Vụ sữa dê Danlait: Có căn cứ lừa khách hàng cần khởi tố vụ án

Liên quan đến việc nhập nhằng, đánh tráo, cố tình gây nhầm lẫn cho khách hàng để trục lợi trong kinh doanh, nhân vụ mập mờ trong việc ghi nhãn mác “treo đầu dê bán thịt chó” của vụ sữa Danlait, ông Lê Cao, chuyên gia pháp lý Công ty Luật hợp danh FDVN (Đà Nẵng) cho rằng, pháp luật về an toàn thực phẩm, về quy chuẩn kỹ thuật, chất lượng sản phẩm hàng hóa quy định khá rõ về vấn đề ghi nhãn mác hàng hóa để bảo vệ người tiêu dùng.
Tuy nhiên, do sự quản lý chưa đến nơi của một số cơ quan nhà nước có trách nhiệm nên không ít doanh nghiệp đã vượt mặt, gian dối để trục lợi từ khách hàng. Rõ ràng không thể đánh tráo khái niệm, tên gọi hàng hóa một cách tùy tiện để thu lợi bất chính được.

- Hiện nay nhiều người tiêu dùng chưa biết phân biệt như thế nào là thực phẩm, thực phẩm chức năng, thực phẩm bổ sung … Pháp luật quy định như thế nào về vấn đề này, thưa ông?

Trên thị trường đang bày bán ngày càng đa dạng, phong phú các sản phẩm liên quan đến thực phẩm cho người tiêu dùng. Để trở thành một người tiêu dùng am hiểu, sử dụng đúng được sản phẩm an toàn và chất lượng là điều rất đáng quan tâm. Những khái niệm nói trên thực thông dụng nhưng khi được các doanh nghiệp đưa vào trong thực tiễn kinh doanh chưa hẳn đã tường minh để khách hàng có thể dễ dàng lựa chọn.

Luật an toàn thực phẩm thì quy định thực phẩm là sản phẩm mà con người ăn, uống ở dạng tươi sống hoặc đã qua sơ chế, chế biến, bảo quản. Trong đó, thực phẩm tươi sống là thực phẩm chưa qua chế biến bao gồm thịt, trứng, cá, thuỷ hải sản, rau, củ, quả tươi…

Ngoài ra còn có thực phẩm tăng cường vi chất dinh dưỡng là thực phẩm được bổ sung vitamin, chất khoáng, chất vi lượng nhằm phòng ngừa, khắc phục sự thiếu hụt các chất đó đối với sức khỏe cộng đồng hay nhóm đối tượng cụ thể trong cộng đồng.

Trong khi đó, thực phẩm bổ sung là một loại thực phẩm chức năng, là thực phẩm dùng để hỗ trợ chức năng của cơ thể con người, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng, giảm bớt nguy cơ mắc bệnh … Như thế phải có sự nhìn nhận, xác định rõ ràng bản chất của từng loại thực phẩm khác nhau nói trên để người tiêu dùng có thể sự dụng một cách phù hợp.

- Về phía doanh nghiệp thì phải làm gì để người tiêu dùng nhận thức được bản chất của các loại thực phẩm nói trên?
 

Pháp luật đã có các quy định khá rõ về vấn đề này, Nghị định số 38/2012/NĐ-CP quy định các thực phẩm bao gói sẵn phải bắt buộc ghi nhãn theo quy định của pháp luật về ghi nhãn thực phẩm.

Thông tin trên nhãn phải đúng bản chất sản phẩm, trung thực, chính xác, rõ ràng, không gây hiểu lầm cho người sử dụng. Riêng đối với thực phẩm chức năng, thực phẩm tăng cường vi chất dinh dưỡng, trên nhãn phải thể hiện được các nội dung chính sau: Công bố thành phần dinh dưỡng; hoạt chất tác dụng sinh học; tác dụng đối với sức khỏe; chỉ rõ đối tượng, liều dùng, cách dùng, cảnh báo nếu có.

Đối với thực phẩm dinh dưỡng y học, thực phẩm bổ sung vitamin, khoáng chất, chất vi lượng không nhằm phổ cập cộng đồng như thức ăn công thức dành cho bà mẹ mang thai, trẻ em dưới 36 tháng tuổi và thức ăn qua ống thông cho người bệnh phải công bố mức đáp ứng so với nhu cầu dinh dưỡng, liều lượng sử dụng của từng đối tượng và hướng dẫn của bác sĩ.

Ngoài ra, việc ghi nhãn phải thể hiện rõ thành phần và hàm lượng có trong thực phẩm; khi lấy thành phần nào đó trong sản phẩm làm tên sản phẩm thì phải ghi rõ hàm lượng thành phần đó bên cạnh tên sản phẩm; tên sản phẩm phải là cỡ chữ lớn nhất, rõ nhất và tối thiểu gấp 3 lần cỡ chữ khác trên nhãn; khi chuyển dịch nhãn phải đảm bảo không sai lệch nội dung so với nhãn gốc.

- Thế nhưng dường như nhiều doanh nghiệp vẫn vi phạm, nếu sai phạm về các nội dung nói trên thì bị xử lý như thế nào?
 

Nếu chỉ riêng về vấn đề ghi nhãn, thì theo quy định của Nghị định số 91/2012/NĐ-CP doanh nghiệp vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng khi lưu thông thực phẩm chức năng, sản phẩm dinh dưỡng dùng cho trẻ nhỏ mà không thể hiện cụm từ bắt buộc theo quy định của pháp luật.

Buộc thu hồi hàng hóa vi phạm về nhãn đang lưu thông trên thị trường; buộc doanh nghiệp chịu trách nhiệm về hàng hóa thực phẩm thực hiện biện pháp khắc phục về nhãn hàng hóa đối với hành vi sai phạm.

- Còn trách nhiệm hình sự nếu như doanh nghiệp cố tình đánh lừa khách hàng thì sao?

Nếu chỉ sai phạm về ghi nhãn mác hàng hóa thì mức độ xử lý sẽ khác. Tuy nhiên, nếu thể hiện dấu hiệu đánh tráo hàng hóa, làm khách hàng nhầm tưởng đó là một loại sản phẩm đắt tiền và phải bỏ số tiền lớn ra mua, phải chịu thiệt hại thì lại có dấu hiệu gian lận thương mại rõ ràng.

Điều 162 Bộ luật hình sự quy định: Người nào trong việc mua, bán mà tính gian, đánh tráo loại hàng hoặc dùng thủ đoạn gian dối khác gây thiệt hại nghiêm trọng cho khách hàng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ năm triệu đồng đến năm mươi triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến ba năm. Phạm tội nhiều lần hoặc thu lợi bất chính lớn thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ ba triệu đồng đến ba mươi triệu đồng.

Chúng tôi cho rằng với những dấu hiệu gian dối, làm thiệt hại đến quyền lợi của khách hàng thì các doanh nghiệp đáng phải chịu sự trừng  phạt thích đáng của pháp luật. Qua vụ việc trên, nếu điều tra làm rõ mà tìm thấy căn cứ cho thấy các cá nhân liên quan có dấu hiệu phạm tội lừa dối khách hàng thì cần phải khởi tố, trừng phạt để răn đe.

Cảm ơn ông về cuộc trao đổi này!

Phùng Gia