Đề nghị truy thu thuế Sabeco: ‘Lách’ luật có phải là phạm luật?

Trước kiến nghị của Kiểm toán nhà nước (KTNN) đề nghị truy thu 408 tỷ đồng tiền thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với Sabeco, sáng 15/7,  Hiệp hội Bia – Rượu – Nước giải khát đã tổ chức tọa đàm làm rõ vấn đề này.

Mâu thuẫn giữa các đơn vị kiểm toán?

Theo kết luận kiểm toán Tổng Công ty CP Bia rượu, nước giải khát Sài Gòn (Sabeco) năm 2013, KTNN đã yêu cầu đơn vị này phải nộp bổ sung 408 tỷ đồng tiền thuế TTĐB. Ngay lập tức, kết luận này của Kiểm toán Nhà nước đã nhận được nhiều ý kiến trái chiều.

Trong buổi hội thảo sáng 15/7, ông Chung Trí Dũng – Chủ tịch Công đoàn Sabeco cho biết, hàng năm công ty mẹ, các công ty con và công ty liên kết cũng được các công ty kiểm toán độc lập có uy tín (cả trong nước và trên thị trường kiểm toán thế giới như: KPMG, PWC, E&Y, Deloitte…) thực hiện kiểm toán và vẫn luôn được xác nhận Bia Sài Gòn đã thực hiện nghiêm túc quy định về thuế TTĐB. Trong khi đó, KTNN lại cho rằng đơn vị này đang “lách” thuế và yêu cầu nộp truy thu.

“Phải chăng có sự khác biệt gì trong cách thực thi kiểm toán giữa các Công ty kiểm toán độc lập và KTNN?”- ông Dũng đặt câu hỏi.

Theo đại diện Sabeco, việc tính thuế TTĐB đến các công ty cổ phần thương mại khu vực (CTCPTMKV) với hơn 90% vốn điều lệ của Công ty TNHH MTV TM Bia Sài Gòn, xảy ra hiện tượng thuế đang chồng lên thuế, làm sai lệch bản chất của luật thuế TTĐB. Bởi lẽ, hàng hóa tiêu thụ từ Công ty TNHH MTV Thương mại Bia Sài Gòn đến các CTCPTMKV hiện có trên 400 cung tuyến vận tải với chi phí vận tải năm 2013 là trên 1.200 tỷ đồng. Ngoài ra còn các chi phí cầu đường, phí dịch vụ bảo quản sản phẩm, phí bốc xếp, các phát sinh rủi ro khi vận tải…

Sabeco đang đứng trước bài toán bị đề xuất truy thu thuế TTDB. Ảnh minh họa

Ông Dũng cũng cho rằng, việc cơ quan kiểm toán áp giá tính thuế TTĐB đến 10 CTCPTMKV vì các công ty này cũng thuộc hệ thống kinh doanh của Bia Sài Gòn do có vốn góp của Công ty 100% vốn tại các CTCPTMKV này trên 90% để tính thuế TTĐB là chưa có cơ sở. Vì tất cả các đơn vị nêu trên đều có pháp nhân độc lập và hạch toán độc lập.

“KTNN vừa qua chỉ thực hiện tại công ty mẹ và 4 công ty con gồm Công ty CP Bia Sài Gòn - Sông Lam, Công ty CP Bia Sài Gòn - Quảng Ngãi, Công ty CP Bia Sài Gòn - Miền Tây và Công ty CP Bia Sài Gòn - Hà Nội, nhưng lại đề xuất áp thuế và truy thu đển 7 công ty con. Có nghĩa là có 3 công ty không thực hiện kiểm toán nhưng vẫn đề nghị truy thu là chưa đúng quy định”- ông Dũng nói.

Thêm nữa, nếu cơ quan thuế truy thu thuế TTĐB của Sabeco sẽ rất mâu thuẫn bởi Sabeco sử dụng nguồn quỹ dự phòng hoặc nguồn lợi nhuận chưa phân phối để nộp thuế thì bản chất vẫn là tiền Nhà nước.

“Chúng tôi lại phải xin tiền nhà nước để nộp vào ngân sách Nhà nước! Đến thời điểm này, chúng tôi vẫn chưa hình dung thủ tục để có thể thực hiện việc truy thu sẽ phức tạp như thế nào, vì theo quy định, Sabeco phải báo cáo xin chỉ đạo của Bộ Công Thương, sau đó lại xin Bộ Tài chính cho phép được sử dụng các nguồn tiền trên để nộp ngay lại cho Bộ Tài chính?”- ông Dũng nói tiếp.

 “Lách” luật cũng không sai

“Không bênh bên nào” nhưng chuyên gia kinh tế Nguyễn Đình Cung – Viện trưởng CIEM cho rằng: “ngay cả khi DN lách luật thì họ cũng không sai” và đây là trường hợp điển hình những bất cập của pháp luật hiện nay.

