964), nguyên Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam bị khởi tố về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.

Về phía JTC, cựu giám đốc Tamio Kakinuma và 2 lãnh đạo khác của công ty này cũng bị buộc tội vi phạm Luật phòng chống cạnh tranh không lành mạnh của Nhật Bản vốn nghiêm cấm hành vi hối lộ cho các quan chức của nước ngoài.

Trà Phương