Chứng minh quan điểm của mình, ông Cung cho rằng, trong nền kinh tế thị trường hiện nay việc thành lập công ty con, công ty cháu, thậm chí là công ty chắt là chuyện hoàn toàn bình thường và pháp luật cũng khuyến khích điều này. Việc thành lập các công ty con sẽ giúp cho DN tận dụng được tiềm năng lợi thế của thị trường và giảm rủi ro. Vị này cũng thừa nhận, đó cũng có thể là công cụ giúp các DN tận dụng kẽ hở của chính sách và “lách”.

“Tuy nhiên, ngay cả khi DN “lách” luật thì họ cũng không sai. DN kinh doanh nào chẳng cố gắng tìm ra kẽ hở để làm lợi cho mình mà không vi phạm pháp luật”, ông Cung nói.

Viện trưởng CIEM cũng cho rằng, nếu kết luận doanh nghiệp vi phạm luật thì cần nêu rõ vi phạm vào điều nào? Khoản nào? chứ không thể chung chung là phạm luật, nếu không vi phạm vào điều nào cả thì có nghĩa là DN đang làm đúng pháp luật.

Đồng tình với Viện trưởng CIEM, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Sĩ Cương – người từng có 20 năm chuyên nghiên cứu về văn bản luật cũng cho rằng: “Người “lách” được luật là người không có lỗi, không có gì xấu”.

Theo vị này, trên thực tế, “lỗ hổng” của pháp luật nước nào cũng có nhưng chỉ là nhiều hay ít và trách nhiệm của các nhà làm luật là làm sao để các lỗ hổng đó càng nhỏ càng tốt, càng ít càng tốt.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Sĩ Cương cho rằng: "Lách" không có lỗi

Thêm nữa, theo ông Cương, DN nói chung và Sabeco nói riêng không thể tự kê khai thuế mà phải được sự chấp thuận của cơ quan thuế trên cơ sở đó mới thực hiện nghĩa vụ thuế.

“Trước khi KTNN tiến hành kiểm toán thì Sabeco vẫn thực hiện theo các hướng dẫn của cơ quan thuế để nộp thuế, chưa kể thi thoảng lại có các cuộc thanh tra của cơ quan thuế và đều không có kết luận về việc Sabeco thực hiện không đúng quy định. Vậy nếu kết luận của KTNN là đúng thì trách nhiệm của các cơ quan nhà nước có liên quan như thuế, thanh tra thuế… sẽ như thế nào?” – Ông Cương đặt vấn đề.

Khi thảo luận luật kiểm toán sửa đổi thì có nhiều đại biểu đề cập sau khi kiểm toán mà kết quả kiểm toán có không có vấn đề gì nhưng sau đó phát hiện thì trách nhiệm của cơ quan kiểm toán đến đâu. Và trường hợp này cũng tương tự như vậy, nếu kết luận kiểm toán đúng thì trách nhiệm thuế thế nào chưa kể việc thanh tra.

Ông Cương kết luận: Công bố kết quả kiểm toán Sabeco của KTNNN vừa qua là vội vàng.

Theo đó, các chuyên gia trong hội thảo này khuyến nghị, không nên truy thu số tiền này vì việc bảo vệ nhà đầu tư ở khía cạnh luật là rất quan trọng. Nếu như luật còn kẽ hở thì nên hoàn thiện chứ không nên đẩy khó khăn về phía người dân và DN.

Trước đó, trẻ lời trên báo Dân trí, bà Trương thị việt Hương - Kiểm toán trưởng Kiểm toán Nhà nước khu vực 4, cho biết, việc tính thuế tiêu thụ đặc biệt tại Sabeco diễn ra khá vòng vèo. Sabeco đã lập ra một hệ thống tiêu thụ bao gồm Công ty TNHH MTV Thương mại Sabeco là công ty con 100% vốn công ty mẹ. Thuế tiêu thụ đặc biệt được tính, kê khai qua giá bán ra của công ty con này. Sau đó, công ty con này của Sabeco lại thành lập hàng chục công ty con, công ty liên kết tại các vùng với tỷ lệ sở hữu 90-94% và bán các sản phẩm cho các đại lý cấp 1 qua hệ thống các công ty thương mại vùng này.  KTNN xác định đây là mô hình khép kín của Sabeco, trong đó Tổng công ty mẹ quyết định từ giá thu mua đầu vào cho tới giá bán ra, kể cả giá bán cho các đại lý cấp 1. Lợi nhuận cuối cùng các công ty chuyển về cho Sabeco. Do đó, Kiểm toán Nhà nước yêu cầu truy thu phần thuế còn thiếu khi tính theo giá bán ở khâu cuối cùng mà các công ty thương mại bán ra cho đại lý cấp 1. Đại diện Kiểm toán Nhà nước cũng thừa nhận, ở đây tồn tại một “lỗ hổng” chính sách khi tại Thông tư 05 quy định các cơ sở thương mại nói chung mà không quy định độc lập hay không độc lập dẫn đến nhiều “hiểu lầm”. Cơ quan này cho biết, không xác định Sabeco chuyển giá mà vấn đề là ở mặt nhận thức văn bản.